Του Στέφανου Μάνου
Η εμπειρία μου από επισκέψεις σε κυκλαδίτικα νησιά εφέτος το καλοκαίρι προκαλεί μάλλον μελαγχολικές σκέψεις. Τα νησιά είναι διαμάντια. Προσελκύουν αυξανόμενο αριθμό επισκεπτών. Η οικοδομική δραστηριότητα έχει κυριολεκτικά φουντώσει. Ταυτόχρονα όμως, φουντώνουν και τα προβλήματα.
Η κατάσταση με τη ΔΕΗ είναι απαράδεκτη. Συνεχείς διακοπές και μεγάλες αυξομειώσεις της τάσης προκαλούν μυριάδες προβλήματα σε ψυγεία και ηλεκτρονικές συσκευές. Πολλοί επαγγελματίες είναι στα όρια της απόγνωσης. Τα περισσότερα λιμάνια είναι κακοφτιαγμένα ακόμα και επικίνδυνα, και κυρίως απίστευτα ανοργάνωτα. Ανοργάνωτα, όχι επειδή δεν έχουν λεφτά, αλλά επειδή δεν υπάρχει νους να τα οργανώσει.
Είναι φανερό επίσης ότι, έτσι όπως εξελίσσεται ο τουρισμός, η ύδρευση των κυκλαδίτικων νησιών θα γίνει - αν δεν είναι ήδη - προβληματική.
Πριν από ένα χρόνο, με τυμπανοκρουσίες, ψηφίστηκε ένας νόμος πλαίσιο για τις συμπράξεις Δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Η ύδρευση με μεγάλες μονάδες αφαλάτωσης θα ήταν μία από τις καλύτερες λύσεις για όλα τα κυκλαδίτικα νησιά - και προσφέρεται ιδεωδώς για συμπράξεις ιδιωτών και δήμων. Οι δήμοι δεν θα ξοδέψουν λεφτά (που δεν έχουν άλλωστε), αλλά θα διαθέτουν το παραγόμενο νερό και θα αποκομίζουν κέρδος. Οι επενδυτές θα πωλούν το νερό στους δήμους και έτσι θα αποσβέσουν την επένδυσή τους. Οι κάτοικοι και οι επισκέπτες του νησιού θα έχουν ένα εξαιρετικής ποιότητας νερό που θα υποκαταστήσει το συνήθως υφάλμυρο, κακής ποιότητας και ακριβότερο νερό που χρησιμοποιούν σήμερα.
Ενώ τα οφέλη είναι προφανή και έχει δημιουργηθεί το νομοθετικό πλαίσιο, δεν γνωρίζω ούτε μία περίπτωση κάποιου υλοποιούμενου σχεδίου σύμπραξης ιδιωτών και δημοτικών αρχών για τη δημιουργία μονάδας αφαλάτωσης.
Το φαινόμενο δείχνει την απόσταση μεταξύ νομοθετικών εμπνεύσεων (ΣΔΙΤ) και πράξης. Δείχνει ανάγλυφα τι λείπει στη δημόσια διοίκηση. Νόμους έχουμε, αλλά δεν έχουμε διοικητικούς μηχανισμούς να τους εφαρμόσουμε. Δεν έχουμε υπουργούς που δεν περιορίζονται στην πλούσια (πλουσιότερη από ό,τι χρειάζεται) παραγωγή νόμων, αλλά σηκώνουν τα μανίκια τους και φροντίζουν για την εφαρμογή τους.
Το φαινόμενο δείχνει όμως επίσης τις μεγάλες ανεπάρκειες της Αυτοδιοίκησης. Κυρίως σε κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό.
Τι θα μπορούσε να γίνει; Να αναλάβει το κράτος να «νταντέψει» 5-6 σχέδια αφαλάτωσης με ισάριθμους πρόθυμους δήμους και να παρακολουθήσει το πρόγραμμα μέχρις ότου ολοκληρωθεί ο κύκλος της επένδυσης ΣΔΙΤ για αφαλάτωση και να τεθεί σε εμπορική λειτουργία.
Τα λιμάνια δεν διαφέρουν σε τίποτε (σχηματικά) από τον αερολιμένα «Ελ. Βενιζέλος». Αν το αεροδρόμιο λειτουργεί θαυμάσια με ιδιωτικό μάνατζμεντ, άλλο τόσο θαυμάσια μπορεί να λειτουργήσει το λιμάνι ενός κυκλαδίτικου νησιού. Και για τα λιμάνια θα μπορούσε και θα έπρεπε το κράτος να πάρει την πρωτοβουλία να φτιάξει μια πρότυπη σύμβαση σύμπραξης ιδιωτών και Δημοσίου και να προχωρήσει στην εφαρμογή της σε μερικά λιμάνια, αναβαθμίζοντας πραγματικά τις παρεχόμενες λιμενικές υπηρεσίες στα νησιά των Κυκλάδων.
Παρομοίως θα μπορούσε να ενεργήσει η κυβέρνηση και για την ηλεκτρική ενέργεια στα νησιά που δεν είναι συνδεδεμένα με το εθνικό δίκτυο. Είμαι βέβαιος ότι οι ιδιώτες θα επιτύγχαναν σημαντικά χαμηλότερο κόστος παραγωγής από την τοπική ΔΕΗ. Η ΔΕΗ θα διατηρούσε τη διανομή. Οι ιδιώτες παραγωγοί θα πωλούσαν την παραγόμενη ενέργεια στη ΔΕΗ και η ΔΕΗ στους πελάτες της.
Αν τα νησιά είχαν σύγχρονα λειτουργικά λιμάνια, εξασφαλισμένη ηλεκτρική ενέργεια, απολύτως επαρκή ύδρευση με νερό εξαιρετικής ποιότητας, καθαρά συστήματα αποχέτευσης και σύγχρονα συστήματα διαχείρισης απορριμμάτων θα είχαν πια όλες τις προϋποθέσεις για να προσελκύσουν τουρισμό υψίστης κατηγορίας. Όλα τα παραπάνω είναι εύκολο να γίνουν με τον θεσμό της ΣΔΙΤ.
Πέρασε ένας χρόνος από την ημέρα που η κυβέρνηση πέρασε τον νόμο για τις ΣΔΙΤ. Δεν γνωρίζω να υπάρχει ούτε ένα σχέδιο ΣΔΙΤ για τα νησιά των Κυκλάδων, μολονότι προσφέρονται όσο λίγες άλλες περιοχές της χώρας για τέτοια σχέδια. Το παράδοξο είναι ότι ελάχιστοι νοιάζονται για τον χαμένο χρόνο. Ούτε η κυβέρνηση ούτε η Τοπική Αυτοδιοίκηση ούτε βέβαια οι τοπικές κοινωνίες που θα ψηφίσουν για τους τοπικούς άρχοντες αδιαφορώντας για τον χαμένο χρόνο.
(ΤΑ ΝΕΑ, 13/10/06)
Ο Στ. Μάνος είναι βουλευτής Επικρατείας, ανεξάρτητος