Γράφει ο Θ. Σκυλακάκης
Με το άνοιγμα του χώρου υγειονομικής ταφής απορριμμάτων των Άνω Λιοσίων έληξε η παρούσα κρίση της λυματολάσπης που ταλαιπώρησε για μια ακόμα φορά τους Αθηναίους. Ηταν η πρώτη παρόμοια κρίση μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Σήμερα είναι κατάλληλη η στιγμή, πριν το θέμα ξεχαστεί και χωρίς να χρειαστεί να περιμένουμε την επόμενη κρίση, να συζητηθεί επί τέλους σοβαρά το τεράστιο θέμα των απορριμμάτων.
Μια σύντομη ιστορική αναδρομή: Η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες χώρες στις οποίες έχει επιλεγεί ως μοναδικός τρόπος διαχείρισης της εναπόθεσης των απορριμμάτων η υγειονομική ταφή. Για λόγους που δεν έχουν σχέση με κανενός είδους ορθολογισμό η προ–προηγούμενη ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ υποχρέωσε την τοπική αυτοδιοίκηση να εφαρμόσει μόνο αυτή την τεχνική παρά το γεγονός ότι περιβαλλοντικά έχει τεράστια μειονεκτήματα.
Είναι μια πολιτική με αμφιλεγόμενες επιπτώσεις στον υδροφόρο ορίζοντα, που δημιουργεί σοβαρές τοπικές αντιδράσεις και προπαντός δεν είναι διατηρήσιμη στο μάκρος του χρόνου. Κάθε λίγα χρόνια τα κύτταρα των ΧΥΤΑ εξαντλούνται και αναγκάζεται κανείς να αναζητήσει νέα σημεία και περιοχές, όπως συμβαίνει τώρα που τελειώνει ο χρόνος ζωής του ΧΥΤΑ των Άνω Λιοσίων.
Ταυτόχρονα η προηγούμενη κυβέρνηση ενεθάρρυνε την μονοπωλιακή διαχείριση του θέματος της εναπόθεσης στο Λεκανοπέδιο, από ένα θεσμό διαδημοτικής συνεργασίας, η χρηματοδότηση του οποίου αυξανόταν διαρκώς εις βάρος του προϋπολογισμού των Δήμων, με μονομερείς κυβερνητικές παρεμβάσεις και υπό την ασφυκτική πίεση του μονοπωλιακού καθεστώτος που είχε εν τω μεταξύ δημιουργηθεί. Οι μεγάλοι Δήμοι του Λεκανοπεδίου (Αθήνα, Πειραιάς κλ.π), οι οποίοι δίδουν την μερίδα του λέοντος από πλευράς οικονομικών συνεισφορών και εκπροσωπούν πάνω από το 1/3 του πληθυσμού του Λεκανοπεδίου, υποεκπροσωπούνται στον σχετικό φορέα και πληρώνουν καταναγκαστικά ετησίως τεράστια ποσά ( μόνο ο Δήμος Αθηναίων πληρώνει το χρόνο 15 εκ. ευρώ), σε ένα σύστημα που έχει παταγωδώς και απολύτως αποτύχει. Έχει αποτύχει τόσο σε ό,τι αφορά την λειτουργία του ίδιου του ΧΥΤΑ ( επί χρόνια επικρατούν εκεί απαράδεκτες συνθήκες), όσο και από πλευράς άλλων επενδύσεων, όπως το εργοστάσιο διαχωρισμού των απορριμμάτων, το οποίο εγκαινιάστηκε από τον προ-προηγούμενο Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ κι ακόμα δεν έχει δουλέψει κανονικά, αν και κόστισε πάνω από 60 εκ. ευρώ. Χρήματα των κατοίκων του Λεκανοπεδίου και των Ευρωπαίων φορολογουμένων.
Τέλος με ευθύνη της προηγούμενης κυβέρνησης καθυστέρησε απελπιστικά η χωροθέτηση των νέων χώρων για εναπόθεση απορριμμάτων και είναι προς τιμήν της κ. Βάσω Παπανδρέου το γεγονός ότι με την ανοιχτή στήριξη της Δημάρχου Αθηναίων προχώρησε τελικά λίγο πριν τους Ολυμπιακούς σ’ αυτή την χωροθέτηση, με 10 όμως περίπου χρόνια καθυστέρηση.
Τι πρέπει να γίνει στο μέλλον; Το βασικό πρόβλημα είναι κατά τη γνώμη μου θεσμικό. Η οικονομική και θεσμική οργάνωση του συστήματος εναπόθεσης με βάση τη διαδημοτική συνεργασία στο Λεκανοπέδιο, έχει αποτύχει. Ειδικά στον τομέα αυτό, όπως και σε άλλους, χρειάζεται ισχυρή πολιτική βούληση που συμβαδίζει μόνο με την ανάπτυξη ενός μητροπολιτικού μοντέλου τοπικής αυτοδιοίκησης. Μέχρις ότου συμβεί αυτό, θα πρέπει να καταργηθεί ο μονοπωλιακός χαρακτήρας του σημερινού συστήματος. Επίσης θα πρέπει να αφεθεί ελεύθερη η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών (πως π.χ. η πυρόλυση) που χρησιμοποιούνται παντού στον κόσμο και είναι φιλικότερες προς το περιβάλλον και οικονομικότερες από τους ΧΥΤΑ.
Χωρίς μονοπώλια, με την υιοθέτηση νέων καθαρών μεθόδων εναπόθεσης και με την διευκόλυνση της χωροθέτησης και νέων χώρων για εργοστάσια επεξεργασίας απορριμμάτων από την πολιτεία, η ιδιωτική πρωτοβουλία, μπορεί μέσα σε 2- 3 χρόνια από σήμερα να λύσει οριστικά το πρόβλημα. Στην βάση βέβαια αυστηρών περιβαλλοντικών προδιαγραφών και ενός κόστους εναπόθεσης, ανά τόνο απορρίμματος, που μπορεί και πρέπει να αποτελεί το κύριο κριτήριο για την επιλογή αναδόχων, συστημάτων και τεχνολογιών.
Η κυβέρνηση προωθεί σήμερα μεταρρυθμίσεις με ιδιαίτερη αποφασιστικότητα. Ξεκίνησε ήδη προς αυτή την κατεύθυνση και στο θέμα των απορριμμάτων. Θα έχει μεγάλη αξία αν συνεχίσει και ολοκληρώσει αυτή την προσπάθεια.
(Aπό την εφημερίδα ΕΣΤΙΑ)