Προς την εναρμόνιση των
φορολογικών συντελεστών στην ενέργεια θα πιέσει τα κράτη-μέλη της ΕΕ η Κομισιόν,
ως ένα βήμα προς την οικοδόμηση της ενιαίας ενεργειακής αγοράς. Αυτό τονίζει,
μεταξύ άλλων, ο νέος Επίτροπος Ενέργειας, Μιγκέλ Αρίας Κανιέτε, ο οποίος έδωσε στους
Financial Times την πρώτη του συνέντευξη από την ανάληψη των καθηκόντων του.
Όπως αναφέρει ο
Κανιέτε για την επίτευξη του στόχου της ενιαίας ενεργειακής αγοράς στην Ευρώπη
δεν αρκεί να διατίθενται δισεκατομμύρια ευρώ σε αγωγούς και ηλεκτρικούς
πυλώνες, αλλά είναι απαραίτητη η εξομάλυνση των ρυθμιστικών διαφορών ανάμεσα
στα 28 κράτη-μέλη της ΕΕ.
«Η ολοκλήρωση της εσωτερικής
αγοράς ενέργειας δεν είναι απλά ζήτημα κατασκευής διασυνδέσεων και υποδομών,
χρειάζονται, επίσης, νέοι κανόνες. Και όταν λέω κανόνες- πολύ εξειδικευμένα –
έχουμε προβλήματα με τις χρεώσεις των δικτύων», δηλώνει ο Ισπανός Επίτροπος
Ενέργειας στους Financial Times. «Η σύνθεση των χρεώσεων θα πρέπει να είναι
διαφανείς και να βασίζεται σε κοινούς κανόνες. Έχουμε ένα πολύ περίπλοκο σύστημα
χρεώσεων αυτή τη στιγμή».
Η ενιαία αγορά
ενέργειας αποτελεί μία από τιε κορυφαίες προτεραιότητες για την ΕΕ την επόμενη
πενταετία. Θεωρητικά, η κοινή εσωτερική αγορά ενέργειας θα μπορούσε να ενώσει
το αναποτελεσματικό σύνολο των ανταγωνιζόμενων ενεργειακών δικτύων των
κρατών-μελών και να οδηγήσει τις τιμές σε σύγκλιση. Στο διάστημα αυτό ελπίζεται
ότι η ΕΕ θα μπορέσει να αντιμετωπίσει δύο από τις μεγαλύτερες στρατηγικές της αδυναμίες:
την εξάρτηση εισαγωγών από την Ρωσία και τις μη ανταγωνιστικές τιμές ενέργειας
σε σύγκριση με τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με την συμβουλευτική, η ΕΕ θα μπορούσε να
εξοικονομήσει 40 δις ευρώ ετησίως ως το 2030 αν ενιαιοποιηθούν τα ενεργειακά της
δίκτυα.
Μετά από πολυετείς παλινωδίες, ένας από τους νέους αντιπροέδρους
της Κομισιόν, ο Σλοβάκος Μάρος Σέφκοβιτς, έχει επιφορτιστεί με την επιτάχυνση της
διαμόρφωσης της ενιαίας αγοράς ενέργειας και αναμένεται να καταρτίσει αναλυτικό
επενδυτικό σχέδιο για τον σκοπό αυτό στις αρχές του 2015. Ο Μιγκέλ Αρίας Κανιέτε,
στον οποίο έχει ανατεθεί η εφαρμογή του σχεδίου, παραδέχθηκε ότι η ενεργειακή
ένωση δεν θα είναι «κάποιο είδος διαδικασίας fast-track».
Συχνά παραβλέπεται ένα
από τα πιο μεγάλα εμπόδια για την μεταφορά ενέργειας από τη μία χώρα της ΕΕ στην
άλλη: η μεγάλη διαφορά τιμών και κανονισμών που επικρατεί. Ενώ στην Γερμανία και
τη Δανία η κιλοβατώρα κοστίζει 30 ευρώ, στην Βουλγαρία κοστίζει περίπου 9 ευρώ.
Αυτό προέρχεται εν μέρει
από τις διαφορετικές φορολογικές νομοθεσίες. Π.χ. στην Δανία το 57% της τελικής
τιμής ενέργειας αφορά φόρους, και στην Γερμανία το 49% καλύπτει εισφορές. Αντίθετα,
στη Μάλτα και τη Βρετανία το ποσοστό αυτό πέφτει μόλις στο 5%. Αντίστοιχες
διαφορές επικρατούν και στην αγορά φυσικού αερίου.
Ερωτηθείς για ποιο λόγο
οι χώρες-μέλη θα συμφωνούσαν στην εναρμόνιση των φορολογικών καθεστώτων στην ενέργεια
– κάτι που πολλές από αυτές βλέπουν ως περιορισμό της κυριαρχίας τους – ο Κανιέτε
απαντά ότι επείγει να αντιμετωπιστεί η παραπαίουσα ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης.
«Πρέπει να
αντιμετωπίσουμε τα οικονομικά ζητήματα καθώς παλεύουμε σε μία παγκόσμια αγορά
με πιο ακριβές τιμές ενέργειας σε σχέση με τους ανταγωνιστές μας … Έχουμε τιμές
αερίου για τη βιομηχανία τρεις ή τέσσερεις φορές ακριβότερες σε σχέση με τις ΗΠΑ,
ενώ οι ηλεκτρικές τιμές λιανικής είναι διπλάσιες σε σχέση με την Αμερική»,
τονίζει.
Παρά την έμφαση που δίνει
ο νέος Επίτροπος στους φόρους και τους κανονισμούς, παραμένει πρόκληση η
διασφάλιση σημαντικών επενδύσεων. Μία από τις πιο μεγάλες αδυναμίες της ΕΕ
είναι ότι δεν μπορεί να εξαγάγει τα πλεονάσματα ενέργειας από ΑΠΕ που παράγουν
η Ισπανία, η Ιταλία, οι βαλκανικές χώρες και η Σκανδιναβία προς άλλες περιοχές της
ΕΕ.
Η Κομισιόν παραδέχεται,
επίσης, ότι τα ευρωπαϊκά κονδύλια ύψους 5,8 δις ευρώ που προορίζονται για τη
σύνδεση των δικτύων ενέργειας αντιπροσωπεύει μόνο το 3% των δαπανών που
απαιτούνται. Σύμφωνα με τον Κανιέτε, για να επιτύχει η ενεργειακή ένωση απαιτούνται
ιδιωτικές επενδύσεις. Για να δελεαστούν οι επενδυτές, οι Βρυξέλλες θα πρέπει να
αναπτύξει νέες μορφές χρηματοδότησης. «Απαιτούνται μεγάλα χρηματικά ποσά.
Νομίζω ότι το παραδοσιακό σύστημα δανεισμού δεν θα λειτουργήσει. Θα χρειαστούμε
κάτι νέο», σημειώνει.
Ωστόσο, η πιο αμφιλεγόμενη
πτυχή της ενεργειακής ένωσης της ΕΕ αφορά ένα σχέδιο για τον συνασπισμό των εταιρειών
της Ανατολικής Ευρώπης κατά τη διαπραγμάτευση των τιμών φυσικού αερίου με τη Ρωσία.
Ο προκάτοχος του Κανιέτε, ο Γερμανός Γκύντερ Έττινγκερ, ήταν δύσπιστος απέναντι
στην προοπτική «από κοινού» αγορών φυσικού αερίου, φοβούμενος ότι κάτι τέτοιο
αντιβαίνει στην κοινοτική νομοθεσία περί ανταγωνισμού.
Ο νέος Επίτροπος Ενέργειας,
πάντως, δηλώνει στους FT ότι η ΕΕ δεν εγκαταλείπει το σχέδιο, καθώς, όπως τονίζει,
οι εταιρείες έχουν ανάγκη από εργαλεία πίεσης στις διαπραγματεύσεις με την
Μόσχα. Η Ρωσία σήμερα χρεώνει πολύ ψηλότερες τιμές στις Βαλτικές χώρες - οι οποίες
δεν έχουν άλλη πηγή ενέργειας – σε σύγκριση με την Τσεχία, η οποία αγοράζει το
ένα τρίτου του φυσικού αερίου που χρειάζεται από την Νορβηγία.
Ο Κανιέτε
δεσμεύεται, επίσης, να συνεργαστεί με την Μαργκρέτε Βεστάγκερ, την νέα επίτροπο
ανταγωνισμού, για τον σχεδιασμό ενός συστήματος που θα διασφαλίζει την
συνεργασία των εταιρειών κατά την διαπραγμάτευση των τιμών με την Ρωσία.
«Δε συζητούμε το να
αγοράζει η Κομισιόν για λογαριασμό των εθνών-κρατών. Σε καμία περίπτωση»,
διαβεβαιώνει ο Κανιέτε. «Το ερώτημα είναι αν μπορούμε να προκαλέσουμε το
ενδιαφέρον των εταιρειών ώστε να εξετάσουν την πιθανότητα να συνεργαστούν»,
τονίζει.