Ο βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας, Σαλμάν, αρνήθηκε την πρόσκληση
Ομπάμα, ο οποίος προσκάλεσε τους ηγέτες της Αραβικής Χερσονήσου στο Καμπ
Ντέιβιντ και προφανώς συμβούλεψε τους ομολόγους του να μην παραστούν.
Για πρώτη φορά από την εποχή που ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ρούζβελτ και ο
Βασιλιάς Ιμπν Σαούντ υπέγραψαν το 1943 τη Διμερή Συμμαχία, με την οποία η
Σαουδική Αραβία εγγυούταν την ενεργειακή επάρκεια της Ουάσιγκτον και ο
Λευκός Οίκος την ασφάλεια του Ριάντ, το γυαλί ανάμεσα στις δυο πλευρές
φαίνεται να έχει ραγίσει.
Έτσι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ κινδυνεύει να
βρεθεί μόνον απέναντι στον Εμίρη του Κατάρ και τον ομόλογό του, του
Κουβέιτ, σε μια Σύνοδο Κορυφής που είχε ως αρχικό στόχο να διασκεδάσει
τους φόβους του Ριάντ και των Συμμάχων του για το ειδύλλιο
Ουάσιγκτον-Τεχεράνης.
Η κίνηση έχει ευρύτερη σημασία, καθώς η
Αραβική Χερσόνησος διαφοροποιείται από τη στενή αποκλειστική σχέση
εξάρτησης από τις ΗΠΑ, με το ίδιο τρόπο που η Τουρκία του Ερντογάν
σταδιακά απομακρύνθηκε από το στίγμα του προωθημένου προπυργίου των ΗΠΑ
και του ΝΑΤΟ στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή και στις νότιες παρυφές της
πρώην ΕΣΣΔ.
Τόσο η Αγκυρα, όσο και το Ριάντ, συνειδητοποιούν ότι
η προσέγγιση Ουάσιγκτον -Τεχεράνης ανατρέπει δεδομένα και ισορροπίες
δεκαετιών με την αμερικανική προστασία και εγγύηση της ασφάλειάς τους να
είναι περισσότερο βαρίδι παρά πλεονέκτημα.
Δεν πρόκειται κατ’
ανάγκην για φόβο της εξάπλωσης της επιρροής της Τεχεράνης, αλλά για μια
Ρεαλπολιτίκ, στον ορίζοντα της οποίας υπάρχει και η αποτροπή της
ανάδειξης του Ιράν σε Περιφερειακή Υπερδύναμη, αλλά και η σύναψη μιας
συμφωνίας κυρίων μαζί του.
Εδώ βρίσκεται και το ενδιαφέρον της
μεγάλης αλλαγής που συντελείται στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή: Θα πετύχουν
οι ΗΠΑ τον ρόλο του ρυθμιστή εγγυητή των ισορροπιών ανάμεσα στους Σιίτες
με κέντρο το Ιράν και τους Σουνίτες με επίδοξους προστάτες τόσο τη
Σαουδική Αραβία όσο και την Τουρκία ή θα αναδυθεί ένα τοπικό
περιφερειακό σύστημα με κέντρα ισχύος το Ριάντ, την Τεχεράνη, την Αγκυρα
και το Κάιρο, που θα ελέγχει τις ανακατατάξεις ισορροπιών και θα
εμποδίζει την παρέμβαση κάθε ξένης μεγάλης δύναμης;
Βρισκόμαστε
μπροστά σε μια νέα φάση της πολιτικής των ΗΠΑ, που ως φθίνουσα
αυτοκρατορία υιοθετεί κατά το πρότυπο της Βρετανίας το «Διαίρει και
Βασίλευε» ή βρισκόμαστε στο τέλος δύο και πλέον αιώνων, από την εποχή
της εκστρατείας του στρατηγού Ναπολέοντα Βοναπάρτη στην Αίγυπτο το 1798,
παρεμβάσεων της Δύσης στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή και Νοτιοδυτική Ασία,
την αχανή περιοχή που αρχίζει από τη Λιβύη και τελειώνει στα σύνορα του
Πακιστάν με την Ινδία;
Και αν έτσι έχουν τα πράγματα και αν το
Ριάντ διεκδικεί με αποφασιστικές κινήσεις εσωτερικής ανασυγκρότησης και
διεθνούς χειραφέτησης την ηγεσία των Σουνιτών, πώς επηρεάζονται οι
περιφερειακές φιλοδοξίες της Τουρκίας;
Με άλλα λόγια, υπάρχει ήδη
μια δυναμική μετωπικής σύγκρουσης Αγκύρας - Ριάντ που διεκδικούν
επιρροή στον ίδιο χώρο, το Σουνιτικό Ισλάμ και η οποία προβάλλει
ανάγλυφα στην Αίγυπτο, με την Τουρκία να υποστηρίζει τη Μουσουλμανική
Αδελφότητα και τον ανατραπέντα Πρόεδρο Μόρσι και τη Σαουδική Αραβία να
είναι στο πλευρό του στρατιωτικού καθεστώτος του Σίσι.
Τέλος, σε
όλο το παραπάνω σκηνικό, σκοτεινό είναι το μέλλον του ρόλου του Ισραήλ
στις περιφερειακές ισορροπίες. Η εσωστρέφεια της κυβέρνησης Νετανιάχου, η
άρνησή της να συζητήσει τη διευθέτηση του Παλαιστινιακού στη σκιά μιας
προσωπικής πλέον κόντρας του Ισραηλινού πρωθυπουργού με τον Μπ. Ομπάμα,
έχουν οδηγήσει στο παράδοξο η ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη της περιοχής
να παρατηρεί ως θεατής τις μεγάλες εν εξελίξει ανατροπές στην ευρύτερη
περιοχή, χωρίς να μπορεί να επηρεάσει ούτε τις ΗΠΑ, ούτε τους
περιφερειακούς πρωταγωνιστές.
(από την εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ", 13/05/2015)