Μέχρι πριν λίγα χρόνια ο λιγνίτης ήταν το
βασικό καύσιμο για την ηλεκτροπαραγωγή στην Ελλάδα, συνεπικουρούμενος από το
μαζούτ και το ντίζελ (χαρακτηριστικό παράδειγμα η μονάδα στον Άη Γιώργη στο
Κερατσίνι και οι εντονότατες αντιδράσεις των κατοίκων). Σήμερα τα πράγματα
άρχισαν να αλλάζουν. Η διεθνής τάση για περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του
άνθρακα (
CO2) κι
οξειδίων του θείου και του αζώτου (
SOx,
NOx)
οδηγεί στη σταδιακή υποχώρηση του άνθρακα και του λιγνίτη στο ενεργειακό
μείγμα.
Ωστόσο, στη χώρα μας θεωρούμε ότι το μόνο
εγχώριο καύσιμο είναι ο λιγνίτης, παραγνωρίζοντας το πολύ μεγάλο πλεονέκτημα
της Ελλάδας σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Παράλληλα, δεν προσμετρούμε αρκετά
τη σημασία των πολλαπλών διασυνδέσεων με αγωγούς φυσικού αερίου (
TAP-Αζεμπαϊτζάν, Νότιος
Διάδρομος-Ρωσία), καθώς και την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας μέσω
LNG
Terminals, αλλά και την πρωτοβουλία
της Ε.Ε. για τη δημιουργία Ενεργειακής Ένωσης, με στόχο τη διασφάλιση
ενεργειακής επάρκειας σε κοινοτικό επίπεδο κι όχι μεμονωμένα σε εθνικό.
Βρισκόμαστε επομένως ενώπιον μίας
πραγματικότητας τελείως διαφορετικής από αυτήν που γνωρίζαμε μέχρι πριν 5
χρόνια και με ξεκάθαρη στροφή προς τις ΑΠΕ και το Φυσικό Αέριο. Αυτό δεν μπορεί
κανείς να το αμφισβητήσει. Σήμερα λοιπόν πρέπει στις επιλογές μας να
συνυπολογίσουμε τόσο τα σημερινά δεδομένα όσο και τις επερχόμενες εξελίξεις.
Ενδεικτικά, αναφέρω:
1.
Οι μονάδες φυσικού αερίου αντικατέστησαν ήδη τις
πετρελαϊκές μονάδες στο Ηπειρωτικό Σύστημα, που εκτός από επιβάρυνση στο περιβάλλον
και στην υγεία των κατοίκων, προσέθεταν 200 εκατ. ευρώ στο κόστος ηλεκτρισμού
ετησίως.
2.
Η υποχρεωτική πλέον σταδιακή απόσυρση των
λιγνιτικών μονάδων λόγω παλαιότητας, αλλά και αυξημένου κόστους δικαιωμάτων
ρύπων, μπορεί να αντισταθμιστεί από τις μονάδες φυσικού αερίου. Ήδη η είσοδος
των μονάδων φυσικού αερίου έθεσε τέλος στα συχνά μπλάκ άουτ που μέχρι και το
2008 ταλάνιζαν την Ελλάδα.
3.
Το σημερινό μοντέλο υψηλής λιγνιτικής παραγωγής
κρατά τη χώρα καθηλωμένη σε επίπεδο ενεργειακής απόδοσης. Πρόσφατη έκθεση του
European
Environmental
Agency
(Οκτώβριος 2015), καταδεικνύει ότι η Ελλάδα έχει σημειώσει σχεδόν μηδενική
πρόοδο από το 2005 έως το 2013, κατέχοντας μία από τις χαμηλότερες θέσεις στην
Ευρώπη των 28. Ενδεικτικά, ο βαθμός απόδοσης των λιγνιτικών είναι 28-36% έναντι
58% των φυσικού αερίου.
4.
Όσο η διεθνής τάση για την καταπολέμηση της
κλιματικής αλλαγής μέσω της αύξησης του κόστους των δικαιωμάτων ρύπων
ενισχύεται, τόσο περισσότερο ανταγωνιστική καθίσταται η ηλεκτροπαραγωγή από
φυσικό αέριο. Ήδη σήμερα στην Ελλάδα οι προσφορές που δίνουν οι λιγνιτικές
μονάδες κυμαίνονται στα 44-53 ευρώ τη Μεγαβατώρα, έναντι 49 ευρώ/
MWh των προσφορών των μονάδων
φυσικού αερίου.
5.
Σε μελέτη που διενήργησε το 2011 η εταιρεία
συμβούλων
McKinsey (με
την υποστήριξη και της ΔΕΗ) για τις δυνατότητες μείωσης των εκπομπών αερίων του
θερμοκηπίου στην Ελλάδα, σημείωνε πως η ενίσχυση της διείσδυσης των ΑΠΕ και
ειδικά των αιολικών, σε συνδυασμό με την αύξηση του μεριδίου του φυσικού αερίου
στην ηλεκτροπαραγωγή, αποτελούν τον πλέον οικονομικά αποδοτικό τρόπο.
Σημειώνεται πως μία ελληνική λιγνιτική μονάδα εκπέμπει 1,45-1,80 τόνους
CO2 ανά Μεγαβατώρα, έναντι
μόλις 0,40 τόνων της μονάδας φυσικού αερίου.
6.
Η νέα εγχώρια πηγή ενέργειας είναι οι ΑΠΕ και τα
ευέλικτα τεχνικά χαρακτηριστικά των μονάδων φυσικού αερίου ευνοούν την
περαιτέρω διείσδυσή τους, αφού καλύπτουν τις έντονες διακυμάνσεις των φωτοβολταϊκών
και των αιολικών.
7.
Η ενισχυμένη κατανάλωση φυσικού αερίου που
βασίζεται στις μονάδες της ΔΕΗ και των ιδιωτών καθιστά την Ελλάδα ελκυστική
αγορά και άρα προσελκύει διεθνή σχήματα για την ανάπτυξη αγωγών και την
υλοποίηση σχεδίων γεωπολιτικού ενδιαφέροντος όπως ο Νότιος Διάδρομος ή ο TAP,
καθώς και την ανάδειξη της Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο. Οι διεθνείς ενεργειακές
διασυνδέσεις της χώρας εγγυώνται την
ασφάλεια εφοδιασμού ακόμα και σε ακραία σενάρια και ευθυγραμμίζονται με το σχέδιο
για την Ενεργειακή Ένωση.
Συνοψίζοντας, πρέπει να επιλέξουμε λύσεις
που μπορούν να προστατέψουν το περιβάλλον, τη δημόσια υγεία, την ευστάθεια του
ηλεκτρικού συστήματος, αλλά και να συμβάλλουν στην ανταγωνιστικότητα και την
ενεργειακή ασφάλεια.
Είναι πολιτική απόφαση η πλήρης αξιοποίηση
ή η απαξίωση υφιστάμενων επενδύσεων και υποδομών με πολλαπλασιαστικά οφέλη για τη χώρα.
Η χώρα δεν έχει την πολυτέλεια για άλλες
λανθασμένες στρατηγικές επιλογές.
(από την εφημερίδα «Κεφάλαιο», Σάββατο 31 Οκτωβρίου 2015)