Σε συμφωνία σε τεχνικό επίπεδο έχει καταλήξει η γαλλική κυβέρνηση με τις αρμόδιες για τις κρατικές ενισχύσεις αρχές της ΕΕ, με την οποία ίσως τελικά τερματιστεί η σχετική έρευνα για τον μηχανισμό αποζημίωσης διαθέσιμης ισχύος στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Υπενθυμίζεται ότι η Κομισιόν έχει ξεκινήσει δύο ξεχωριστές έρευνες για αυτόν τον μηχανισμό στη Γαλλία. Η μία αφορά τη λειτουργία του μηχανισμού σε πανεθνική κλίμακα και η άλλη διαγωνισμό για μονάδα φυσικού αερίου στη Βρετάνη.
Εκτός από τη Γαλλία, σε εξέλιξη είναι η έρευνα για τους μηχανισμούς αποζημίωσης διαθέσιμης ισχύος (ή δυναμικότητας) που λειτουργούν ή σχεδιάζεται να λειτουργήσουν σε Βέλγιο, Κροατία, Δανία. Γερμανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ισπανία και Σουηδία.
Όπως δήλωσε το στέλεχος του γαλλικού υπουργείου Ενέργειας, Ζυλιέν Τονιόλα, μιλώντας σε συνέδριο στο Παρίσι, η επίσημη έγκριση του μηχανισμού από την ΕΕ θα σημάνει ότι θα μπορεί να τεθεί σε εφαρμογή από τον Ιανουάριο.
«Η επίσημη απόφαση δεν έχει ληφθεί ακόμα από την Κομισιόν, αλλά όπως συμβαίνει με αυτά τα ζητήματα, πάντα προσπαθούμε να επιτύχουμε μία τεχνική συμφωνία με τις αρμόδιες αρχές της ΕΕ για τον ανταγωνισμό, την οποία έχουμε ήδη επιτύχει», είπε.
Στο επίκεντρο της έρευνας ήταν η ανησυχία της Κομισιόν ότι το συγκεκριμένο σχέδιο ίσως ευνοούσε τις μεγάλες εταιρείες, όπως την EDF και την Engie, εις βάρος του ανταγωνισμού.
Όπως είπε η Ζυλιέν Τονιόλα, η γαλλική κυβέρνηση έχει συζητήσει το θέμα με αξιωματούχους της ΕΕ τους προηγούμενους μήνες και έχει κάνει ορισμένες τροποποιήσεις στον μηχανισμό.
Επίσης, εξέφρασε την αισιοδοξία της ότι η Κομισιόν θα εγκρίνει αυτές τις αλλαγές και ο μηχανισμός θα τεθεί σε ισχύ από τις αρχές του νέου έτους, όπως είχε σχεδιαστεί.
Το ιστορικό για τον μηχανισμό δυναμικότητας
Ο φορέας εκμετάλλευσης του γαλλικού δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (RTE) υπολόγισε ότι, σε περίπτωση κύματος ψύχους τον χειμώνα (που συμβαίνει μία φορά κάθε δέκα χρόνια), η αιχμή κατανάλωσης ρεύματος θα έθετε σε πραγματικό κίνδυνο την ασφάλεια εφοδιασμού στη Γαλλία. Δεδομένου ότι είναι σπάνια τα κύματα ψύχους και οι αντίστοιχες περίοδοι αιχμής της κατανάλωσης, κατά την άποψη της Γαλλίας, δεν είναι συμφέρουσα από οικονομικής απόψεως η επένδυση σε νέες υποδομές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Παρά ταύτα, είναι απαραίτητη η κατασκευή νέων υποδομών παραγωγής, καθώς και η παροχή κινήτρων για την αύξηση της απόκρισης στη ζήτηση προκειμένου να επιτευχθεί το γαλλικό πρότυπο αξιοπιστίας της τροφοδότησης με ηλεκτρική ενέργεια.
Για τους λόγους αυτούς, η Γαλλία αποφάσισε να θεσπίσει έναν μηχανισμό δυναμικότητας. Πράγματι, ο νόμος αριθ.2010-1488 της 7ης Δεκεμβρίου 2010 σχετικά με τη νέα οργάνωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας («NOME») θέσπισε υποχρέωση των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας να συμβάλλουν στην ασφάλεια του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια ανάλογα με την κατανάλωση των πελατών τους. Για να ανταποκριθούν στην υποχρέωση αυτή, πρέπει να λαμβάνουν ετησίως ορισμένες εγγυήσεις δυναμικότητας σε σχέση με την κατανάλωση των πελατών κατά την περίοδο αιχμής.
Οι προμηθευτές λαμβάνουν εγγυήσεις δυναμικότητας είτε απευθείας για τα μέσα που έχουν στην κυριότητά τους (εγκαταστάσεις παραγωγής ή ικανότητες απόκρισης στη ζήτηση), είτε πρέπει να τις αποκτήσουν σε αποκεντρωμένη αγορά από αυτούς που διαθέτουν τα μέσα αυτά (δηλαδή από φορείς εκμετάλλευσης δυναμικότητας ή άλλους προμηθευτές). Η υποχρέωση, βάσει παραμέτρων που έχουν καθοριστεί τέσσερα έτη πριν από το έτος παράδοσης, θα υπολογίζεται βάσει των πραγματικών δεδομένων κατανάλωσης που έχουν μετρηθεί στην περιοχή του προμηθευτή.
Η Κομισιόν θεώρησε ότι, σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου, το μέτρο συνιστά, κατά την έννοια της ΣΛΕΕ, κρατική ενίσχυση η οποία έπρεπε να έχει ανακοινωθεί στην Επιτροπή.
Δεδομένου ότι ο κύριος στόχος του μέτρου είναι η επάρκεια της παραγωγής ή η διασφάλιση του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια, η Κομισιόν εξέτασε τη συμβατότητα του καθεστώτος ενισχύσεων με την εσωτερική αγορά βάσει του σημείου 3.9 των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του περιβάλλοντος και της ενέργειας (2014-2020).
Με βάση αυτή την εκτίμηση, ο εν λόγω μηχανισμός, υπό τη μορφή που είχε τότε, κρίθηκε ότι δεν είναι συμβατός με τις ανωτέρω κατευθυντήριες γραμμές. Η Κομισιόν είχε αμφιβολίες ως προς το εάν το μέτρο:
- είναι απαραίτητο επί του παρόντος·
- είναι κατάλληλο για τον επιδιωκόμενο σκοπό, για τους ακόλουθους λόγους:
- α) ο μηχανισμός κάνει διάκριση μεταξύ σιωπηρής και ρητής απόκρισης της ζήτησης·
- β) οι διασυνδέσεις και/ή εξωτερικές δυναμικότητες δεν μπορούν να συμμετέχουν άμεσα στον μηχανισμό·
- γ) ο μηχανισμός, όπως είναι σχεδιασμένος επί του παρόντος, δεν φαίνεται να είναι σε θέση να προσελκύσει νέες επενδύσεις·
- είναι αναλογικό: το μέτρο ενδέχεται να νοθεύσει τον ανταγωνισμό, διότι τείνει σαφώς να ενισχύσει τη δεσπόζουσα θέση του EDF και δεν είναι ανοικτό σε όλες τις δυνητικές δυναμικότητες.
Σύμφωνα με το άρθρο 14 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ.659/1999 του Συμβουλίου, επισήμανε η Κομισιόν, κάθε παράνομη ενίσχυση μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο ανάκτησης από τον δικαιούχο.
Το ιστορικό της υπόθεσης στη Βρετάνη
Υπενθυμίζεται ότι η Κομισιόν με επιστολή της από τις 13 Νοεμβρίου 2015, είχε κοινοποιήσει στη γαλλική κυβέρνηση την απόφασή της να κινήσει τη διαδικασία του άρθρου 108 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με το κάτωθι μέτρο:
Οι γαλλικές αρχές είχαν ανακοινώσει στις 7 Ιανουαρίου 2015, προκήρυξη διαγωνισμού για την εγκατάσταση και την εκμετάλλευση μονάδας ηλεκτροπαραγωγής συνδυασμένου κύκλου με φυσικό αέριο (CCG), ισχύος περίπου 450 MW, στο βορειοδυτικό μέρος της Βρετάνης.
Στην προκήρυξη διαγωνισμού προβλέπεται ότι η εγκατάσταση θα υπόκειται σε ορισμένες υποχρεώσεις διαθεσιμότητας (προθεσμία για τη συγκέντρωση των προσφορών, ελάχιστη διάρκεια προσαρμογής των προσφορών).
Σύμφωνα με τις γαλλικές αρχές, κύριος στόχος του μέτρου είναι να εξασφαλισθεί η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στη Βρετάνη, η οποία απειλείται λόγω της περιορισμένης ικανότητας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην εν λόγω περιοχή, των περιορισμών του δικτύου, της αύξησης της κατανάλωσης και της υψηλής θερμικής ευαισθησίας.
Σύμφωνα πάντα με τις γαλλικές αρχές, αυτός ο στόχος αποτελεί υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος [Service d’Intérêt Economique Général - (SIEG)] και η στήριξη που θα διατεθεί στον επιτυχόντα της προκήρυξης διαγωνισμού αποτελεί αντιστάθμιση για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων δημόσιας υπηρεσίας που πληροί όλες τις προϋποθέσεις της νομολογίας Altmark
*.
Η Κομισιόν, ωστόσο, εξέφρασε αμφιβολίες για το κατά πόσον το κοινοποιηθέν μέτρο πληροί όλα τα κριτήρια της σχετικής νομολογίας, καθώς αμφισβητούσε την ύπαρξη πραγματικής υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος, δεδομένου ότι οι γαλλικές αρχές δεν προσκόμισαν κανένα στοιχείο που να αποδεικνύει ότι υπήρχε πρόβλημα αξιοπιστίας στη Βρετάνη κατά το παρελθόν, αμφέβαλε ότι τα κριτήρια ανάθεσης της πρόσκλησης υποβολής προσφορών είχαν καθοριστεί με τρόπο που να καθιστά δυνατό τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό, καθώς και για το εάν το κοινοποιηθέν μέτρο όντως επέτρεψε την επιλογή του υποψηφίου που είναι σε θέση να παράσχει τις επιθυμητές υπηρεσίες σε «μικρότερο κόστος για το κοινωνικό σύνολο».
Επιπλέον, σημείωνε η Κομισιόν, το κοινοποιηθέν μέτρο δεν προβλέπει μηχανισμό ανάκτησης, παρά τη δυσκολία υπολογισμού της εξέλιξης των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας για περίοδο 20 ετών. Για τους λόγους αυτούς, η Επιτροπή δεν μπορεί να αποκλείσει ότι το μέτρο μπορεί να οδηγήσει σε υπεραντιστάθμιση («υπερβολική αποζημίωση»).
Σε περίπτωση που οι αντισταθμίσεις για παροχή δημόσιας υπηρεσίας δεν πληρούν τις προϋποθέσεις της νομολογίας Altmark, και εφόσον πληρούνται οι γενικές προϋποθέσεις για την εφαρμογή του άρθρου 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης, όπως συμβαίνει σε αυτή την περίπτωση, σύμφωνα με την Κομισιόν- οι αντισταθμίσεις αυτές συνιστούν κρατικές ενισχύσεις που εμπίπτουν στις διατάξεις των άρθρων 106, 107 και 108 της Συνθήκης, αναφερόταν στη σχετική απόφαση.
* Απόφαση στην υπόθεση C-280/00 Altmark Trans GmbH και Regierungspräsidium Magdeburg κατά Nahverkehrsgesellschaft Altmark GmbH.