Όπως έγινε γνωστό την περασμένη Δευτέρα (10/10) υπεγράφη στην
Κωνσταντινούπολη, στο πλαίσιο της 24ης συνόδου του
World
Energy
Council (
WEC) η διακρατική συμφωνία μεταξύ
Ρωσίας και Τουρκίας για την κατασκευή του αγωγού
Turkish
Stream.
O
εν λόγω αγωγός, η κατασκευή
του οποίου θα ξεκινήσει πριν τα τέλη του 2016, καθότι αποτελεί ώριμο έργο από
Ρωσικής πλευράς αφού στην ουσία αντικαθιστά τρόπον τινά τον περίφημο
South
Stream (που ακυρώθηκε το 2014 λόγω των σφοδρών αντιδράσεων σε ΕΕ και ΗΠΑ) σε
πρώτη φάση θα μεταφέρει ποσότητες 15.75 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων Ρωσικού αερίου
προς την Τουρκία για κάλυψη εγχώριων αναγκών. Σε δεύτερη φάση, με την κατασκευή
ενός παράλληλου υποθαλάσσιου αγωγού, θα διπλασιασθεί η χωρητικότητα του ώστε το
αέριο αυτό να διατεθεί κυρίως στις χώρες της ΝΑ Ευρώπης αλλά και προς τις
κυρίως Ευρωπαϊκές αγορές.
Η σημασία του
Turkish
Stream
για την τροφοδοσία της Ευρώπης
με φυσικό αέριο είναι τεράστια καθότι αποτελεί το δεύτερο αναπόσπαστο βραχίονα,
ουσιαστικά και μεταφορικά, της πολιτικής του Κρεμλίνου για την
τροφοδοσία των πελατών της
Gazprom
στην Ευρώπη και την διατήρηση
του μεριδίου αγοράς της το οποίο σήμερα αντιστοιχεί περίπου στο 1/3 των
Ευρωπαϊκών αναγκών και ισοδυναμεί με το 50% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου.
Υπό αυτή την έννοια η συμφωνία για τον
Turkish
Stream
θα πρέπει να
εξετασθεί σε συνδυασμό με τα προχωρημένα σχέδια της
Gazprom για την κατασκευή του
Nord
Stream
II που και αυτός θα διέρχεται
υποθαλάσσια, μέσω της Βαλτικής, για να
μεταφέρει αέριο απευθείας στη Γερμανία, και από εκεί στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Απώτερος στόχος η ολοκληρωτική παράκαμψη της απρόβλεπτης Ουκρανίας και η
οικονομική και γεωπολιτική αποδυνάμωση της.
Ούτε Ένα Ευρώ Ευρωπαϊκής Χρηματοδότησης
Η δε κατασκευή του
Turkish
Stream
σε αντίθεση με αυτή του
Nord
Stream
II και παλαιότερα του
South
Stream, δεν αναμένεται να αντιμετωπίσει πολιτικά ή αδειοδοτικά προβλήματα, πέρα
από τις ακόμα εύθραυστες σχέσεις Ρωσίας- Τουρκίας λόγω της εμπλοκής στη Συρία,
καθότι διέρχεται καθ’ ολοκληρία μέσα από μη Ευρωπαϊκά εδάφη και θάλασσες και
άρα δεν έχει ισχύ ούτε μπορεί να εφαρμοσθεί το περιοριστικό Ευρωπαϊκό δίκαιο.
Ακόμα πιο σημαντικό και όπως αρέσει να τονίζουν οι Ρώσοι ιθύνοντες της
Gazprom, οι οποίοι και μας ενημέρωσαν σχετικά με το όλο έργο, είναι το γεγονός ότι
για την κατασκευή του
Turkish
Stream «δεν θα χρειασθεί ούτε ένα
ευρώ Ευρωπαϊκής χρηματοδότησης», πράγμα που σημαίνει ότι δεν αναμένονται
ουσιαστικά εμπόδια από Ευρωπαϊκής και Αμερικανικής πλευράς, πέρα από την προβλεπόμενη έντονη δυσφορία τους, την οποία και θα εκφράσουν, δοθείσης πάσης ευκαιρίας. Έτσι μέσω της οριστικής και δεσμευτικής
συμφωνίας Ρωσίας- Τουρκίας, για την κατασκευή του
Turkish
Stream, στέλνεται από την ηγεσία των δύο χωρών ένα ηχηρό πολιτικό μήνυμα
απόρριψης και περιφρόνησης προς Βρυξέλλες-Ουάσιγκτον οι οποίες ως γνωστό «ανησυχούν»
σφόδρα για το Ρωσικό ενεργειακό εναγκαλισμό της Ευρώπης.
Τροφοδοσία Τουρκίας και ΝΑ Ευρώπης μέσω του
Turkish
Stream
Πιο συγκεκριμένα ο
Turkish
Stream
πρόκειται να μεταφέρει
σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου από τη Ρωσία που ήδη καλύπτει το 55% των
αναγκών της Τουρκίας σε αέριο, αντικαθιστώντας στην πράξη τον δυτικό διάδρομο
τροφοδοσίας μέσω του υπάρχοντος Trans Balkan Pipeline (TBP). O TBP είναι ο
αγωγός που εδώ και 30 χρόνια μεταφέρει Ρωσικό αέριο προς τα Βαλκάνια και μέσω
αυτού τροφοδοτούνται Ρουμανία, Βουλγαρία, FYROM, Ελλάδα και Τουρκία.
Ως γνωστό η Gazprom έχει δηλώσει ότι από το 2019 πρόκειται να σταματήσει
την τροφοδοσία του εν λόγω αγωγού μέσω του συστήματος αγωγών Brotherhood
(Αδελφότητα) μέσω της Ουκρανίας θέλοντας με αυτό τον τρόπο να μειώσει την
εξάρτηση της από την προβληματική και ενοχλητική, για αυτήν, χώρα. Για αυτό το
λόγο εξάλλου επιδιώκει με αμείωτο ενδιαφέρον, παρά τα προβλήματα που έχουν προκύψει
τελευταία, την κατασκευή του αγωγού Nord Stream II. Ως γνωστό η διοχέτευση
επιπλέον ποσοτήτων αερίου μέσω Βαλτικής και Γερμανίας, προς κάλυψη των αναγκών
της Ευρωπαϊκής αγοράς, αποτελεί μέρος του Ρωσικού σχεδίου για αποδυνάμωση του
διαμετακομιστικού ρόλου της Ουκρανίας. Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από την
Ρωσία και την έκρηξη του αποσχιστικού κινήματος στην Ανατολική Ουκρανία, η
ενεργειακή αποδέσμευση από την Ουκρανία αποτελεί βασική προτεραιότητα και
διαρκή στόχο για το Κρεμλίνο.
Σε ότι αφορά τον Turkish Stream (βλέπε χάρτη) το αρχικό σχέδιο όπως
ανακοινώθηκε τον Δεκέμβριο του 2014 ήταν να αντικαταστήσει τον υπεραγωγό South
Stream (χωρητικότητας 63 BCM), ο οποίος ως γνωστό ματαιώθηκε μετά από τις
συντονισμένες ενέργειες των κυβερνήσεων ΗΠΑ-Βουλγαρίας και την αμέριστη υποστήριξη
του Ευρωιερατείου, με έναν ίδιας χωρητικότητας αγωγό που θα μετέφερε Ρωσικό
αέριο προς Τουρκία και από εκεί, μέσω Ελλάδος, προς την Ευρώπη. Ωριμότερες
σκέψεις λαμβανόμενης υπ’ όψη και της σθεναρής αντίδρασης των Βρυξελλών αλλά και
την πολιτική αστάθεια στην Ελλάδα καθ’ όλο το 2015, που δεν επέτρεψε αξιόπιστες
συνεννοήσεις και τους απαραίτητους διπλωματικούς ελιγμούς, υποχρέωσε Ρωσία και
Τουρκία να επιλέξουν μία πλέον “ light” λύση εστιάζοντας στην αρχή στην κατασκευή
ενός άξονα (αντί των τεσσάρων παράλληλων αγωγών) με μεταφορική ικανότητα 15.75
δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα.
Περαιτέρω Ενίσχυση του Γεωπολιτικού Ρόλου της Τουρκίας
Μετά το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα στη Τουρκία της 15/7 και την εν
τω μεταξύ επαναπροσέγγιση των δύο κυβερνήσεων, οριστικοποιήθηκε ο σχεδιασμός
του Turkish Stream, η κατασκευή του οποίου πρόκειται να ξεκινήσει άμεσα με
στόχο την ολοκλήρωση και τη λειτουργία του εντός του 2019. Σύμφωνα με τον
σχεδιασμό αυτό ο αγωγός, αφού διασχίσει τη Μαύρη Θάλασσα, θα προσεγγίζει τα Τουρκικά
εδάφη στην περιοχή Kiyiköy, δυτικά της Κωνσταντινούπολης, και εν συνεχεία θα
οδεύσει προς τα Ελληνοτουρκικά σύνορα στο σημείο Ipsalo όπου και προτείνεται,
από Ρωσικής πλευράς, να δημιουργηθεί κόμβος διανομής προς Ελλάδα και Βουλγαρία.
Έτσι όχι μόνο δεν αποδυναμώνεται αλλά αντίθετα ενισχύεται η γεωπολιτική θέση
της Τουρκίας λόγω του κομβικού ρόλου που θα έχει εφεξής στην ενεργειακή
τροφοδοσία της Ευρώπης.
Θα πρέπει ακόμα να διευκρινισθεί ότι με την έναρξη λειτουργίας του πρώτου
τμήματος του Turkish Stream, σύμφωνα με τον σχεδιασμό της Gazprom, θα
σταματήσει η χρήση του Trans Balkan Pipeline (TBP) αφού ποσότητες Ρωσικού
αερίου 8-14 BCM που τώρα παραλαμβάνει η Τουρκία μέσω TBP θα τις προμηθεύεται
μέσω Turkish Stream I. Εκτιμάται ότι σε πρώτη φάση οι παραλαβές μέσω TS,
προοριζόμενες για την Τουρκική αγορά, θα περιορισθούν στα 8-10 BCM αφήνοντας
περιθώριο για την τροφοδοσία Ελλάδας- Βουλγαρίας η οποία και λογικά θα σταματήσει
στις 31.12.2019 μέσω του TBP. Αυτό σημαίνει ότι από αρχές του 2020 η τροφοδοσία
με Ρωσικό φυσικό αέριο της Ελλάδας θα γίνεται μέσω Τουρκίας, χρησιμοποιώντας
τον Greek- Turkish Interconnector (IGT), o οποίος σήμερα δεν αξιοποιείται
πλήρως, μεταφέροντας μόλις 0.6-0.7 BCM κατ’ έτος από basket Τουρκικού αερίου,
αφού διαθέτει μία χωρητικότητα άνω των 5.0 BCM.
Με την κατασκευή και ενεργοποίηση του δεύτερου αγωγού του
Turkish
Stream
θα υπάρξει διαθέσιμη επιπλέον
ποσότητα (μέχρι 15.75
BCM’
s) η οποία προορίζεται για τις χώρες της ΝΑ Ευρώπης αλλά και για
input
στην κυρίως
Ευρωπαϊκή αγορά. Θα πρέπει εδώ να διευκρινιστεί ότι ο Ρωσο-Τουρκικός σχεδιασμός
δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί αλλά βάσει πληροφοριών του
energia.
gr
εξετάζοντας δύο
options. Το πρώτο προβλέπει την τροφοδοσία Ελλάδας, Βουλγαρίας και
FYROM μέσω του υπάρχοντος Ελληνο-Τουρκικού
interconnector (
IGT) για μία αρχική περίοδο 2-3
ετών ενώ το δεύτερο προβλέπει την παράλληλη χρήση του
IGT με τον
Trans
Balkan
Pipeline του οποίου θα αλλάξει η ροή,
και θα γίνει από Νότο και Βορρά ώστε να τροφοδοτήσει Βουλγαρία, Σερβία και
Ρουμανία. Έτσι τα 9-10
bcm’
s από τον δεύτερο αγωγό προβλέπονται
για κάλυψη των αναγκών της ΝΑ Ευρώπης και το υπόλοιπο για την κύρια Ευρωπαϊκή
αγορά.
Επίσης, με την ενεργοποίηση του δεύτερου αγωγού του
Turkish
Stream
ανοίγει η προοπτική μεταφοράς
σε πρώτη φάση περί τα 5.0-6.0
bcm’
s, μέσω Ελλάδας και του Ελληνο-Ιταλικού
Interconnector (
IGI), η κατασκευή του οποίου θα επιδιωχθεί
το αμέσως επόμενο διάστημα, με στόχο την τροφοδοσία της Ευρωπαϊκής αγοράς.
Έτσι από τις αρχές του 2020 όλα αλλάζουν στην περιφερειακή αγορά ενέργειας
με το κέντρο βάρους να μετατοπίζεται για μία ακόμη φορά στην Τουρκία η οποία
και αναμένεται πλέον να παίξει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των εμπορικών
συνθηκών λειτουργίας της αγοράς τόσο στο αέριο όσο και στον ηλεκτρισμό. Με την
δημιουργία ενός βασικού περιφερειακού
gas
trading
hub
στην Τουρκία από αρχές του
2019 να θεωρείται δεδομένη. Εξάλλου από
το 2023 η εγκατεστημένη ισχύς της γείτονος πρόκειται να αυξηθεί κατακόρυφα με
την προσθήκη +9.0 GW από τους υπό κατασκευή πυρηνικούς σταθμούς.