Στην ελληνική περίπτωση, Γεωοικονομία και
Γεωπολιτική δεν συμπίπτουν. Από την άποψη της Γεωοικονομίας, η Ελλάδα έχει ενταχθεί
στο ευρωπαϊκό σύστημα. Από γεωπολιτική και γεωπολιτισμική άποψη, η Ελλάδα ανήκει
πάντοτε στον ασταθή μετα-οθωμανικό χώρο: Βαλκάνια, Ανατολία, Ανατολική Μεσόγειος.
Αποτελεί σύνδεσμο, ένα είδος άρθρωσης, ανάμεσα στις δύο αυτές ενότητες. Η λειτουργία
αυτή προσφέρει πλεονεκτήματα· συνεπάγεται, όμως, κινδύνους.
Ως ο ασθενέστερος κρίκος της ευρωπαϊκής
γεωοικονομικής αλυσίδας, η Ελλάδα έχει αποκομίσει σημαντικά οφέλη. Αρχικά με την
ελπίδα να την εκσυγχρονίσει, κατόπιν λόγω του φόβου για μετάδοση της ελληνικής ασθενείας,
η Ευρώπη έχει τροφοδοτήσει την Ελλάδα με οικονομικούς πόρους και υποστήριξη. Βέβαια,
το μείγμα ευρωπαϊκής γενναιοδωρίας και αυτοσυντήρησης, αντί να βοηθήσει ουσιαστικά
την Ελλάδα, την βύθισε σταδιακά στην οικονομική εξάρτηση και στην ηθική εξαχρείωση.
Το “φάρμακον” απεδείχθη μόνον δηλητήριο. Η μέσω του Κράτους τριακονταετής ανεξέλεγκτη
ροή χρήματος τροφοδότησε το καρκίνωμα της διαφθοράς, ανέδειξε μια προσοδοθηρική
νομενκλατούρα, αναισθητοποίησε τα οικονομικά ανακλαστικά και αποπροσανατόλισε τον
ελληνικό λαό. Οι αψυχολόγητες ευρωπαϊκές παρεμβάσεις των τελευταίων ετών έχουν οδηγήσει
σε παρορμητικές λαϊκές αντιδράσεις, υπό την κυριαρχία του θυμικού. Η Ευρώπη διαπιστώνει
ότι η απόκλιση Γεωοικονομίας και Γεωπολιτισμού δεν μπορεί να αγνοείται ατιμωρητί.
Εμμένει, όμως, στον Οικονομισμό.
Η Ελλάδα επωφελείται, τουλάχιστον φαινομενικά,
από την πρόσδεσή της στο ευρωπαϊκό γεωοικονομικό άρμα· το αντίθετο συμβαίνει ως
προς την Γεωπολιτική. Η εισαγωγή οικονομικής ασφαλείας από την Ευρώπη αντισταθμίζεται
από την εξαγωγή γεωπολιτικής σταθερότητας προς την μετα-οθωμανική περιοχή. Η Ελλάδα
επαίρεται ότι αποτελεί τον ισχυρότερο πόλο σταθερότητας σε μιαν ιδιαιτέρως ασταθή
περιοχή. Όμως, για να αντιστέκεται στην μετα-οθωμανική αστάθεια έχει ανάγκη από
συνεχή ευρωπαϊκή και αμερικανική στήριξη.
Η ευρωπαϊκή κόπωση από την σχέση με την
Ελλάδα, σε συνδυασμό με την επιδείνωση του γεωπολιτικού περιβάλλοντος, μπορεί να
οδηγήσει σε καταστροφικές εξελίξεις. Αν η Ελλάδα, είτε αυτοβούλως είτε με απόφαση
των εταίρων της, πάρει αποστάσεις από το ευρωπαϊκό γεωοικονομικό γίγνεσθαι, θα προχωρήσει
αναπόφευκτα σε μια περίοδο οικονομικού και πολιτικού μετασχηματισμού. Για ένα διάστημα
εβδομάδων ή και μηνών, έως ότου διαμορφωθεί εντός και εκτός της χώρας ένα νέο σύστημα
με νέες ισορροπίες, θα ανοιχθεί ένα παράθυρο ευκαιρίας για όποιες δυνάμεις επιβουλεύονται
τα συμφέροντα της χώρας μας. Συνθήκες αυτού του είδους παρουσιάζονται σπανίως. Δύσκολα
χάνεται μια τέτοια ευκαιρία, ιδιαίτερα από δυνάμεις με μακρά διπλωματικο-στρατιωτική
εμπειρία και παράδοση.
Προβάλλονται επιχειρήματα κατά τα οποία
η δραματική αυτή εξέλιξη δεν είναι δυνατή. Ακόμη και αν τα δεχθούμε, η εγρήγορση επιβάλλεται· πολλώ μάλλον
που οι επιχειρηματολογίες αυτές δεν λαμβάνουν υπ’όψη τις νέες γεωπολιτικές δυναμικές.
Ποιoς είχε προβλέψει την ανατροπή των καθεστώτων
στην Βόρειο Αφρική; Ποιoς φανταζόταν την άνοδο του ISIS, την τεκτονική αναθεώρηση
του χάρτη της Μέσης Ανατολής, όπως είχε διαμορφωθεί από τις συμφωνίες
Sykes-Picot; Η τουρκική εδαφική ακεραιότητα ενδέχεται να απειληθεί, για πρώτη φορά
από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας. Δεδομένα με τα οποία λειτούργησε η διπλωματική
σκέψη επί δεκαετίες ανετράπησαν μέσα σε εβδομάδες. Γιατί η Ελλάδα αποτελεί εξαίρεση;
Είναι προφανής η διασύνδεση ανάμεσα στα
πρόσφατα εσωτερικά πολιτισμικο-κοινωνικά προβλήματα στην Γαλλία και τα διαδραματιζόμενα
στην Μέση Ανατολή και στην Βόρειο Αφρική. Εντούτοις, η τρέχουσα καθησυχαστική επιχειρηματολογία
υποτιμά τους μηχανισμούς μετάδοσης της κρίσης από την Μέση Ανατολή προς την Δύση.
Αγνοεί την περίπλοκη και ρευστή γεωμετρία των συμμαχιών μεγάλων, μεσαίων και μικρών
δυνάμεων οι οποίες δραστηριοποιούνται μεταξύ Μεσογείου και Περσικού Κόλπου. Παραλείπει
να συνυπολογίσει την ποικιλία των εναλλακτικών στρατηγικών τις οποίες αναπόφευκτα
επεξεργάζονται οι Ηνωμένες Πολιτείες, ώστε να αποτραπεί η γεωπολιτική χιονοστιβάδα
στην περιοχή.
Μέσα στην αβεβαιότητα, μόνο ασφαλές στοιχείο
αποτελεί η διεθνής εικόνα της χώρας μας, η παρουσία της στους Διεθνείς Οργανισμούς
και, γενικότερα, η συμμετοχή της στην Διεθνή
Κοινότητα. Αυτά τα εχέγγυα πρέπει να προστατευθούν πάση θυσία. Αν αρχίσουν να κλονίζονται·
αν, από δική μας αβλεψία ή από την ενεργοποίηση εχθρικών δικτύων, διαπιστωθεί υποβάθμιση
της ελληνικής εικόνας στην Δύση· τότε οι κίνδυνοι θα βρίσκονται ante portas.
* Ο κ.
Γ. Σ. Πρεβελάκης είναι Καθηγητής Γεωπολιτικής στην Σορβόννη και Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδος στον ΟΟΣΑ
(από την εφημερίδα "ΕΣΤΙΑ")