Tου Νίκου Βατόπουλου
Για να ευημερεί η πόλη, οφείλει να ξέρει τις πλουτοπαραγωγικές της πηγές. Η Αθήνα τις αγνοεί. Ή έστω μηρυκάζει τα ίδια και τα ίδια, το εκσυγχρονισμένο μοντέλο της πρώτης μεταπολεμικής τουριστικής της ανάπτυξης. Αν η Αθήνα ολόκληρη ήταν μια τυποποιημένη πολυκατοικία, δεν θα πατούσε άνθρωπος. Αν έρχονται όσοι έρχονται είναι γιατί, πέρα από τις αρχαιότητες, υπάρχουν κάποια δείγματα αρχιτεκτονικής που της δίνουν φυσιογνωμία και χαρακτήρα. Υπάρχουν πολλά ενδιαφέροντα κομμάτια στην Αθήνα, αλλά η πόλη αδιαφορεί, δεν δείχνει να γνωρίζει την υπεραξία του δικού της 19ου και 20ού αιώνα, δεν γνωρίζει πώς να διαφημίσει τις θετικές ιδιαιτερότητές της και πώς άλλωστε να τις προβάλει αφού δεν τις κατανοεί.
Την πρόθεση του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ κ. Γ. Σουφλιά να επιτρέψει την κατεδάφιση έξι από τις οκτώ προσφυγικές πολυκατοικίες στην Αλεξάνδρας, πιστεύω ότι συμμερίζονται πολλοί Αθηναίοι που αγανακτούν αντικρίζοντας το όντως θλιβερό θέαμα των μεσοπολεμικών κτισμάτων. Είναι μια γνωστή και δοκιμασμένη τακτική: η απαξίωση μέσω της εγκατάλειψης. Και είναι κατανοητή η απαρέσκεια πολλών πολιτών για την εμφάνιση αυτών των κτισμάτων στην καρδιά μιας πολυσύχναστης κεντρικής περιοχής, εφόσον οι αντικρουόμενες απόψεις αφήνουν απέξω την οικονομία και το κύρος της πόλης. Οι μεν μιλούν για χαλάσματα, οι δε για προσφυγική μνήμη.
Στην Αθήνα του 2006, πρέπει να ειπωθεί και κάτι ακόμη. Ότι τα κτίσματα αυτά μπορούν να είναι ανταποδοτικά για την ίδια την πόλη. Να είναι κομμάτια ενός αστικού πάρκου, με αρχιτεκτονικό και καλλιτεχνικό ενδιαφέρον. Θα μπορούσαν οι πολυκατοικίες αυτές να μετατραπούν σε εργαστήρια νέων καλλιτεχνών από όλον τον κόσμο που θα έρχονταν στην πρωτεύουσα της Ελλάδας να δουλέψουν με υποτροφίες σε αυθεντικά κτίρια σε άρτια γραμμή του Bauhaus. Θα έρχονταν Τσέχοι, Καναδοί, Κινέζοι που μαζί με τους Έλληνες θα δημιουργούσαν ένα ζωντανό, κοσμοπολίτικο κύτταρο, που θα μπορούσε να αποκτήσει διεθνή φήμη. Αυτά τα αθηναϊκά κτίρια, τη μορφή των οποίων γέννησε αρχικά η ριζοσπαστική σπορά της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι κομμάτι της ευρωπαϊκής ιστορίας. Αν σήμερα, ορισμένοι, ανάμεσά τους και ο κύριος υπουργός, τα βλέπει μονάχα ως θλιβερές πολυκατοικίες που προσβάλλουν την Αθήνα, τότε, ας μιλήσουμε για έλλειψη φαντασίας.
Το πιο εύκολο είναι να δίνει κανείς διαταγή για γκρέμισμα και μετά σπορά με γκαζόν. Ποιο είναι άραγε το σχέδιο της κυβέρνησης για μια σειρά θεμάτων που προκύπτουν από τη συγκεκριμένη περίπτωση της λεωφόρου Αλεξάνδρας; Τι έχει παρουσιάσει η Πολιτεία ως κρατική πολιτική για την προσφυγική κληρονομιά; Τι έχει να προτείνει η Πολιτεία για τη δημιουργία χώρων με πολιτιστικό ενδιαφέρον στην Αθήνα, χώρων που θα δίνουν εργασία, ζωή, χρήμα, κύρος; Οι προσφυγικές πολυκατοικίες μπορούν να γίνουν προσοδοφόρα τοπόσημα σε μια αστική περιοχή της Αθήνας που δεν έχει σημεία αναφοράς, θα μπορούσαν, αν υπήρχε όραμα, να προβάλουν την Αθήνα ως μία από τις πρωτεύουσες του ευρωπαϊκού Bauhaus. Ακούγεται τρελό; Όλες οι πόλεις «πουλάνε» τον εαυτό τους με φαντασία. Αναζητούν αφορμές, άκρες νήματος, για να συσπειρώσουν ολόγυρα μια συζήτηση, να δημιουργήσουν ένα κλίμα. Και η Αθήνα το μπορεί. Αρκεί κάποιοι να το πιστέψουν.
(Καθημερινή, 1/7/06)