Να πλήξει την χρηματοδότηση προς τον πετρελαϊκό τομέα της Ρωσίας έχει ως
στόχο το νέο ευρωπαϊκό πακέτο κυρώσεων που ισχύει από σήμερα, ενώ ανάλογα μέτρα
πιθανόν να λάβουν σήμερα και οι ΗΠΑ. Ωστόσο, πιθανά αντίποινα της Μόσχας προς την
ΕΕ στον κλάδο αυτό αναμένεται να είναι ιδιαίτερα επώδυνα για την Ευρώπη, καθώς
το 2013 προερχόταν από την Ρωσία το 44% των εισαγωγών της σε αργό και
πετρελαιοειδή.
Ειδικότερα, σύμφωνα με έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ), του
περασμένου Μαρτίου, οι εισαγωγές ρωσικού αργού από τις ευρωπαϊκές χώρες του
ΟΟΣΑ το 2013 ανήλθαν περίπου στα 3,05 εκατ. βαρέλια την ημέρα, ποσότητα που
αναλογεί, με το 30% περίπου των συνολικών εισαγωγών αργού της εν λόγω ομάδας
χωρών. Συνολικά, σύμφωνα με τον ΙΕΑ, το πετρέλαιο της Ρωσίας, είτε όσον αφορά
το αργό είτε τα κάθε είδους πετρελαιοειδή αντιπροσώπευε το 2013 το 44% των
καθαρών εισαγωγών πετρελαίου των αναπτυγμένων χωρών της Ευρώπης, ενώ οι καθαρές
εισαγωγές αργού από τη Ρωσία κάλυπταν το 32% της ζήτησης των χωρών αυτών. Ειδικά
η χώρα μας χώρα μας εξαρτάται κατά 70% από το εισαγόμενο ρωσικό πετρέλαιο, το
οποίο υποκατέστησε τις εισαγωγές από το Ιράν, μετά το 2012, όταν επεβλήθη το ευρωπαϊκό
εμπάργκο στην Τεχεράνη.
Τα 28 κράτη-μέλη της ΕΕ συμφώνησαν χθες να περιορίσουν από σήμερα,
Παρασκευή, την πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές για τις μεγάλες πετρελαϊκές
εταιρείες της Ρωσίας Rosneft και Transneft, όπως επίσης και για το πετρελαϊκό
τμήμα της Gazprom, την
Gazprom
Neft,
θέτοντας επίσης περισσότερους αξιωματούχους στη «μαύρη λίστα» των ευρωπαϊκών
κυρώσεων.Ωστόσο, από τα στοιχεία του ΙΕΑ, καθίσταται σαφές πως η εξαίρεση των εισαγωγών αερίου από την Ρωσία και ειδικότερα από την μητρική Gazprom δεν καθιστά ενεργειακά αλώβητη την Ευρώπη απέναντι σε πιθανή αντίδραση της Μόσχας στον τομέα των εξαγωγών πετρελαίου.
Οι εισαγωγές αυτές είναι, βέβαια, σημαντικές και για την Ρωσία, καθώς το 71%
των εξαγωγών πετρελαίου και το 36% εξαγωγών πετρελαϊκών προϊόντων της χώρας το 2013
κατευθύνθηκαν προς τις εν λόγω χώρες.
Παρ’ ό, τι και οι ευρωπαϊκές χώρες του ΟΟΣΑ εξάγουν σημαντικές ποσότητες
προϊόντων πετρελαίου (ιδίως βενζίνη), γεγονός που συγκριτικά τις καθιστά σε
πολύ μικρό βαθμό καθαρούς εισαγωγείς (κατά περίπου 530 χιλ. βαρέλια την ημέρα
για το περασμένο έτος), οι εισαγωγές πετρελαίου εσωτερικής καύσης από τη Ρωσία είναι
αρκετά σημαντικές για την αγορά της Ευρώπης. Από τις καθαρές εισαγωγές
πετρελαίου εσωτερικής καύσης το 2013, που ανέρχονται συνολικά σε 620 χιλ.
βαρέλια την ημέρα, περίπου το 69% σε καθαρή βάση προέρχονταν από την Ρωσία.
Πέρυσι, ωστόσο, οι καθαρές εξαγωγές ρωσικού αργού πετρελαίου προς την Ευρώπη
μειώθηκαν κατά περίπου 7%, ή 240 χιλ. βαρέλια την ημέρα, ενώ οι παράγοντες της
αγοράς αναμένουν περαιτέρω μείωση στο
μέλλον, σημειώνει ο ΙΕΑ. Άλλωστε, η ρωσική κρατική εταιρεία πετρελαίου Rosneft
πέρυσι δέσμευσε ένα σημαντικό ποσοστό της μελλοντικής παραγωγής μέσω της
συμφωνίας προπληρωμής με την κινεζική CNPC, κατευθύνοντας και νέες ποσότητες
ρωσικών εξαγωγών αργού προς τα ανατολικά και όχι προς τα δυτικά.
Παράλληλα, η φορολογική πολιτική της Ρωσίας είναι εξ ολοκλήρου σχεδιασμένη
ώστε να δίνει κίνητρα στις εξαγωγές προϊόντων σε βάρος των εξαγωγών αργού, αν και οι απαιτήσεις εισαγωγής αργού πετρελαίου στην Ευρώπη αναμένεται
να μειωθούν λόγω της πτώσης της εγχώριας ζήτησης και της κάμψης της
περιφερειακής δυναμικότητας διύλισης και ροών. Όπως σημείωνε ο Οργανισμός τον
Μάρτιο, η πτώση στις εξαγωγές αργού της Ρωσίας προς την Ευρώπη έχουν σε μεγάλο
βαθμό αντισταθμιστεί από την αύξηση των εξαγωγών των πετρελαιοειδών, ενώ οι
καθαρές εξαγωγές προϊόντων από τη Ρωσία σε ευρωπαϊκές χώρες του ΟΟΣΑ αυξήθηκε
κατά περίπου 15% το 2013, ή 130 χιλ. βαρέλια την ημέρα.
Ο Οργανισμός περίμενε, μάλιστα, ότι η αύξηση του 2013 θα συνεχιζόταν –
ωστόσο οι κυρώσεις της Δύσης αναμένεται να αλλάξουν την εικόνα αυτή. Ας σημειωθεί
ότι, σε νέα έκθεσή του τον Αύγουστο ο ΙΕΑ οι ως χθες ισχύουσες κυρώσεις των ΗΠΑ
και της ΕΕ στον ρωσικό πετρελαϊκό κλάδο, δεν πρόκειται να έχουν μεγάλη επίδραση
στην παραγωγή, καθώς, όπως τόνιζε, «οι ευρωπαϊκές
κυρώσεις είναι εξαιρετικά επιλεκτικές, δεν περιλαμβάνουν τα συμφωνημένα
συμβόλαια και μπορούν να παραταθούν μετά τον χρόνο μόνο με ομόφωνη απόφαση. Η
περίμετρος που καλύπτουν δεν είναι σαφώς διαχωρισμένη, γεγονός που αφήνει
περιθώρια παράκαμψης των περισσοτέρων μέτρων». Μάλιστα, όπως ανέφερε η έκθεση, «κανένα
πακέτο κυρώσεων από αυτά που υπάρχει, δεν
θα έχει ουσιώδη επίδραση στην προσφορά βραχυπρόθεσμα. Ακόμη και
μεσοπρόθεσμα, οι επιπτώσεις είναι αμφίβολες».
Από τις παλαιότερες αυτές εκθέσεις του ΙΕΑ, συνεπώς, προκύπτει πως η ΕΕ θα
είναι εκείνη που θα πληγεί περισσότερο, τουλάχιστον μακροπρόθεσμα, σε σύγκριση
με την Μόσχα από τις κυρώσεις ενάντια στις ρωσικές πετρελαϊκές και τον κλάδο
πετρελαίου της Ρωσίας, γενικότερα. Από την άλλη, οι ΗΠΑ, που παροτρύνουν την
Ευρώπη σε κλιμάκωση αντιρρωσικών μέτρων, δεν θα επηρεαστούν σημαντικά από
πιθανή ρωσική αντίδραση στο πεδίο αυτό.
Εξάλλου, το απόγευμα της Πέμπτης, ο αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα
προανήγγειλε πως την Παρασκευή η Ουάσινγκτον θα παρουσιάσει σκληρότερες
κυρώσεις που θα στοχεύουν τον ρωσικό χρηματοπιστωτικό τομέα, όπως και τους
τομείς της ενέργειας και των στρατιωτικών εξοπλισμών.
«Τα μέτρα αυτά θα εντείνουν την πολιτική απομόνωση της Ρωσίας όπως και το
οικονομικό κόστος σε αυτήν, ιδιαίτερα σε τομείς σημαντικούς για τον πρόεδρο
Πούτιν και το στενό του περιβάλλον» ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο Ομπάμα.
Μάλιστα, σύμφωνα με μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία, ΗΠΑ και ΕΕ εξετάζουν
το ενδεχόμενο να απαγορεύσουν σε πετρελαϊκές εταιρείες τους να συνεχίσουν τις
έρευνες πετρελαίου που διεξάγουν σήμερα στη Ρωσία. Όπως ανέφεραν στο
Reuters
δύο
Αμερικανοί αξιωματούχοι, οι εξεταζόμενες κυρώσεις αναμένεται να πλήξουν
ευρωπαϊκές και αμερικανικές εταιρείες που συνεργάζονται με την Ρωσία σε έρευνες
στον Αρκτικό κύκλο, σε μεγάλα θαλάσσια βάθη ή σε πετρέλαιο σχιστών (
shale
oil). Μία από τις δύο πηγές,
που παρέμειναν ανώνυμες, ανέφερε πως τα μέτρα βρίσκονται υπό «προκαταρκτική
σκέψη».