Από
την
ίδρυσή
του
το
ελληνικό
κράτος
και
η
κοινωνία
η
οποία
συγκροτήθηκε
γύρω
του
είχαν
προσοδοθηρικό
χαρακτήρα
.
Η
σημαντική
για
την
ευρωπαϊκή
νεωτερική
ταυτότητα
ελληνική
θεματική
,
καθώς
και
η
γεωστρατηγική
θέση
του
ελλαδικού
εδάφους
,
εξασφάλισαν
στην
ελλαδική
ελίτ
πόρους
έξωθεν
,
μέρος
των
οποίων
διένειμε
στον
πληθυσμό
,
με
αντάλλαγμα
την
υπακοή
.
Ο
προσοδοθηρικός
και
πελατειακός
χαρακτήρας
της
ελλαδικής
πραγματικότητας
εξηγεί
και
τον
αντιπαραγωγικό
χαρακτήρα
της
.
Η
αναπηροποιητική
εξάρτηση
από
την
έξωθεν
γενναιοδωρία
εμφανίζει
διακυμάνσεις
.
Κατά
τον
Μεσοπόλεμο
και
κατά
τις
πρώτες
μεταπολεμικές
δεκαετίες
έγιναν
σοβαρές
προσπάθειες
για
οικονομική
ανεξαρτησία
.
Από
την
ενσωμάτωσή
μας
,
όμως
,
στο
ευρωπαϊκό
γίγνεσθαι
το
1981,
η
εγγενής
ασθένεια
του
ελλαδισμού
επιδεινώνεται
συστηματικά
.
Ο
συνδυασμός
της
αμέριστης
οικονομικής
υποστήριξης
και
της
ευκολίας
δανεισμού
στην
ευρωζώνη
με
τις
πελατειακές
πρακτικές
του
πολιτικού
συστήματος
μετέτρεψαν
σε
τέσσερεις
δεκαετίες
την
Ελλάδα
στον
μεγάλο
ασθενή
της
Ευρώπης
.
Με
ελάχιστες
εξαιρέσεις
,
οι
Υπουργοί
Οικονομικών
και
οι
σύμβουλοί
τους
συγκάλυπταν
εντέχνως
τον
αύξοντα
παρασιτικό
και
αντιπαραγωγικό
χαρακτήρα
της
ελληνικής
κοινωνίας
.
Η
ψευδαίσθηση
ευημερίας
και
επιτυχίας
ανέστειλε
όλα
τα
ανακλαστικά
της
ελληνικής
κοινωνίας
η
οποία
βυθίστηκε
στην
υπεροψία
,
στην
αυταρέσκεια
και
στον
συντηρητισμό
.
Το
νέο
πλαίσιο
μετασχημάτισε
το
πολιτικό
τοπίο
.
Τα
δύο
κόμματα
εξουσίας
συνέκλιναν
ως
προς
τις
πρακτικές
τους
.
Η
Αριστερά
,
αντί
να
ασκεί
κριτική
στον
αντιεργασιακό
χαρακτήρα
της
οικονομίας
,
υπερθεμάτισε
για
«τα
κεκτημένα»
.
Η
σύνθεση
του
πολιτικού
προσωπικού
επηρεάστηκε
,
επίσης
,
από
την
περιρρέουσα
ατμόσφαιρα
.
Όσοι
πολιτικοί
επεσήμαιναν
επερχομένους
κινδύνους
αντιμετωπίστηκαν
από
τους
πολίτες
,
στην
καλύτερη
περίπτωση
ως
δυσάρεστοι
κινδυνολόγοι
,
στην
χειρότερη
ως
όργανα
σκοτεινών
συμφερόντων
.
Εξοβελίστηκαν
διά
της
λαϊκής
ψήφου
,
ενώ
η
ανοχή
της
Ευρώπης
επιβεβαίωσε
τα
κυρίαρχα
λαϊκιστικά
στοιχεία
.
Η
σημερινή
πολιτική
στελέχωση
είναι
συνέπεια
της
ανασύνθεσης
την
οποία
προκάλεσε
το
ναρκωτικό
του
εύκολου
ευρωπαϊκού
χρήματος
.
Ολόκληρο
αυτό
το
σύστημα
συγκρούστηκε
με
την
πραγματικότητα
όταν
έφτασε
η
κρίση
.
Χωρίς
το
καύσιμο
της
προσόδου
,
το
όχημα
του
πελατειακού
κράτους
σταμάτησε
απότομα
.
Το
πολιτικό
σύστημα
,
ταυτοχρόνως
δημιουργός
και
αντανάκλαση
της
προσοδοθηρικής
λογικής
,
απεδείχθη
ανίκανο
να
διαχειριστεί
τα
νέα
δεδομένα
.
Δεν
μπορούσε
,
βέβαια
,
να
εξυγιάνει
την
κατάσταση
,
όπως
ζητούσαν
οι
δανειστές
,
καθώς
τα
περισσότερα
στελέχη
δεν
διέθεταν
άλλη
ικανότητα
και
νομιμοποίηση
,
πέραν
της
συναλλαγής
με
τους
εκλογείς
και
την
διαπλοκή
.
Ο
λαός
,
ναρκωμένος
και
εθισμένος
στην
προσοδοθηρία
,
απαιτούσε
από
την
πολιτική
ηγεσία
να
εξασφαλίζει
την
περιπόθητη
πρόσοδο
.
Η
αποτυχία
να
πεισθεί
η
Τρόϊκα
για
νέες
άνευ
όρων
παροχές
οδήγησε
στην
διαδοχική
κατάρρευση
των
δύο
κομμάτων
εξουσίας
.
Η
επικράτηση
της
Αριστεράς
οφείλεται
στην
υπόσχεση
να
ανανεώσει
την
προσοδοθηρία
.
Το
2015,
οι
εκλογείς
τής
ανέθεσαν
με
την
ψήφο
τους
να
επιτύχει
όσα
εξασφάλιζαν
τα
πρώην
κόμματα
εξουσίας
πριν
από
την
κρίση
.
Αντί
για
δύναμη
ρήξης
με
το
φαύλο
παρελθόν
,
η
κυρίαρχη
Αριστερά
λειτούργησε
στις
συλλογικές
αναπαραστάσεις
ως
το
τελευταίο
προπύργιό
του
-
το
οποίο
κατέρρευσε
την
περασμένη
εβδομάδα
.
Το
κυβερνών
κόμμα
ακολουθεί
την
μοίρα
των
προηγηθέντων
.
Η
αποτυχία
του
Πρωθυπουργού
να
επιβάλει
τους
όρους
του
έθεσε
τέλος
στην
πορεία
η
οποία
εγκαινιάστηκε
το
1981.
Προϋπόθεση
για
την
πολιτική
ανανέωση
,
για
την
προσαρμογή
της
πολιτικής
στις
νέες
πραγματικότητες
,
αποδεικνύεται
και
πάλι
η
πλήρης
κατάρρευση
του
παλαιού
status quo.
Στην
ελληνική
πολιτική
tabula rasa
θα
οικοδομηθεί
μια
νέα
πολιτική
πραγματικότητα
.
Η
«δημιουργική
καταστροφή»
θα
συνοδευτεί
από
απώλειες
,
κοινωνικές
και
,
ενδεχομένως
,
εθνικές
.
Αυτό
είναι
πάντοτε
το
τίμημα
του
συντηρητισμού
:
η
άρνηση
της
σταδιακής
αλλαγής
καθιστά
αναπόφευκτη
την
βίαιη
ρήξη
.
Σε
μια
τέτοια
πορεία
ελλοχεύει
ένας
διπλός
κίνδυνος
:
η
αναρχία
και
ο
αυταρχισμός
.
Ευτυχώς
η
Ελλάδα
διαθέτει
φύλακες
αγγέλους
εξ
Εσπερίας
,
οι
οποίοι
δεν
ανέχονται
να
μετατραπεί
η
χώρα
μας
σε
«μαύρη
οπή»
των
Βαλκανίων
.
Πρόκειται
για
μιαν
άλλη
μορφή
προσόδου
.
Οι
λαοί
στις
κομμουνιστικές
χώρες
της
Ευρώπης
αναγκάστηκαν
να
προσαρμοστούν
,
από
την
μια
ημέρα
στην
άλλη
,
σε
ριζικά
διαφορετικές
συνθήκες
.
Οι
ιστορικοί
του
μέλλοντος
θα
συγκρίνουν
,
ίσως
,
την
εμπειρία
της
μετακομμουνιστικής
μετάβασης
με
όσα
θα
εκτυλιχθούν
στην
Ελλάδα
.
* Ο κ.
Γ. Σ. Πρεβελάκης είναι Καθηγητής Γεωπολιτικής στην Σορβόννη και Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδος στον ΟΟΣΑ
(από την εφημερίδα "ΕΣΤΙΑ")