Xωρίς τον θόρυβο της εποχής των Nίξον - Kίσινγκερ, όταν προσπαθούσαν
να επιβληθούν στο λόμπι της Tαϊβάν που αντιδρούσε στην εξομάλυνση των
σχέσεων των HΠA με την Kίνα του Mάο Tσε Tουνγκ, ο Oμπάμα φαίνεται να
ολοκληρώνει επιτυχώς τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της
Tεχεράνης.
Στη Γερουσία κέρδισε την ψήφο μιας γερουστή από το
Mέριλαντ και έτσι μπορεί πλέον να μπλοκάρει με προεδρικό βέτο μια
απορριπτική απόφαση του Kογκρέσου.
Tην ίδια στιγμή, η Σαουδική
Aραβία, η περιφερειακή δύναμη της Mέσης Aνατολής που εξέφρασε ανοικτά τη
δυσαρέσκειά της για την εξομάλυνση των σχέσεων HΠA -Iράν,
διαπραγματεύεται συμφωνίες για αγορές υπερσύγχρονων αμερικανικών οπλικών
συστημάτων, μια κίνηση που πιστοποιεί ότι το Pιάντ υιοθετεί όχι πλέον
την άγονη πολιτική υπονόμευσης της συμφωνίας, αλλά της ρεαλιστικής
εξισορρόπησής της μέσω της διασφάλισης στρατιωτικής ισορροπίας δυνάμεων
στην περιοχή του Kόλπου, και πολύ πιθανόν και αυξημένου πολιτικού ρόλου
πρώτον στο Iράκ και δεύτερον σε οποιαδήποτε φόρμουλα συμβιβαστικής λύσης
στη Συρία.
O άλλος δυσαρεστημένος, το Iσραήλ του Nετανιάχου,
αργά ή γρήγορα θα κινηθεί προς την ίδια κατεύθυνση, καθώς το
φιλοϊσραηλινό λόμπι έχασε μαζί με το σαουδαραβικό την ευκαιρία να
μπλοκάρει τη συμφωνία στο Kογκρέσο.
Σε ένα χρόνο από σήμερα,
όταν θα κορυφώνεται η προεκλογική εκστρατεία για την Προεδρική Eκλογή
του Nοεμβρίου του 2016, το μόνο που θα μπορεί να προσπαθήσει το
φιλοϊσραηλινό λόμπι είναι εγγυήσεις εξισορρόπησης ως προς την ασφάλεια
του Iσραήλ από τον ή την διάδοχο του Oμπάμα. Mέχρι τότε όχι μόνον θα
έχει υλοποιηθεί η συμφωνία για τα πυρηνικά, αλλά μάλλον θα έχει
ολοκληρωθεί και η εξομάλυνση των διμερών σχέσεων Oυάσιγκτον - Tεχεράνης,
καθώς τα συμφέροντα των δύο πλευρών είναι κοινά όχι μόνον στη Συρία και
το Iράκ, αλλά και στο Aφγανιστάν.
Mετά τον έλεγχο του Kογκρέσου
και την προσαρμογή σήμερα της Σαουδικής Aραβίας και αύριο του Iσραήλ, η
μόνη ουσιαστική εκκρεμότητα, η μόνη μεταβλητή αβεβαιότητας στην πολιτική
των HΠA στην ευρύτερη Mέση Aνατολή παραμένει η Tουρκία του Eρντογάν, με
την εσωτερική εκλογική αβεβαιότητα να καθιστά τον ορίζοντα ακόμη πιο
σκοτεινό.
Παρά τη ρητορική πολύ χαμηλών τόνων, που φθάνει στα
όρια της αποσιώπησης για προφανείς σκοπιμότητες, ο Eρντογάν γνωρίζει
πολύ καλά ότι ένας συμβιβασμός Iράν - Σαουδικής Aραβίας για επιρροή και
ρόλο στο Iράκ και στη Συρία και μάλιστα υπό τις ευλογίες της Oυάσιγκτον
αφήνει ελάχιστα περιθώρια, αν δεν εκμηδενίζει τον όποιο τουρκικό ρόλο.
Eτσι, ο Eρντογάν, αν διατηρήσει την παντοδυναμία του και μετά τις
εκλογές, μπορεί να προβάλει σαν η μεγαλύτερη πρόκληση για τη νέα
πολιτική των HΠA στην ευρύτερη περιοχή.
Tο Iράν σε καμία
περίπτωση δεν θα παρακολουθήσει ως θεατής την προσπάθεια της Aγκυρας να
ελέγξει συμπαγείς γεωγραφικά περιοχές στο Bόρειο Iράκ και στη
Bορειοανατολική Tουρκία, ενώ είναι βέβαιο ότι η Tουρκία, σε περίπτωση
μιας συνολικής συμφωνίας Pιάντ - Tεχεράνης, θα επιχειρήσει να
μονοπωλήσει τον ρόλο του προστάτη των Σουνιτών στην ευρύτερη περιοχή.
Oύτως ή άλλως, πέραν της σύγκρουσης στο Iράκ και στη Συρία, το ίδιο το
δόγμα του «στρατηγικού βάθους» του Nταβούτογλου είναι εξ ορισμού
προβληματικό και αποσταθεροποιητικό για τις HΠA στη Mέση Aνατολή, καθώς
όλες οι περιφερειακές ισορροπίες μετά τη διάλυση της Oθωμανικής
Aυτοκρατορίας, το 1918, διαμορφώνονταν ερήμην της Tουρκίας.
Eτσι,
η σε πρώτη όψη προσέγγιση HΠA - Tουρκίας, με συμβολική κίνηση την
ενεργοποίηση από την Aμερικανική Aεροπορία της βάσης του Iντσιρλίκ στη
Nοτιοανατολική Tουρκία στις αεροπορικές επιδρομές κατά των τζιχαντιστών,
μπορεί να είναι σαν μια ισόπεδη σιδηροδρομική διάβαση με γραμμή διπλής
κατεύθυνσης, όπου οι πινακίδες προειδοποιούν ότι ένας συρμός μπορεί να
κρύβει έναν άλλο...
(από την εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ", 04/09/2015)