Ὁ
γεωπολιτικός προσανατολισμός μιᾶς
χώρας προσδιορίζεται ἀπό
δύο παράγοντες. Τήν γεωγραφική της θέση καί τίς ἱστορικές
της καταβολές. Ἔτσι θά
μπορούσαμε νά ποῦμε –ἔστω μέ μίαν ἁπλουστευτική προσέγγιση– ὅτι οἱ δυνάμεις τοῦ
κόσμου χωρίζονται σε ναυτικές καί ἠπειρωτικές.
Οἱ ναυτικές χῶρες στηρίζουν τήν ἰσχύ τους στόν ἔλεγχο τοῦ ἐμπορίου καί τῶν
θαλασσίων μεταφορῶν καί
προσβάσεων, οἱ δέ ἠπειρωτικές προτιμοῦν τόν ἔλεγχο παραγωγικῶν
ἐδαφῶν.
Τίς διαπιστώσεις αὐτές
τίς κάνει πρῶτος ὁ Θουκυδίδης καί γιά αὐτό τόν λόγο διδάσκεται ὡς ὁ πατήρ τῆς
στρατηγικῆς στά
προηγμένα κράτη τῆς
Δύσεως. Δυστυχῶς ὄχι καί στήν Ἑλλάδα. Μάλιστα, ὁ μέσος Ἕλλην μπορεῖ νά ἔχει διδαχθῆ
τόν Ἐπιτάφιο τοῦ Περικλέους, ἀλλά μᾶλλον δέν γνωρίζει γιά ποιό λόγο ὁ Πελοποννησιακός Πόλεμος ἐκρίθη στήν περιοχή τοῦ Ἑλλησπόντου.
* Καί δυστυχῶς
ἡ ἐπιφανειακή θεώρησις τῆς ἱστορίας ὁδηγεῖ σέ παρανοήσεις καί πλάνες.
Ἡ Ἑλλάς, ὡς ναυτική χώρα, εὑρίσκετο
πάντα στό πλευρό τῶν
ναυτικῶν δυνάμεων καί τοῦτο τῆς ἐξησφάλισε
τήν θέση της στά στρατόπεδα τῶν
νικητῶν, κατά τούς δύο
παγκοσμίους πολέμους τοῦ
περασμένου αἰῶνος. Ἄλλωστε μόνον γιά τίς δυνάμεις
αὐτές ἡ θέσις τῆς Ἑλλάδος ἔχει
πραγματική στρατηγική ἀξία.
Γιά μιά χώρα ἠπειρωτικοῦ προσανατολισμοῦ –ὅπως ἐν
προκειμένω ἡ Ρωσία– ἡ θέσις μας εἶναι μᾶλλον ἀδιάφορη.
Νά μήν λησμονοῦμε
ὅτι στό τέλος τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ὁ ρωσικός στρατός προήλασε
μέχρι τά σύνορα Ἑλλάδος-Βουλγαρίας
καί μάλιστα ὑπεχρέωσε σέ
ἀναδίπλωση πρός βορρᾶν τίς βουλγαρικές δυνάμεις πού
κατεῖχαν τήν ἀνατολική Μακεδονία καί τήν
Θράκη. Ὅπως καί τό 1829
εἶχε φθάσει στήν Ἀδριανούπολη χωρίς νά ἐνδιαφερθῆ γιά τήν «θερμή θάλασσα».
Μέ τήν ἴδια
λογική καί σήμερα, γιά τήν Ρωσία, οἱ
σχέσεις της μέ τήν Γερμανία εἶναι
πολύ πιό σημαντικές ἀπό τήν
ἐπιρροή πού μπορεῖ νά ἀσκῆ
σέ ἕνα ἀπό τά «κλειδιά» τοῦ θαλασσίου δρόμου τῆς Μεσογείου. Διότι σέ αὐτό συνίσταται ἡ στρατηγική θέσις τῆς Ἑλλάδος.
Ἡ
Γερμανία, ὡς βασικός ἀγοραστής τοῦ ρωσικοῦ φυσικοῦ ἀερίου, εἶναι
πολύ σημαντικός ἑταῖρος γιά τήν Μόσχα, ἡ ὁποία κοντεύει νά γονατίση ἐξ αἰτίας τῆς
κατακορύφου πτώσεως τῆς
τιμῆς τοῦ πετρελαίου. Γι’ αὐτό ἄλλωστε ὁ
πρόεδρος Πούτιν, σέ κάθε ἀναφορά
του γιά δυνητική συνεργασία μέ τήν Ἑλλάδα,
ἔθετε την προϋπόθεση τῆς συμφωνίας καί τῶν Εὐρωπαίων ἑταίρων.
Τούς ὁποίους, μάλιστα,
θεωρεῖ πρωταρχικῶς δικούς του ἑταίρους. Καί ἄς τούς χωρίζει προσωρινά τό ρῆγμα τῆς οὐκρανικῆς κρίσεως…
Ὁ
πρόεδρος Πούτιν εἶναι
καλός γνώστης καί τῆς ἱστορίας καί τῆς γεωγραφίας. Γνωρίζει λοιπόν
πολύ καλά ὅτι ἡ χώρα του παραμένει δεσμία τῆς γεωγραφικῆς της θέσεως. Καθώς εἶναι σχεδόν αὐτάρκης (διαθέτει περίπου τό
30% τῶν φυσικῶν πόρων τοῦ πλανήτου), δέν ἔχει τήν ἀνάγκη ἐλέγχου ἐμπορικῶν δρόμων. Προτιμᾶ τήν ἀνάπτυξη σφαίρας ἐπιρροῆς σέ συμπαγεῖς χερσαῖες μάζες γύρω της καί δέν βλέπει
κανένα λόγο νά δημιουργῆ
ἀπομεμακρυσμένους θύλακες
σέ ἄλλα σημεῖα, ὅσο ἐπίκαιρα
καί ὅσο στρατηγικῆς σημασίας καί ἄν εἶναι. Ὅσο
γιά τήν μεταφορά τῶν
προϊόντων της, ἀφήνει
στούς ἀγοραστές τους τό
μεγαλύτερο βάρος τῆς ἀνησυχίας γιά τήν ὀργάνωσή της. Τῆς ἀρκεῖ
ὁ ἰδιοκτησιακός ἔλεγχος κάποιων ἀγωγῶν, χωρίς νά ἔχη
τήν παραμικρή διάθεση νά ἀναλάβη
καί τήν διαχείρισή τους.
Ἐμεῖς, ἀπό τήν ἄλλη
πλευρά, μέ τήν ἀφέλεια
πού καλλιεργεῖ ἡ ἄγνοια, μπορεῖ
νά πιστεύουμε ὅτι θα βροῦμε ἀσφαλῆ
λιμένα σέ μίαν ἑλληνο-ρωσική
συνεργασία. Πιστεύουμε ὅτι
ἔχουμε νά προσφέρουμε στήν
Μόσχα τήν στρατηγική μας θέση. Δέν θελήσαμε ποτέ ὅμως
νά δοῦμε τήν κατάσταση
καί ἀπό τήν ὀπτική γωνία τῶν Ρώσων…
* Στήν θέση Αἰγός Ποταμοί ὁ ἡνωμένος στόλος Σπαρτιατῶν
καί Περσῶν, καταναυμαχώντας τούς Ἀθηναίους, τούς ἔκοψε τήν ζωτικῆς σημασίας
γραμμή ἀνεφοδιασμοῦ ἀπό τίς ἀποικίες τοῦ Εὐξείνου Πόντου, μέ ἀποτέλεσμα τήν
καταδίκη τους σέ οἰκονομική ἀσφυξία, πού ὁδήγησε στήν πτώση τῆς πόλεως.
(από την εφημερίδα "ΕΣΤΙΑ")