Η σημερινή πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ έχει και πολύ σωστά αναγάγει το
θέμα της έρευνας υδρογονανθράκων σε πρώτη προτεραιότητα έχοντας
συναίσθηση του κομβικού ρόλου που παίζει το πετρέλαιο και οι
υδρογονάνθρακες γενικότερα στην οικονομία της χώρας αλλά και στις
γεωπολιτικές ισορροπίες και γεωστρατηγικές επιδιώξεις. Και δεν φείδεται
ανακοινώσεων και δηλώσεων που πληροφορούν για την πρόοδο του έργου που
έχει αναληφθεί και ευρίσκεται σε εξέλιξη ως και για τα μελλοντικά
σχέδια, τις επιδιώξεις και τους μακροχρόνιους στόχους.
Πράγματι
η εργασία που επιτελείται στο ΥΠΕΚΑ σε ότι αφορά την αξιοποίηση των
υδρογονανθράκων της χώρας είναι συνεχής, συστηματική και αξιοθαύμαστη
καθ’ ότι σε αυτή εμπλέκεται μια πολύ μικρή ομάδα επιστημόνων και
τεχνικών η οποία με μεγάλη αυταπάρνηση και λιγοστά μέσα προσπαθεί να
φέρει εις πέρας ένα πολύ δύσκολο και σύνθετο εγχείρημα. Και όμως δεν θα
έπρεπε τα πράγματα να είναι έτσι καθ’ ότι προβλέπεται η ίδρυση ειδικού
φορέα, του ΕΔΕΥ Α.Ε. (Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων
Α.Ε.) η σύσταση του οποίου έχει μάλιστα προβλεφθεί με νομοθετική ρύθμιση
(βλέπε 4001/ 2011), και ο οποίος θα στελεχωθεί καταλλήλως και θ’ αναλάβει
αυτός την οργάνωση και συντονισμό των ερευνών. Η ύπαρξη του φορέα αυτού,
ελλείψει αντίστοιχης οργανωμένης υπηρεσίας στο ΥΠΕΚΑ, κρίνεται απόλυτα
αναγκαίος εάν πράγματι επιθυμούμε ν’ αναπτύξουμε τον τομέα των ερευνών
υδρογονανθράκων στη χώρα μας.
Μπορεί βάσει των γνωστών
σημερινών δεδομένων η Ελλάδα να διαθέτει πολύ περιορισμένα αποθέματα,
που δεν ξεπερνούν τα 35.0 εκατ. βαρέλια ως proven reserves βάσει της
διεθνούς ορολογίας, όμως υπάρχουν σημαντικές προοπτικές με τα συνολικά
μη επιβεβαιωμένα αλλά ανακτήσιμα κοιτάσματα να φθάνουν τα 280 εκατ.
βαρέλια . Εάν μάλιστα προσθέσουμε σε αυτά και τα γνωστά κοιτάσματα που
ευρίσκονται πέρα των 6 ν.μ σε διαφορετικές τοποθεσίες, τότε τα μη
επιβεβαιωμένα κοιτάσματα φθάνουν τα 1.1 δις βαρέλια. Χωρίς να
περιλαμβάνονται σε αυτά νέες πετρελαιοπιθανές περιοχές που ενδεχομένως
θα προκύψουν από την επεξεργασία των σεισμικών δεδομένων από τις έρευνες
που ολοκλήρωσε πρόσφατα η Νορβηγική εταιρεία PGS σε Ιόνιο και νότια της
Κρήτης.
Οι έρευνες υδρογονανθράκων στην Ελλάδα διέπονται από ένα
συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο που έχει προκύψει μετά από χρόνια
εμπειρίας τόσο στην έρευνα όσο και στην παραγωγή η οποία με βάσει του Ν
468/76 ξεκίνησε το 1981 στον Πρίνο (ένα κοίτασμα που 32 χρόνια μετά
εξακολουθεί να παράγει πετρέλαιο και μάλιστα χάρις στις προσπάθειες της
παραχωρισιούχου εταιρείας Energean Oil and Gas προβλέπεται αύξηση
της παραγωγής κατά το επόμενο διάστημα). Ακολούθησε ο Ν 2289 του 1996 ο
οποίος αντικατέστησε τον 468/76. Ο νόμος αυτός οδήγησε με εξαιρετική
ευελιξία στην υπογραφή το 1997 με την ελάχιστη δυνατή γραφειοκρατία, 4
σημαντικών συμβάσεων έρευνας και παραγωγής κοιτασμάτων με διεθνώς
αναγνωρισμένες υψηλού κύρους εταιρείες. Η επιτυχία αυτή στηρίχθηκε κατά
κύριο λόγο στο υψηλό επίπεδο επαγγελματικής εμπειρίας και γνώσεων των
στελεχών του φορέα Υ/Α ΔΕΠ-ΕΚΥ Α.Ε. τα οποία διαπραγματεύτηκαν
χρησιμοποιώντας άψογα τη γλώσσα των επενδυτών του τομέα των Υ/Α.
Ο
νόμος 2289 αναθεωρήθηκε το Ιούλιο του 2011 στη Βουλή από τον σημερινό
υπουργό Γιάννη Μανιάτη, ο οποίος διατήρησε όμως τον ευρωπαϊκό χαρακτήρα
του νόμου, δηλ. όλες οι σχετικές συμβάσεις παραχώρησης Υ/Α υπογράφονται
από τον αρμόδιο υπουργό, ο οποίος έχει τελικά και την ευθύνη της
εκτέλεσης των συμβάσεων αυτών -διάρκειας 25 έως 35 χρόνια- για
λογαριασμό του Δημοσίου.
Αλλά ενώ μέχρι σήμερα ίσχυαν όλα τα
παραπάνω, πριν από ολίγες εβδομάδες ο αρμόδιος υπουργός ανακοίνωσε ότι
δεν θα επωμιστεί την ευθύνη -όπως προβλέπει ο σχετικός νόμος Υ/Α- να
υπογράψει τις συμβάσεις ανοικτής πόρτας των τεμαχίων Ιωαννίνων,
Πατραϊκού Κόλπου και Κατάκολου αλλά θα καταθέσει τις συμβάσεις στο
νομοθετικό σώμα για συζήτηση και έγκριση.
Το επικίνδυνο
τριτοκοσμικό αυτό πισωγύρισμα μας φέρνει πίσω στη δεκαετία του 1950. Ο
λόγος που ο υπουργός πήρε αυτή την άστοχη κατά την άποψη μας απόφαση
οφείλεται πιθανότατα στο ότι το 90% των πολυμελών επιτροπών που
χρησιμοποίησε για την κατάρτιση & τη διαπραγμάτευση των όρων των
σχετικών συμβάσεων δεν είχαν την απαραίτητη μακροχρόνια πείρα χειρισμών
αντίστοιχων συμβάσεων έρευνας και παραγωγής Υ/Α. Ένας άλλος λόγος ίσως
έχει να κάνει με μία αυξημένη δημοκρατική ευαισθησία λόγω της ρευστής πολιτικής κατάστασης. Όμως η πολιτική κατάσταση είναι πάντα ρευστή, γι’
αυτό και σύμφωνα με το Σύνταγμα ισχύει ο κατά Μοντεσκιέ διαχωρισμός της
νομοθετικής, δικαστικής και εκτελεστικής εξουσίας.
Τα μέλη του
Κοινοβουλίου, που ήδη με νόμους που ψήφισαν στο παρελθόν εμπιστεύτηκαν
καθ’ ολοκληρίαν τους ειδικούς, τώρα υποχρεώνονται επί του θέματος από
τον αρμόδιο υπουργό ως πιο ειδικοί να πάρουν την ευθύνη να ελέγξουν τα
συμφωνηθέντα κείμενα των σχετικών πετρελαϊκών συμβάσεων παραχώρησης και
να τα εγκρίνουν ή να τα απορρίψουν. Έτσι δίδεται η λαθεμένη εντύπωση ότι
η Βουλή, λόγω ανεπάρκειας διοίκησης του αρμόδιου υπουργείου, έρχεται να
το αντικαταστήσει. Με λίγα λόγια η προτεινόμενη από τον Υπουργό
αλλαγή της διαδικασίας οδηγεί σε αυτοκατάργησης της πολιτικής ευθύνης του ΥΠΕΚΑ.
Εάν
ο υπουργός επιθυμεί ν’ αποφύγει την περιθωριοποίηση το αρμόδιο
υπουργείο ΠΕΚΑ θα πρέπει ν’ αναλάβει τις ευθύνες του όπως προβλέπει ο
νόμος, να καλέσει τους καλύτερους επί του θέματος ειδικούς, δηλ. στελέχη
που στο παρελθόν είχαν διεξαγάγει επιτυχώς παρόμοιες εργασίες και
συμβάσεις για λογαριασμό του υπουργείου. Υπάρχει ακόμη μια διάσταση που
θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπ’ όψη. Με το ΥΠΕΚΑ να ευελπιστεί ότι
σύντομα θ’ ανοίξει πολλές νέες περιοχές για έρευνα υδρογονανθράκων σε
χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές και με δεκάδες ή και εκατοντάδες πιθανές
νέες συμβάσεις παραχώρησης να πρέπει να υπογραφούν μέσα στα επόμενα
χρόνια, φαντασθείτε τι έχει να γίνει με την Βουλή να πρέπει να
συζητήσει, να ψηφήσει και καταχωρώσει κάθε μια από αυτές τις συμβάσεις.
Τέλος, πιστεύουμε ότι οι όποιες δημοκρατικές ευαισθησίες πρέπει να
εξαντλούνται στην πιστή εφαρμογή του νόμου και στην λεπτομερή ενημέρωση
του νομοθετικού σώματος μετά την υπογραφή των συμβάσεων με τους
παραχωρισιούχους επενδυτές όπως έγινε και στο παρελθόν.
Ας
ελπίσουμε ότι το υπουργικό συμβούλιο, το οποίο θα έρθει να γνωματεύσει
και να αποφασίσει για τη συγκεκριμένη πρόταση του αρμόδιου υπουργού ΠΕΚΑ
να μην εφαρμοστεί ο νόμος αλλά να αποφασίσει αρμοδίως η Βουλή, να πάρει
τις ευθύνες του και να ζητήσει να εφαρμοστεί ο νόμος με τον υπουργό
ΠΕΚΑ να καλείται να διαπραγματευτεί τις συμβάσεις σε τελικό στάδιο και
να προχωρήσει στην υπογραφή τους. Εάν είναι να προχωρήσουν οι έρευνες
υδρογονανθράκων στην Ελλάδα, ξεκινώντας από τα βέβαια κοιτάσματα της
δυτικής Ελλάδας, αυτό που επείγει είναι η υπογραφή των συμβάσεων και η
έναρξη το συντομότερο δυαντόν των γεωτρήσεων. Ας μην χρονοτριβούμε άλλο.
Χρειάστηκε ένας ολόκληρος χρόνος (12 μήνες) για να γίνει η αξιολόγηση
και επιλογή των αναδόχων. Ας μην σπαταληθεί ένας ακόμα χρόνος για
άσκοπες και γραφειοκρατικές ενέργειες. Η διεθνής βιομηχανία πετρελαίου
στην οποία αποβλέπει η Ελλάδα για επενδύσεις κινείται με άλλους ρυθμούς.
Ας μάθουμε επιτέλους να συντονιζόμαστε με τα διεθνή δεδομένα. Είναι η
μόνη μας ελπίδα.