Η
παρελθούσα «εβδομάδα του ΟΟΣΑ», δηλαδή το Forum, η διϋπουργική σύσκεψη
και οι προβλέψεις για την διεθνή οικονομία, απασχόλησε τον τύπο πολύ περισσότερο
από την πρόσφατη επανεκλογή του Angel Gurria στην θέση του Γενικού Γραμματέα για
τρίτη συναπτή θητεία- γεγονός ιδιαιτέρως σπάνιο στην πρακτική των Διεθνών Οργανισμών.
Πρόκειται
για προσωπική του επιτυχία η οποία οφείλεται στο πρωτοποριακό του έργο. Επί των
ημερών του Gurria, επί δύο θητείες, ο ΟΟΣΑ έχει επεκτείνει τις αρμοδιότητές του
στην Παιδεία, στο Περιβάλλον, στην Χωροταξία, στην Δημόσια Διοίκηση, στον πόλεμο
κατά της Διαφθοράς και των φορολογικών παραδείσων, στην Μετανάστευση. Παραλλήλως
με τις ευρύτατα δημοσιοποιούμενες βραχυπρόθεσμες οικονομικές αναλύσεις, δημιουργήθηκε,
σιωπηρά και μεθοδικά, μια μείζων οικονομική και εξω-οικονομική υποδομή η οποία παρακολουθεί
και παρεμβαίνει σε όλα τα μεγάλα προβλήματα σε τοπική, περιφερειακή, εθνική και
παγκόσμια κλίμακα.
Με
την προεργασία αυτή ο
Angel Gurria
επεσήμανε
εγκαίρως τις επερχόμενες απειλές: νέα μεγάλη οικονομική κρίση, γεωπολιτική αποσταθεροποίηση
από τις μεταναστευτικές δυναμικές, κλιματική αλλαγή, γενικευμένη κρίση εμπιστοσύνης,
απονομιμοποίηση της πολιτικής. Φρόντισε να προετοιμάσει τον Οργανισμό για τα νέα
διακυβεύματα. Έτσι, ο ΟΟΣΑ βρίσκεται σήμερα στην πρωτοπορία των παγκοσμίων θεσμών
στους οποίους επιβάλλεται εκ των πραγμάτων ριζικός μετασχηματισμός. Όμως, η ταχύτητα
των εξελίξεων απαιτεί επιτάχυνση της αλλαγής. Η ανάθεση μιας τρίτης θητείας στον
Angel Gurria
μόνον έτσι μπορεί να ερμηνευθεί. Εντέλλεται
όχι απλώς να συνεχίσει, αλλά να εντείνει και να ολοκληρώσει την μετάλλαξη του Οργανισμού.
Ο
ΟΟΣΑ δημιουργήθηκε στο ψυχροπολεμικό πλαίσιο, με περιορισμένη αποστολή, μέσα σε
ένα ιεραρχημένο θεσμικό δίκτυο με καταμερισμένες αρμοδιότητες. Η Ευρώπη δεν είχε
ακόμη αποκτήσει τον σημερινό οικονομικό ρόλο· τις δυτικές προτεραιότητες καθόριζαν
οι Ηνωμένες Πολιτείες· η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία κατείχαν άσημη θέση στην διεθνή
οικονομία. Ο Οργανισμός σήμερα καλείται να αλλάξει ρόλο, να λειτουργήσει ως συλλογικός
νους της Ανθρωπότητας απέναντι σε αλληλοδιαπλεκόμενα παγκόσμια προβλήματα.
Η
επιτυχία δεν εξαρτάται μόνον από την τεχνοκρατική επάρκεια. Η διεθνής νομιμοποίηση
αποτελεί εξίσου αναγκαία συνθήκη. Ήδη ο ΟΟΣΑ έχει δράσει συστηματικά και αποδοτικά,
ώστε να αμβλυνθεί το σύνορο ανάμεσα στον σκληρό πυρήνα τον οποίο συνιστούν
τα 34 κράτη-μέλη και την υπόλοιπη Ανθρωπότητα. Χρησιμοποιεί ως γέφυρες το Αναπτυξιακό
Κέντρο, τα περιφερειακά προγράμματα και τις ειδικές σχέσεις με τις ανερχόμενες διεθνείς
δυνάμεις (key-partners). Επίσης, προβλέπεται να ενταχθούν νέες χώρες-μέλη. Η πολιτική
αυτή, υπό την ονομασία «outreach», θα επιταχυνθεί. Οι σύνθετες διαδικασίες
για τον καθορισμό των «περιμέτρων»
και «ταχυτήτων» της νέας Γεωμετρίας και Γεωγραφίας του ΟΟΣΑ κινητοποιεί
ήδη τα διπλωματικά επιτελεία των χωρών-μελών, καθώς οι επιμέρους αποφάσεις έχουν
σοβαρές συνέπειες στα εθνικά τους συμφέροντα.
Στην
συντριπτική τους πλειονότητα, οι Μόνιμες Αντιπροσωπείες διευθύνονται από επαγγελματίες
διπλωμάτες και υπάγονται στον αντίστοιχο εκάστοτε Υπουργό Εξωτερικών. Ο Τούρκος
Μόνιμος Αντιπρόσωπος, πρέσβυς, είναι ένας εγνωσμένα ικανότατος διπλωμάτης του τουρκικού
Υπουργείου Εξωτερικών. Η δραστηριότητά του ενσωματώνεται οργανικά σε ένα συνεκτικό
σχέδιο τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Έτσι εξηγείται η συνεχώς ενισχυόμενη επιρροή
της Τουρκίας στην ανερχόμενη δύναμη την οποία εκπροσωπεί ο ΟΟΣΑ. Όπως είναι αναμενόμενο,
η επιρροή αυτή αξιοποιείται καταλλήλως για την προώθηση των τουρκικών γεωπολιτικών
σχεδίων.
Αντιθέτως,
η παρουσία της Ελλάδας στον ΟΟΣΑ διέπεται από καθεστώς πρακτικά αναλλοίωτο από την
ψυχροπολεμική εποχή. Η Μόνιμη Αντιπροσωπεία υπάγεται στα Οικονομικά Υπουργεία. Το
Υπουργείο Εξωτερικών δεν έχει καμία εκπροσώπηση, ούτε καν σε επίπεδο συμβούλου.
Έτσι, η Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία είναι τύποις και ουσία αποκομμένη από το ελληνικό
διπλωματικό δίκτυο.
Τα
τελευταία χρόνια ο ΟΟΣΑ έχει γίνει ευρέως γνωστός στην Ελλάδα, καθώς έχει εμπλακεί
στην διαχείριση της ελληνικής κρίσης. Η δημοσιότητα αυτή έχει προβάλει και καλλιεργήσει
μια παρωχημένη εικόνα του Οργανισμού, με έμφαση στις στενά οικονομικές-διαχειριστικές
πλευρές, δηλαδή στην αρχική του εξειδίκευση. Σε μια εποχή κατά την οποία ο ΟΟΣΑ
μεταλλάσσεται σε κύριο παράγοντα της Διεθνούς Διπλωματίας, η χώρα μας, από επιλογή
ή από αδράνεια, δεν εντάσσει τον Οργανισμό στην εξωτερική της πολιτική.
* Ο κ.
Γ. Σ. Πρεβελάκης είναι Καθηγητής Γεωπολιτικής στην Σορβόννη και Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδος στον ΟΟΣΑ
(από την εφημερίδα "ΕΣΤΙΑ")