Του Βασ.Διον.Αναστασίου
Η απομάκρυνση των απορριμμάτων απησχόλησε νωρίς τους κατοίκους των πόλεων λόγω της ασχημίας, της δυσοσμίας και της βάσιμης υποψίας ότι αποτελούσαν την πηγή των λοιμών. Με την γιγάντωση του πληθυσμού των μεγαλουπόλεων και την αστικοποίηση το πρόβλημα έλαβε σοβαρότατες διαστάσεις. Στην χώρα μας με την άνοδο του επιπέδου ζωής και την συγκέντρωση μεγάλων πληθυσμιακών μαζών στις πόλεις, ιδίως στην Αθήνα, άρχισαν έστω και με την συνηθισμένη καθυστέρηση, να λαμβάνονται μέτρα για την οργανωμένη διαχείριση, και την απόρριψη σε χώρους μακρυά από κατοικίες, αλλά ανέκυψαν ήδη προβλήματα και οι πρώτες αντιδράσεις κατοίκων πλησίον των οποίων γίνεται η απόθεση.
-Θα είναι σκόπιμο να πληροφορηθεί το κοινό τι γίνεται στον υπόλοιπο κόσμο.
Οι ποσότητες στερεών απορριμμάτων, κυμαίνονται στα 2 Kg ημερησίως κατ’ άτομο, ήτοι 700 Κg ετησίως. Λονδίνο 3,4 εκ. Τ., Νέα Υόρκη, 5,8 εκ. Τ., (30 εκ. Τ. το σύνολο). Σαγκάη 10 εκ. Τ., Κωνσταντινούπολη 7 εκ. Τ. Στην μείζονα Αθήνα περίπου 3.500.000 Τ. Τα στερεά απόβλητα αντιπροσωπεύουν την μεγαλύτερη ποσότητα υλικών που παράγεται από την ανθρωπότητα. Στις ΗΠΑ φθάνουν τους 210 εκ. Τ., στη Βρεταννία τα 400 εκ. Τ. (30 εκ. τα δημοτικά). Στις μεγάλες πόλεις η διαχείριση των στερεών απορριμμάτων γίνεται με: ανακύκλωση, καύση, αναερόβιο ή αερόβιο βιο-μετατροπή σε οργανικό λίπασμα (composting), και σε απόθεση σε ανοικτούς χώρους.
Ανακύκλωση. Εφαρμόζεται οργανωμένη διαλογή των χρησίμων υλικών. Συλλέγονται αλουμίνια, γυαλί, χαρτί, πλαστικά, μπαταρίες, υφάσματα. Τα υλικά αυτά είναι θαυμάσια πρώτη ύλη από άποψη συνθέσεως, όπως το Αλουμίνιο των κουτιών αναψυκτικών. Η ανάτηξη αλουμινίου απαιτεί μόνον 10 % της ενεργείας της εκ βωξίτου παραγωγής του. Ομοίως του γυαλιού (μπουκάλια, άσπρα, πράσινα και καφετιά) και χαρτιού (εφημερίδων, κουτιών, οντυλέ, χαρτοκιβωτίων, παλαιών τηλεφ. καταλόγων κτλ.). Βέβαια, η συλλογή αυτών των υλικών προϋποθέτει κοινωνική πειθαρχία, πράγμα όχι τόσο γνωστή ακόμα στον δικό μας λαό.
Σε αντίθεση με μας, στο άλλο άκρο βρίσκεται η Ελβετία. Συλλέγονται επιμελώς τα αλουμινένια και σιδερένια κουτιά αναψυκτικών και μπύρας. Το γυαλί και το χαρτί σε κάθε Super Market. Κάθε πόλη έχει ορίσει μια μέρα τον μήνα όπου οι κάτοικοι παραδίδουν ότι χαρτί και χαρτονένια κουτιά έχουν μαζέψει. Κάθε δύο βδομάδες περνάει φορτηγό και παίρνει ό, τι αποκόμματα κηπουρικής μαζεύτηκαν. Πλαστικές μπουκάλες (το 80 % αυτών ανακυκλώνεται, έναντι Μ.Ο. της Ε.Ε. μόνο 30 %.) Οι μπαταρίες χωριστά, τα λάδια και χημικά σε ειδικούς χώρους. Η επιτυχία οφείλεται στην καλή θέληση και στις αυστηρές ποινές. Ενημέρωση με φυλλάδια δωρεάν σε 4 γλώσσες. Σε μας 3 δισεκατομμύρια πλαστικές μπουκάλες νερού, αναψυκτικών και καθαριστικών υγρών, πετιούνται στα σκουπίδια. Ενώ τα πλαστικά αντιπροσωπεύουν το σοβαρό ποσοστό των 20 % του συνόλου των απορριμμάτων μας, μόνον το 1 % ανακυκλώνεται !
Καύση. Εφαρμόζεται ελεγχόμενη καύση και σε ορισμένες περιπτώσεις παράλληλη παραγωγή ενεργείας (θεωρείται ανανεώσιμη πηγή ενεργείας). Η καύση ήταν μια εξαιρετική λύση μέχρι την εμφάνιση των πλαστικών. Δυστυχώς εκλύονται επιβλαβείς ουσίες, Διοξείδιο του Θείου, Υδροχλώριο, Οξείδια Αζώτου, Μονοξείδιο του Άνθρακος Κάδμιο, Μόλυβδος, Υδράργυρος, σωματίδια, Διοξίνη, (ενώ από τα ανοικτά γήπεδα απορρίψεως εκλύεται μεθάνιο και διοξείδιο του Άνθρακος από την αναερόβιο διάσπαση), για τα οποία όμως λαμβάνονται μέτρα (υψηλή θερμοκρασία, υγρός ψεκασμός για την εξουδετέρωση, φίλτρα, κτλ.) ώστε η περιεκτικότης της ατμοσφαίρας σε αυτά, να είναι κατώτερη των επιτρεπομένων ορίων. Η εκπομπή επιβλαβών αερίων από την καύση πλαστικών, είναι ένας σοβαρός ανασταλτικός παράγων για την ευρεία εφαρμογή της καύσεως των απορριμμάτων. Ήδη στην χώρα μας υπήρχε μία τέτοια πρόταση για εγκατάσταση στον Αστακό, αλλά απερρίφθη ύστερα από έντονη αντίδραση των κατοίκων. Παρά ταύτα και στις ΗΠΑ και σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης ιδίως στην Ελβετία, η μέθοδος της καύσεως είναι διαδεδομένη με περιορισμό των εκπομπών στα επιτρεπτά όρια. Στις ΗΠΑ λειτουργούν και 90 μικτοί σταθμοί καύσεως και παραγωγής ηλεκτρικής ενεργείας ισχύος 2.500 ΜW που ισούται με το 0.3 % της συνολικής της χώρας. Στην Ελβετία όλη η ποσότης των δυναμένων να καούν απορριμμάτων που δεν ανακυκλώνονται, καίγονται σε ένα από τα 28 ειδικά εργοστάσια. Εκεί όμως που κυριαρχεί η καύση, είναι η Ιαπωνία. Το Τόκιο αποκαλείται, «Παγκόσμια πρωτεύουσα της Διοξίνης», και με 2.000 μονάδες καύσεως απορριμμάτων σε όλη την Ιαπωνία. Και τούτο διότι η έλλειψη γηπέδων και η μόλυνση της θάλασσας επιβάλλει την καύση των σκουπιδιών.
Απόρριψη σε γήπεδα. Η κακόηχος συντομογραφία ΧΥΤΑ. Τα μη ανακυκλούμενα απορρίμματα, απορρίπτονται στους σκουπιδότοπους, στις «χωματερές», με μία πρότερη κατεργασία (όχι σε μας) για να περιορισθεί η ανάπτυξη ζώντων οργανισμών φορέων ασθενειών, επειδή ευνοείται η ανάπτυξη αρουραίων, μυγών, άλλων εντόμων, σκουληκιών, κ.ά., τα οποία όλα είναι φορείς ασθενειών, και μολύνονται τα επιφανειακά και υπόγεια ύδατα. Για αυτό λαμβάνεται φροντίδα να στεγανοποιηθεί ο χώρος με ένα στρώμα αργίλου ώστε να αδιαβροχοποιηθεί και να μην μολύνονται οι υδροφόροι ορίζόντες. Παρά ταύτα αποκλείεται η επίτευξη μηδενικής μόλυνσης, γιατί η αποσύνθεση παράγει αέριο μεθάνιο 55 % και διοξείδιο του άνθρακος 45 % το οποίο μπορεί και να δεσμευθεί μερικώς για παραγωγή ενεργείας. Οι Ελβετοί έχουν κατατάξει τις χωματερές: 1) για αδρανή υλικά 2) για βιο-αντιδρώντα (μακροχρόνιες ζυμώσεις αποσυνθέσεως) και 3) για σταθεροποιούμενα κατάλοιπα. Η καλύτερη χωματερή, αν διατίθενται γήπεδα, γίνεται με εναλλαγή στρωμάτων σκουπιδιών και κοινού χώματος οπότε περιορίζεται η έκλυση αερίων και όταν γεμίσει, κλείνεται και δένδροφυτεύεται. Η Χουμοποίηση (composting) είναι βιολογική αερόβιος αποσύνθεση κατά την οποία παράγεται ένα πλούσιο οργανικό προϊόν (humus).
Σε μία οργανωμένη διαχείριση, οι σχέσεις κυμαίνονται: ανακύκλωση 20-30%, καύση 10-20% και απόθεση σε γήπεδο 50-80 %. Στη Βρεταννία η ανακύκλωση φθάνει μόνον το 26 % ενώ στην Ολλανδία το 82 %! Η αναλογία στην Νέα Υόρκη είναι:16.6 % ανακύκλωση, 12,4 % καύση, 71 % απόθεση.
Για το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού λαού με τάσεις οπισθοδρόμησης αυτές οι τεχνικές, συλλογές ανά υλικόν, ανακυκλώσεις, καύσεις, κτλ, είναι ακόμα ψηλά γράμματα. Αν καταφέρουμε να τακτοποιήσουμε το θέμα των απλών «χωματερών» θα είναι ένα μεγάλο βήμα. Αν και ήδη η Ε.Ε. εξέδωσε οδηγία για την μείωση (!) της χρήσης χωματερών, λόγω της έκλυσης μεθανίου από αυτές και συνιστά παράλληλα και την ελεγχόμενη καύση.
(ΕΣΤΙΑ, 21/8/06)