Σε μία εντυπωσιακή αλλαγή μέσα σε
λιγότερο από δύο εβδομάδες η Πορτογαλία απέκτησε αριστερή κυβέρνηση και μάλιστα
με συμμετοχή των κομμουνιστών ,εναντίον της λιτότητας, παρά τις αντίθετες
προσπάθειες του Προέδρου της χώρας.
Γενικά το ζήτημα δεν έκανε
πρωτοσέλιδα στον διεθνή τύπο, ίσως διότι ζητήματα μεγάλου και άμεσου
ενδιαφέροντος συμβαίνουν στην Ανατολική Μεσόγειο, όμως μαζί με τις επικείμενες
Ισπανικές εκλογές μπορεί να διαταράξει την όποια οικονομική ηρεμία έχει
επιτευχθεί.
Παρ
' όλο που η Πορτογαλία παρουσιάστηκε ως ο
"καλός μαθητής
"του
οικονομικού νοικοκυρέματος και με Κυβερνήσεις συνασπισμού κατάφερε να βγάλει
την χώρα από το μνημόνιο της, η οικονομική της κατάσταση δεν είναι καλή.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή
το έλλειμμα της το 2014 ήταν 7,2% του ΑΕΠ και το 2015 αναμένεται να είναι περί
το 4,7% του ΑΕΠ.
Το κρατικό της χρέος είναι 130%
του ΑΕΠ και το επιτόκιο δανεισμού της είναι τώρα 2,86% . Αν ληφθεί υπ
' όψη ότι στην καλύτερη περίπτωση θα έχει αύξηση του ΑΕΠ
της κατά 1,7% ,ούτε αυτό φτάνει για να καλύψει τα επιτόκια δανεισμού.
Υπάρχει όμως και ένα μεγαλύτερο
πρόβλημα. Το συνολικό χρέος της χώρας, κρατικό, εταιρικό και ιδιωτικό ,ακόμη
και με την εξαίρεση του χρηματοπιστωτικού είναι 370% του ΑΕΠ ,κατώτερο αλλά
συγκρινόμενο με αυτό της Ιαπωνίας. Είναι κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες
τεράστιο.
Αυτό δεν είναι λόγος ενθουσιασμού
για την Ελλάδα διότι σχηματίζεται ένα λατινικό μπλοκ πίεσης προς τις χώρες του
Βορρά ,αλλά μάλλον εστία νέων αναταραχών στην νομισματική κατάσταση και
πολιτική της Ευρώπης και της ΕΚΤ .
Φαίνεται ότι και η συνταγή του
μνημονίου στην Πορτογαλία, παρ
' όλο που σταμάτησε
την καθοδική της πορεία και της έδωσε μία αξιοπιστία να βγει στις Αγορές για
δανεισμό, αυτό οφείλεται στο ότι το πορτογαλικό χρέος ,όπως και τα περισσότερα
άλλα κρατικά χρέη στην Ευρώπη ,τα
δέχεται η ΕΚΤ, στην οποία τα μεταθέτουν οι τοπικές Τράπεζες που δανείζουν το
Πορτογαλικό Δημόσιο. Αυτό τώρα κινδυνεύει να ακυρωθεί με την νέα Κυβέρνηση.
Με το ελάχιστο επιτόκιο που χρεώνει
η ΕΚΤ αυτό είναι καλή δουλειά για τις Ευρωπαϊκές Τράπεζες και ασφαλέστερη από
το να χρηματοδοτήσει αναπτυξιακές δραστηριότητες που θα τις αποδώσουν σε τρία
με πέντε χρόνια και μάλιστα με ρίσκο.
Εδώ ακριβώς έγκειται το ευρύτερο
ευρωπαϊκό πρόβλημα
. Οι συστημικές κρίσεις επηρεάζουν την περιφέρεια περισσότερο και
διαρκούν περισσότερο εκεί
. Ενώ ο Βορράς έχει βρει τρόπους να χρηματοδοτεί την
ανάπτυξη του, ανεξάρτητα αν δεν είναι πάντοτε ορθόδοξοι και καθαροί ,ο Νότος
υστερεί σημαντικά και πολλές Νότιες χώρες έχουν πρόβλημα ανάπτυξης και εξαγωγών που μερικά μόνο καλύπτεται από τον
τουρισμό.
Το πρόβλημα αυτό με την
δημιουργία ενός λατινικού μετώπου δεν θα λυθεί, θα επιταθεί ,γιατί ταυτόχρονα
το προσφυγικό απορροφά πόρους από τον Βορρά ,που πρέπει να μαλακώσει ούτως ή
άλλως τις απαιτήσεις του για αυστηρή λιτότητα ,και που θα του επέτρεπαν οι
πόροι αυτοί κάποια συμπληρωματική ενίσχυση του Νότου . Κάποια μεταφορά πόρων
από τον Βορρά στο Νότο πρέπει να γίνει για να διατηρηθεί η πολιτική συνοχή της
Ευρωπαϊκής Ένωσης.Αλλοιώς θα ενταθεί η νομισματική ανισορροπία των χωρών του
Ευρώ που ήδη είναι ανησυχητικά μεγάλη.
Ο κ. Ντράγκι ,πάντα προνοητικός
σκέφτεται να μειώσει και άλλο το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ, τα περιθώρια του όμως
είναι ελάχιστα.
Ανάλογα με το αποτέλεσμα των
Ισπανικών εκλογών και της Κυβέρνησης που θα σχηματισθεί εκεί, γιατί, όπως
αποδείχτηκε οι προβλέψεις είναι αβέβαιες, θα υπάρξει μεγαλύτερη ή μικρότερη
πίεση και από την Ισπανία, η οποία έχει επί πλέον το τεράστιο πρόβλημα της
απόσχισης της Καταλονίας, της πλουσιότερης περιοχής της, να χειριστεί.
Το πρόβλημα της Ευρώπης δεν είναι
βέβαια δύο ασήμαντες οικονομικά χώρες
όπως η Πορτογαλία κα η Ελλάδα. Τα προβλήματα είναι μεγάλα στις περισσότερες
χώρες
. Είναι
βέβαιο ότι έρχονται μεγάλες αλλαγές ,πολιτικές και οικονομικές στην Ευρώπη που
με μεγάλη δυσκολία καταφέρνει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της έγκαιρα και με
ισχυρές διαφωνίες .
Στο να αναχθεί το ζήτημα σε μία
αντιπαράθεση Βορρά-Νότου θα πάει την Ευρώπη πίσω πενήντα χρόνια και πραγματικοί
νικητές δεν θα υπάρξουν.
Μία Ευρωπαϊκή συναίνεση που να
έχει την βαρύτητα μιας νέας Συνθήκης της Ρώμης αλλά για όλα τα μέλη παλιά και
νέα θα είναι πλέον απαραίτητη και θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέσα στο 2016 πράγμα
σχεδόν αδύνατο με τους παρόντες μηχανισμούς διαβούλευσης.
Πάντως κάτω από τις διαφαινόμενες
συνθήκες ,η Ευρώπη ως έχει, δεν μπορεί να διοικηθεί αποτελεσματικά σε συνθήκες
κρίσης. Πέντε χρόνια μετά το ξεκίνημα της κρίσης όπως τώρα αποδεικνύει η
Πορτογαλία
. δεν
έχει λυθεί ούτε το οικονομικό μέρος. Εν όψει αυτών που είναι ορατά ότι έρχονται
απαιτείται μια πολύ μεγαλύτερη συνοχή και συσπείρωση για να αποφευχθεί η διάλυση.
www.kassandros.gr