Την προώθηση με ταχείς ρυθμούς της ενεργειακής διασύνδεσης με το Ισραήλ και την ανάδειξη της Ελλάδας σε κόμβο τροφοδοσίας των ευρωπαϊκών χωρών με αέριο επιχειρεί η Αθήνα. Ο υπουργός Ενέργειας, Γιάννης Μανιάτης, απέστειλε στον Ισραηλινό ομόλογό του, Σιλβάν Σαλόμ, πρόσκληση να επισκεφθεί επίσημα την Ελλάδα για να εξετάσουν από κοινού τις δυνατότητες που υπάρχουν, σε ό,τι αφορά τη μεταφορά προς την Ευρώπη μέσω Ελλάδας, σημαντικού μέρους των τεράστιων κοιτασμάτων που ανακαλύφθηκαν στην ισραηλινές θαλάσσιες ζώνες, όπως και αυτών που υπολογίζεται ότι θα εντοπισθούν στις κυπριακές.
Το ενδιαφέρον της απόφασης της ελληνικής κυβέρνησης να καλέσει τον κ. Σαλόμ, ο οποίος μέχρι πρότινος ήταν και αναπληρωτής πρωθυπουργός, δεν περιορίζεται σε αυτή καθαυτήν την πρόσκληση, αλλά αφορά στο γεγονός ότι αυτή συνοδευόταν από έναν ογκώδη φάκελο με οικονομικοτεχνικές μελέτες και λεπτομέρειες γύρω από την κατασκευή ενός υποθαλάσσιου αγωγού, όπως και των εναλλακτικών επιλογών. Η προεργασία εκπέμπει την αίσθηση ότι, σε αντίθεση με ερασιτεχνικές δράσεις του παρελθόντος, στην προκειμένη περίπτωση η διαχείριση ενός τόσο σημαντικού ζητήματος είναι απόρροια προσεκτικής προετοιμασίας και οργάνωσης.
Η ατζέντα της συνεργασίας των δύο χωρών είναι ευρεία –περιλαμβάνει από αφαλάτωση και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μέχρι την προοπτική ηλεκτρικής διασύνδεσης με υποθαλάσσια καλώδια–, αλλά στην κορυφή της βρίσκεται η μεταφορά του αερίου.
Η κατασκευή του αγωγού έχει μεγάλο κόστος, όμως αρμόδιοι παράγοντες τονίζουν στην «Κ» ότι είναι εφικτή. «Η σύνδεση των ισραηλινών και κυπριακών κοιτασμάτων μέσω Κρήτης με την ηπειρωτική Ελλάδα και στη συνέχεια μέσω Ιταλίας προς την υπόλοιπη Ευρώπη αναβαθμίζει τον γεωπολιτικό ρόλο της χώρας και ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια της Ε.Ε.», τονίζει στην «Κ» ο κ. Μανιάτης, και προσθέτει ότι «η μείωση έως και 40% του χρόνου υλοποίησης, η προώθηση με γρήγορες αδειοδοτήσεις, η διασφάλιση θετικών χρηματοοικονομικών όρων προσδίδουν σημαντικά πλεονεκτήματα στο έργο». Υπογραμμίζει, δε, πως «η ένταξη του αγωγού φυσικού αερίου EastMed στα έργα Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (PCIs) συνιστά εξαιρετικά θετική εξέλιξη στη συνολική εθνική προσπάθεια, προκειμένου η Ελλάδα να αποτελέσει μια νέα πύλη εισόδου φυσικού αερίου προς την Ευρώπη».
Ο φάκελος περιλαμβάνει στοιχεία για τη βιωσιμότητα του αγωγού. Θα έχει μήκος 1.200 χλμ., μέγιστο βάθος 3 χλμ. και δυνατότητα μεταφοράς 8 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως, και, σύμφωνα με τις σχετικές εκτιμήσεις, οι αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες της Γηραιάς Ηπείρου τις επόμενες δεκαετίες τον καθιστούν επικερδή επένδυση.
Παράλληλα, εξετάζεται και η προοπτική υγροποίησης του αερίου στην Κύπρο και μεταφοράς του προς την Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη με πλοία. Η επιβεβαίωση επαρκών ποσοτήτων αερίου θα μπορούσε να οδηγήσει στην υλοποίηση και των δύο προσεγγίσεων, διασκεδάζοντας έτσι και τις ανησυχίες της Λευκωσίας για εκτροχιασμό των σχεδίων κατασκευής τερματικού υγροποίησης αερίου στο Βασιλικό, τα οποία έχουν τεθεί εν αμφιβόλω λόγω των χαμηλότερων των αρχικών προσδοκιών ποσοτήτων αερίου που έχουν μέχρι τώρα εντοπιστεί στο «οικόπεδο 12» της κυπριακής ΑΟΖ.
Σε κάθε περίπτωση, είναι σαφές ότι η συνεργασία της Ελλάδας με το Ισραήλ και την Κύπρο δεν περιορίζεται στην οικονομική διάσταση, αλλά έχει και σαφή γεωπολιτικά χαρακτηριστικά. Απέκτησε, δε, επιπλέον δυναμική κατά την πρώτη σύγκληση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας πριν από δύο μήνες στο Ισραήλ.
Από την πλευρά τους, οι Ισραηλινοί, αφού αποφάσισαν ότι το 40% του αερίου που διαθέτουν θα εξαχθεί, εξετάζουν όλα τα ενδεχόμενα, μεταξύ αυτών και την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού μέχρι την Κρήτη. Είναι η πιο ακριβή επιλογή, αλλά ισραηλινές διπλωματικές πηγές τονίζουν ότι παραμένει σοβαρό ενδεχόμενο.
Τέλος, ζωντανό παραμένει το ενδιαφέρον ισραηλινών και τουρκικών εταιρειών για την κατασκευή αγωγού που θα συνδέει την Κύπρο με την Τουρκία για τη μεταφορά του ισραηλινού αερίου μέσω του τουρκικού εδάφους. Είναι η πιο φθηνή λύση, αλλά η συχνά εχθρική στάση του Ταγίπ Ερντογάν έναντι του εβραϊκού κράτους περιπλέκει τα δεδομένα και καθιστά αβέβαιη μια τέτοια προοπτική.
Στήριξη από ΗΠΑ
Η Αθήνα προσβλέπει στη στήριξη των ΗΠΑ, λόγω του γεωπολιτικού βάρους της υπερδύναμης και της επιρροής της σε θέματα μείζονος εθνικής σημασίας, όπως το Κυπριακό, αλλά και της ειδικής σχέσης που διατηρεί με το Ισραήλ. Υπό αυτό το πρίσμα, πρόσφατα ο κ. Μανιάτης συζήτησε εκτενώς το ζήτημα της μεταφοράς αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο προς την Ευρώπη μέσω Ελλάδας, με τον Αμερικανό ειδικό συντονιστή του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τη διεθνή ενέργεια, Κάρλος Πασκουάλ, σε δύο διεθνή fora, στην Κωνσταντινούπολη και στο Παρίσι.
Τον Αύγουστο, ο Αντώνης Σαμαράς μετέφερε στον Μπαράκ Ομπάμα, κατά τη συνάντησή τους στον Λευκό Οίκο, την εκτίμηση –για πολλούς υπεραισιόδοξη– ότι τα κοιτάσματα Ισραήλ, Ελλάδας και Κύπρου μπορούν να καλύψουν το ήμισυ των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης για τριάντα χρόνια.
(από την εφημερίδα "Καθημερινή")