Την προηγούμενη εβδομάδα ο Vladimir
Yakunin, επικεφαλής των Ρωσικών Σιδηροδρόμων, πολιτικός σύμμαχος και
φίλος του προέδρου Putin, ανακοίνωσε απροσδόκητα ότι παραιτείται και πως
σκόπευε να μετακινηθεί στην άνω βουλή, στο Συμβούλιο της Ομοσπονδίας. Η
είδηση προκάλεσε μια πυρετώδη περίοδο πολιτικών εικασιών στη Μόσχα.
Για να κατανοήσουμε την τρέχουσα
κατάσταση της τεράστιας εταιρείας των σιδηροδρόμων της Ρωσίας και την
τύχη του αφεντικού της, πρέπει να εξεταστεί το μοναδικό ρωσικό σύμβολο
της σφραγίδας ασφαλείας. Ένας βαρύς δίσκος, που κάποτε κατασκευαζόταν
από μόλυβδο και τώρα πιο πιθανό είναι να είναι μια παχιά πλαστική
ετικέτα, έχει κλειδώσει και φυλάξει μυστικές αμέτρητες σελίδες στη Ρωσία
κατά τον τελευταίο αιώνα, από το σφραγισμένο τραίνο του Λένιν στις
αποθήκες και στα στρατόπεδα των φυλακών.
Η σφραγίδα, γνωστή στα Ρωσικά ως plomba,
επίσης, έχει γίνει ασυνήθιστα καλή πηγή για επιχειρήσεις για τους
Ρωσικούς Σιδηροδρόμους. Δισεκατομμύρια σφραγίδες ασφαλείας
χρησιμοποιούνται στους σιδηροδρόμους και η αγορά τους υπολογίζεται ότι
είναι αξίας μισού δισεκατομμυρίου δολαρίων το χρόνο. Για μεγάλο χρονικό
διάστημα, η εταιρεία όχι μόνο αγόραζε κλειδαριές σφραγίδες από τον ίδιο
κατασκευαστή, αλλά είχε δώσει εντολή σε όλους τους παράγοντες του
σταθμού και τους υφισταμένους τους να τις πωλούν σε όλους τους ναυλωτές
και τους μεταφορείς αδιακρίτως. Το σχέδιο των πωλήσεων, σύμφωνα με την
Ομοσπονδιακή Αντιμονοπωλιακή Υπηρεσία του Καλίνινγκραντ, καλύπτει το
100% των προβλέψεων, ούτε καν τον τρέχοντα, αριθμό των σφραγίδων
ασφαλείας.
Με βάση την τιμή αγοράς των Ρωσικών
Σιδηροδρόμων, σύμφωνα με έναν συμμετέχοντα στην αγορά, οι σφραγίδες
ασφαλείας απέφεραν στην εταιρεία έσοδα περίπου, οκτώ δισεκατομμύρια
ρούβλια (117 δολάρια ΗΠΑ σε τρέχουσες τιμές) σε ετήσια βάση, χωρίς να
υπολογίζονται τα κέρδη του κατασκευαστή. Είναι πιο δύσκολο να
υπολογιστεί το κέρδος από πετσέτες, τη μη διαφανή ενοικίαση εκατομμυρίων
τετραγωνικών μέτρων χώρου αποθήκευσης, τα gigawatts ενέργειας ή τις
τραπεζικές υπηρεσίες για τα εκατομμύρια εργαζομένων.
Οι Ρωσικοί Σιδηρόδρομοι είναι
αυτοκρατορικής κλίμακας. Η εταιρεία παράγει περίπου το 3% του ΑΕΠ της
χώρας. Ο προϋπολογισμός των επενδύσεών της για το 2015 είναι γνωστό ότι
είναι 414 δισεκατομμύρια ρούβλια (έξι δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ). Το
πόση διαφθορά έχει δημιουργήσει είναι κάτι που οι ιστορικοί θα μπορούν
να μας πουν σε 50 χρόνια.
Από το 2005, για τα δέκα πιο εύφορα
χρόνια στην ιστορία της Ρωσίας, ο Vladimir Yakunin, φίλος και πολιτικός
σύμμαχος του Προέδρου Putin, ήταν επικεφαλής της εταιρείας. Υπό την
διαχείρισή του Γερμανικά και Ιταλικά τραίνα μεγάλης ταχύτητας άρχισαν να
κινούνται σε εκσυγχρονισμένες γραμμές (αν και όχι με τη μέγιστη
ταχύτητα τους), ενώ οι σιδηροδρομικοί σταθμοί, οι τερματικοί και τα
βαγόνια των σιδηροδρόμων καλλωπίστηκαν και τα τραίνα άρχισαν να εκτελούν
τα δρομολόγιά τους στην ώρα τους.
Ο Yakunin αξιοποίησε επιτυχώς την
προσωπική του σχέση με τον Πρόεδρο Putin για να καταφέρει πράγματα.
Επίσης, ενίσχυσε τα πατριωτικά του διαπιστευτήρια οργανώνοντας, για
παράδειγμα, την μεταφορά του Αγίου Φωτός από την Εκκλησία του Παναγίου
Τάφου στην Ιερουσαλήμ, στη Μόσχα για το Πάσχα.
Ωστόσο, δεν υπήρχε μεγάλη αναμόρφωση των
σιδηροδρομικών υποδομών κατά την περίοδο αυτή. Νωρίτερα φέτος οι
προαστιακοί σιδηρόδρομοι βρισκόταν σε πραγματική στασιμότητα, ακόμη κι
αν οι Ρωσικοί Σιδηρόδρομοι είχε λάβει επιδοτήσεις για το 2015, τόσο για
τους προαστιακούς σιδηροδρόμους, όσο για τις επιβατικές αμαξοστοιχίες
μεγάλων αποστάσεων, αξίας σχεδόν 80 δισεκατομμυρίων ρουβλίων.
Η εταιρεία Ρωσικοί Σιδηρόδρομοι χάνει
χρήματα: το 2014, έχασε 44 δισεκατομμύρια ρούβλια (645 εκατομμύρια
δολάρια) και το 2015 θα χάσει άλλα 32 δισεκατομμύρια ρούβλια (469
εκατομμύρια δολάρια), παρόλο που αύξησε τις τιμές της κατά 10%
περισσότερο απ’ ό, τι τα άλλα μονοπώλια.
Από την οικονομική κρίση του 2008 ο
Yakunin ζήτησε επίμονα από την κυβέρνηση βοήθεια. Κατά τα τελευταία τρία
χρόνια αξιωματούχοι ανέφεραν ότι ο Putin έκανε αναφορά στη "γκρίνια" ή
την "μουρμούρα" του Yakunin σε συνεδριάσεις. Σε μια εποχή περιορισμένων
πόρων, ο επικεφαλής των σιδηροδρόμων ζητούσε πάρα πολλά.
Ο πρωθυπουργός Dmitry Medvedev και οι
συνάδελφοί του, είχαν προσπαθήσει να ξεφορτωθούν τον Yakunin επί
χρόνια. Το καλοκαίρι του 2013, ένα ψεύτικο μήνυμα ηλεκτρονικού
ταχυδρομείου στιγμιαία ξεγέλασε τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης με την είδηση
ότι ο Yakunin είχε αντικατασταθεί από τον Alexander Misharin, διευθυντή
των σιδηροδρόμων και πρώην κυβερνήτη της Περιφέρειας Σβερντλόβσκ.
Το αφεντικό των σιδηροδρόμων στην
κυριολεξία σώθηκε από μια πέρδικα: δειπνούσε με τον Πρόεδρο Putin
τρώγοντας μια πέρδικα που είχε σκοτώσει σε ένα κυνήγι. Ο Yakunin έλαβε
ένα γραπτό μήνυμα σχετικά με την απόλυσή του και το διάβασε μεγαλοφώνως
στον Putin, ο οποίος εμπόδισε τη φήμη από το να γίνει πραγματικότητα.
Αλλά τον τελευταίο χρόνο έχουν αλλάξει
τα πάντα στη Ρωσία. Τα χρήματα εξαντλούνται και το Κρεμλίνο πρέπει να
είναι ψυχρά ορθολογιστικό στη λήψη των αποφάσεων. Η παλιά φρουρά έχει
αντικατασταθεί από ανθρώπους που είναι νεότεροι από τον Vladimir Yakunin
και δεν έχουν ορέξεις τόσο τρελές όσο οι δικιές του. Αυτή είναι η
οικονομική πτυχή στην παραίτηση του Yakunin. Η εταιρεία χρειάζεται
κάποιον που δεν θα ζητεί επιπλέον 100 ή 200 δισεκατομμύρια ρούβλια
ετησίως μόνον για να εξασφαλίζει ότι τα δρομολόγια θα γίνονται στην ώρα
τους.
Υπάρχει επίσης μια πολιτική ιστορία εδώ.
Η ομάδα του Dmitry Medvedev άσκησε πίεση για να αποσυρθεί ο Yakunin.
Αυτό δεν σημαίνει ότι ο διάδοχός του θα είναι επιλογή τους. Γίνεται
λόγος για τον Misharin, προστατευόμενο του Medvedev, ο οποίος κατέχει τη
θέση του Νο 2 στην εταιρεία και ο οποίος έλαβε λανθασμένα συγχαρητήρια
πριν από δύο χρόνια επειδή πήρε τη θέση.
Πιο σημαντικό από το όνομα του ανθρώπου που θα αναλάβει να ηγηθεί της Ρωσικοί Σιδηρόδρομοι είναι το ποιός θα τον διορίσει.
Επισήμως, ο υποψήφιος θα πρέπει να
επιλεγεί από τον Πρωθυπουργό Medvedev, ο οποίος πρόκειται να ηγηθεί του
ψηφοδελτίου του κόμματος Ενωμένη Ρωσία στις βουλευτικές εκλογές του
2016. Έχοντας το δικό του άνθρωπο σε αυτήν την ισχυρή θέση θα μπορούσε
να βοηθήσει τον πρωθυπουργό να οργανώσει και να χρηματοδοτήσει την
εκστρατεία του. Αν ο Putin συμφωνήσει με την υποψηφιότητα του Medvedev,
αυτό δείχνει ότι ο πρωθυπουργός και πάλι θα μετατραπεί σε έναν
πραγματικό πολιτικό παράγοντα.
Από την άλλη πλευρά, αν ο νέος
διορισμένος είναι κάποιος που θα επιλέξει ο Putin με συγκρίσιμο
πολιτικό βάρος με αυτό του Yakunin ή από το ίδιο στρατόπεδο, αυτό
δείχνει ότι ο πρωθυπουργός θα παραμείνει ένας περιθωριακός παίκτης τόσο
στις επερχόμενες εκλογές του 2016, όσο και σε αυτές του 2018.
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://carnegie.ru/eurasiaoutlook/?fa=61075
(capital.gr, 25/08/2015)