Η συμφωνία γιά τα πυρηνικά του
Ιράν,ο πόλεμος στην Υεμένη και η εκ νέου προσέγγιση με το
Ισραήλ ειναι οι τρεις άξονες της Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.
Η συμφωνία γιά τα πυρηνικά με το
Ιράν έχει τεράστια σημασία γιά την Τουρκία. Το
Ιράν ξαναγίνεται μία ισότιμη διεθνής χώρα και οχι ένα απομονωμένο κράτος ,μετά την συμφωνία γιά τον έλεγχο των πυρηνικών του καί
την άρση των κυρώσεων.
Αυτό δίνει νέες δυνατότητες αλλά καί
προκλήσεις στην Τουρκική πολιτική.
Ο πόλεμος της Υεμένης καί η
εμπλοκή της Τουρκίας σε αυτόν περιπλέκει τις σχέσεις της με το Ιράν.
Η επαναπροσέγγιση της Τουρκίας με
το Ισραήλ που επεξεργάζεται η Τουρκική διπλωματία θα δώσει άλλη μία πτυχή στην
πολύπτυχη διπλωματία της Μέσης Ανατολής.
Η Τουρκία καθορίζει πλέον την
πολιτική της κάτω από τον φόβο ότι το Ιράν θα εξελιχθεί σε περιφερειακή
Ιμπεριαλιστική Δυναμη.
Οι παρατηρήσεις του Ερντογάν στις 27 Μαρτίου ειναι χαρακτηριστικές.
"Το Ιράν στην πραγματικότητα προσπαθεί να κυριαρχήσει
στην περιοχή.
Εργάζονται γιά αυτόν τον σκοπό . Μπορεί αυτό να επιτραπεί; Αυτο
εχει αρχίσει να ενοχλεί πολλές χώρες ,εμάς
όπως και την Σαουδική Αραβία και τα κράτη του Κόλπου. Δεν μπορεί αυτό πλέον να γίνει ανεκτό. Το Ιράν οφείλει να αποσύρει τις δυνάμεις του καί ότι
άλλο έχει εκεί από την Υεμένη αλλά επίσης απο την Συρία και το Ιράκ".
Οι δηλώσεις αυτές θα ήταν
περισσότερο εντυπωσιακές αν ο Ερντογάν δέκα μέρες μετά δεν επισκέπτονταν την
Τεχεράνη όπου εξέπεμψε διαφορετικά μηνύματα.
Η Τεχεράνη σκέφτηκε να ακυρώσει
την επίσκεψη Ερντογάν αλλά στην ικανή Ιρανική διπλωματία πρυτάνευσε η σκέψη οτι
η επίσκεψη συνέφερε το Ιράν οπως και απεδείχθη .
Ο Ερντογάν είχε καλά στο νού του
τα πρακτικά οφέλη μίας συνεργασίας μέ το Ιράν.
Στον τομέα των Υδρογονανθράκων η
Τουρκία μπορεί να προμηθεύεται φτηνό πετρέλαιο και να το πληρώνει με το νόμισμά της. Με
τον αγωγό αερίου υπό κατασκευή ΤΑΝΑΡ μπορει νά τροφοδοτεί την Ευρώπη καί με
Ιρανικό αέριο και να ωφελείται η ιδια ,γεωπολιτικά
και οικονομικά.
Γιά τους λόγους αυτούς αλλά και
για τις διανοιγόμενες προοπτικές σημαντικής αύξησης των εμπορικών συναλλαγών
μεταξυ των δύο χωρών,
ο Ερντογάν άλλαξε την ρητορική του
μπροστά στούς Αγιατολλάδες οι οποίοι, χαμογελαστοί, τον κοιτούσαν με συγκατάβαση διοτι πλέον ξέρουν ότι η
δύναμη καί η επιρροή του Ιράν στην περιοχή αυξάνει ενώ αυτή της Τουρκίας
μειώνεται.
Η σχέση της Τουρκίας με το Ιράν
είναι ειρηνική εδώ καί αιώνες. Υπάρχουν κοινά
συμφέροντα διότι και η Τουρκία,τώρα που τα έσοδα
του Ιράν θα αυξηθούν μπορεί να εφοδιάσει το Ιράν με πάρα πολλά καταναλωτικά
προϊόντα.
Το μόνο πρόβλημα είναι η νέο-οθωμανική διάσταση της Τουρκικής διπλωματίας, η οποία προσπαθεί να επιβάλλει την Τουρκική πολιτική
στην περιοχή.
Κλασσικη περίπτωση είναι η Υεμένη. Η Τουρκία θεωρεί ότι η Υεμένη ειναι μέρος της πάλαι
ποτέ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και κατά συνέπεια νόμιμο πεδίο άσκησης της
Νεοοθωμανικής πολιτικής της. Ήδη οι μηχανισμοί
προπαγάνδας του κόμματος του Ερντογάν αρχισαν να παρουσιάζουν στα ΜΜΕ τις "θυσίες"της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας γιά την Υεμένη και την στρατηγική αξία της περιοχής.
Η πραγματικότητα είναι πιο πεζή . Ο πρώτος πραγματικός λόγος είναι η ισχυρή σχέση
Τουρκίας-Σαουδικής Αραβίας την οποία πρόσφατα αποδεικνύουν πάλι
οι κοινές και συμπληρωματικές δράσεις τους στήν Συρία και το Ιράκ με το
Ισλαμικό Κράτος με το οποίο και οι δύο διατηρούν σχέσεις πέραν ακόμη καί της
πολύ ευμενούς ουδετερότητας. Η σχέση αυτή είναι
περισσότερο αναγκαία για την Τουρκία ,για
την οποία η Σαουδική Αραβία ειναι πηγή πλούτου,κεφαλαίων
και Σουνιτικής συμμαχίας.
Ο δεύτερος λόγος είναι ο φόβος του
Ιράν και η ανάγκη ανάσχεσης της
περιφερειακής του εξάπλωσης. Εμπλοκή της
Τουρκίας στην Υεμένη εξασφαλίζει επίσης καλή χρηματοδότηση των Τουρκικών
εταιρειών και από τα Εμιράτα του Κόλπου. Οι
τουρκικές εταιρείες είναι υπερχρεωμένες. Εχουν
σχέση χρέους προς ίδια κεφάλαια διπλάσια απο ότι οι Δυτικές εταιρείες. Το χρέος των μεγάλων τουρκικών εταιριών έχει φτάσει τα
280
δις δολάρια. Η
Τουρκία χρειάζεται αναχρηματοδότηση 220 δις δολαρίων για την Οικονομία της καί τέτοια χρήματα μόνο απο την
Αραβική χερσόνησο μπορούν να προέλθουν καί το ζητούμενο γιά να προέλθουν είναι
η εμπλοκή της Τουρκίας στην Υεμένη.
Τέλος η εμπλοκή της Τουρκίας στην
Υεμένη είναι μια ευκαιρία αναθέρμανσης των παγωμένων σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και
Ερντογάν.
Το τηλεφώνημα Ομπάμα προς Ερντογάν πού έγινε
γιά την Υεμένη ήταν ένα πρώτο βήμα.
Ο τελικός στόχος του Ερντογάν
είναι να επιτραπεί η επέμβαση του στην Συρία. Αυτός
είναι καί ο μείζων λόγος που προσπαθεί να προσεγγίσει το Ισραήλ που είναι το
μόνο ισχυρό κράτος εναντίον του Ιράν στην περιοχή.
Αυτο μπορεί να γίνει εφικτό όσο
ακόμη το Ιράν και το Ισραήλ είναι
αντίπαλοι.
Σε μερικά χρόνια ,οταν το Ισραήλ ασκήσει μια πιό σύγχρονη εξωτερική
πολιτική και το Ιράν μειώσει σημαντικά τον θρησκευτικό του φανατισμό,οι δυο αυτές σημαντικότερες χώρες στην περιοχή, θα προσεγγίσουν μεταξύ τους, οπως καί στο παρελθόν.
Τότε η Τουρκία θα έχει δυσκολία
συμμαχιών.
Πάντως ούτε καί τώρα ειναι διατεθειμένοι ,ΗΠΑ ,Ισραήλ και Ιραν να
επιτρέψουν στην Τουρκία επέμβαση στην Συρία. Το
παιχνίδι είναι ήδη αρκετά σύνθετο και δεν χρειάζεται μία ακόμη επιπλοκή.
Σε μια σύρραξη που κινδυνεύει να
μοιάσει στον Τριακονταετή πόλεμο μεταξυ Προτεσταντών και Καθολικών και να εχει
τις ίδιες διαστάσεις καί συνέπειες, το
συμφέρον της Τουρκίας είναι να επιστρέψει στην παρελθούσα πολιτική μηδενικών προβλημάτων
με τους γείτονες απο την παρούσα των μηδενικών σχέσεων.
Η Τουρκία ,οπως κινείται τώρα ,γίνεται
μέρος του προβλήματος καί όχι της λύσης.
www.kassandros.gr