Παραθέτουμε ολόκληρη την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ομιλία του υφυπουργού Εξωτερικών κ. Ευριπίδη Στυλιανίδη στο 11ο Εθνικό Συνέδριο «Ενέργεια & Ανάπτυξη 2006», στις 15 Νοεμβρίου 2006.
Κυρίες και Κύριοι,
Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τους διοργανωτές της σημερινής εκδήλωσης και να υπογραμμίσω ότι αποτελεί για μένα ιδιαίτερη χαρά και τιμή να απευθύνομαι σε ένα τόσο εκλεκτό ακροατήριο.
Αποδίδω ιδιαίτερη σημασία σε εκδηλώσεις όπως η σημερινή, διότι η διαχείριση ενεργειακών θεμάτων, με έμφαση σε θέματα που αφορούν την ενεργειακή επάρκεια και την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ Κυβερνήσεων, φορέων και επιχειρήσεων αποτελεί πλέον σημαντική διάσταση της ελληνικής οικονομικής μας διπλωματίας.
Η σύγχρονη οικονομία απαιτεί την συνεχώς αυξανόμενη κατανάλωση φυσικών πόρων, με αποτέλεσμα την ανάγκη εξασφάλισης επαρκούς και φθηνής ενέργειας σε μακροχρόνια βάση. Ταυτόχρονα, η ενέργεια αποτελεί θεμελιώδη πυλώνα για την ανάπτυξη και την ποιότητα ζωής. Η εξασφάλιση της πρόσβασης σε ενεργειακές πηγές, καθώς και η υιοθέτηση νέων τεχνολογιών για την αποδοτική αξιοποίησή τους, σε συνδυασμό με την προστασία του περιβάλλοντος, αποτελούν βασικές προτεραιότητές της Κυβέρνησής μας.
Η Ελλάδα, με σχεδιασμό και αυτοπεποίθηση, προχωρά σε μία νέα τροχιά δυναμικής και βιώσιμης ανάπτυξης. Με μεθοδικότητα και αποφασιστικότητα, προωθούμε τις αλλαγές και τις μεταρρυθμίσεις που απαιτεί το νέο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Στόχος της νέας ενεργειακής μας διπλωματίας είναι να μετεξελίξουμε τη χώρα μας από χώρα κατανάλωσης σε χώρα παραγωγής και διαμετακόμισης ενέργειας. Με τον τρόπο αυτό η Ελλάδα αναβαθμίζεται γεωστρατηγικά, θωρακίζεται αμυντικά και ενισχύεται οικονομικά.
Η βασική αρχή της ενεργειακής μας πολιτικής στηρίζεται στο τρίπτυχο εναλλακτικές πηγές ενέργειας, εναλλακτικές μορφές ενέργειας, εναλλακτικοί διάδρομοι μεταφοράς ενέργειας. Με αυτόν τον τρόπο δεν ενισχύονται μονοπώλια, δεν δημιουργούνται εξαρτήσεις. Οι τέσσερις βασικές μορφές ενέργειας που αξιοποιούμε είναι το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, ο ηλεκτρισμός και οι ανανεώσιμες πηγές.
Κυρίες και Κύριοι,
Η αρχιτεκτονική των ενεργειακών δικτύων προσδίδει στην ευρύτερη περιοχή μας έναν προεξάρχοντα ρόλο, αφού διαμέσου αυτής, θα εξασφαλισθεί όχι μόνο ο ενεργειακός εφοδιασμός ολόκληρης της Ευρώπης, αλλά και η ανάπτυξη και σταθεροποίηση της ευρύτερης περιοχής της Ν.Α. Ευρώπης. Προς αυτήν την κατεύθυνση, η υλοποίηση κοινών προγραμμάτων με τις γείτονες χώρες όχι μόνο εξυπηρετεί τις ενεργειακές μας ανάγκες αλλά ταυτόχρονα συμβάλει ενεργά στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής της Ν.Α. Ευρώπης.
Ενεργειακή Κοινότητα
Ορόσημο στην προσπάθεια δημιουργίας μιας ολοκληρωμένης περιφερειακής αγοράς ενέργειας αποτελεί η Συνθήκη για την Ενεργειακή Κοινότητα των Χωρών της Ν.Α. Ευρώπης. Με την υπογραφή από τον αρμόδιο Υπουργό Ανάπτυξης κ. Σιούφα της σχετικής Συνθήκης, στην Αθήνα, τον περασμένο Οκτώβριο (25.10.05), ολοκληρώθηκε με επιτυχία μια επίπονη προσπάθεια πέντε ετών διαβουλεύσεων, της «Διαδικασίας των Αθηνών». Αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία μιας νέας ισχυρής περιφερειακής αγοράς, υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και με τη συμμετοχή πέντε κρατών-μελών της Ε.Ε. και εννέα βαλκανικών κρατών, η οποία καλύπτει τους τομείς ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου με μεγάλα οφέλη για τις χώρες, τις επιχειρήσεις και φυσικά τους καταναλωτές.
Η Συνθήκη στοχεύει στη δημιουργία μίας και μοναδικής ρυθμιστικής αρχής ενέργειας, ενώ, παράλληλα, οι συμμετέχουσες Βαλκανικές χώρες δεσμεύτηκαν νομικά να υιοθετήσουν το Ευρωπαϊκό κεκτημένο σε ότι αφορά θέματα ενέργειας, περιβάλλοντος και ανταγωνισμού.
Είναι προφανές ότι μέσω της Συνθήκης ενισχύεται σημαντικά η συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και των χωρών της Ν.Α. Ευρώπης σε έναν από τους από τους βασικότερους τομείς της οικονομίας, στον τομέα της ενέργειας.
Επιπλέον, η δημιουργία μιας ενοποιημένης περιφερειακής αγοράς ενέργειας της ευρύτερης περιοχής της Νοτιοανατολικής Ευρώπης αναμένεται να αποφέρει συγκεκριμένα οφέλη όπως:
- Κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη των χωρών της περιοχής με την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών στο χώρο του ηλεκτρισμού και του φυσικού αερίου
- Μείωση της ενεργειακής ένδειας μέσω της συνεχούς και σταθερής προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου σε όλους τους πολίτες της περιοχής
- Προσέλκυση μεγάλης κλίμακας επενδύσεων σε έργα υποδομής, όπως μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, δίκτυα ηλεκτρισμού και δίκτυα φυσικού αερίου. Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει ήδη χορηγήσει «γρήγορο» δάνειο ποσού 1 δις. δολ ΗΠΑ προκειμένου να βοηθήσει στις επενδύσεις στην περιοχή.
Παράλληλα,
- Προωθείται η ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού των χωρών της ευρύτερης περιοχής, μέσω της παροχής κινήτρων για τη σύνδεση των αγορών φυσικού αερίου των Βαλκανικών χωρών με τις αντίστοιχες της περιοχής της Κασπίας, της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής
- Προωθείται η ενίσχυση των προνομιακών σχέσεων μεταξύ της Ε.Ε. και των χωρών της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων
Και
- Δημιουργούνται νέες θέσεις απασχόλησης σε εξειδικευμένους κλάδους που σχετίζονται με την ενέργεια, γεγονός που θα συμβάλλει και στην αναβάθμιση του επιπέδου διαβίωσης όλων των κατοίκων της περιοχής αλλά και στην εν γένει ενδυνάμωση της οικονομικής και πολιτικής εικόνας της χώρας μας διεθνώς.
- Αξίζει να αναφερθεί ότι κατά τη διάρκεια των εργασιών της 3ης Διυπουργικής τον Δεκέμβριο του 2004 στην Αθήνα για τη δημιουργία της Ενεργειακής Κοινότητας της Νοτιανατολικής Ευρώπης συμφωνήθηκε η χώρα μας να αναλάβει την έδρα του Ρυθμιστικού Συμβουλίου της περιοχής. Η επιτυχία αυτή του Υπουργείου Ανάπτυξης έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς το Ρυθμιστικό Συμβούλιο θα διαμορφώνει τις μεθόδους τιμολόγησης, αλλά και όλες τις αναγκαίες ρυθμίσεις και παρεμβάσεις σε συνδυασμό με πρότυπα και κανόνες για τη διασφάλιση της λειτουργίας μιας ελεύθερης, διαφανούς και ανταγωνιστικής λειτουργίας της ενεργειακής αγοράς ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου της περιοχής. Επιπλέον, συμφωνήθηκε η Αθήνα να είναι η έδρα του Φόρουμ για την Ανάπτυξη της Ηλεκτρικής Αγοράς στην περιοχή
Κυρίες και Κύριοι,
Στο πλαίσιο της συνεργασίας στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας μέσω διεθνών διασυνδέσεων έχουν προωθηθεί και σημαντικές συνεργασίες σε διμερές επίπεδο, όπως εκείνη μεταξύ της ΔΕΗ και της Τουρκικής TEIAS. Μέσω της υπογραφής Μνημονίου Κατανόησης δρομολογείται η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδος-Τουρκιάς με την κατασκευή γραμμής υψηλής τάσεως μήκους 264 χλμ, με σκοπό την ανταλλαγή ηλεκτρικής ενέργειας, ολοκληρώνοντας, με αυτόν τον τρόπο, το νότιο σκέλος του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφοράς Ηλεκτρισμού.
Παράλληλα, εξετάζεται, προς το παρόν, η δυνατότητα κοινοπραξίας μεταξύ της ΔΕΗ και της Αμερικανικής εταιρίας Contour Global προκειμένου να προχωρήσουν σε από κοινού εκμετάλλευση κοιτασμάτων λιγνίτη στο Κόσοβο.
Κυρίες και Κύριοι,
Η δημιουργία της Ενεργειακής Κοινότητας της Ν.Α. Ευρώπης συμβάλει σε ένα κοινό θεμελιώδη στρατηγικό στόχο: τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας τόσο της Ελλάδος όσο και της Ε.Ε. αλλά και της ευρύτερης περιοχής της Νοτιανατολικής Ευρώπης, μειώνοντας με αυτόν τον τρόπο την εξάρτησή από μια και μόνο πηγή. Παράλληλα προωθούνται πολιτικές εξοικονόμησης ενέργειας και αξιοποίησης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με την ταυτόχρονη τήρηση των περιβαλλοντικών δεσμεύσεων που επιβάλει η πολιτική προστασίας του περιβάλλοντος.
Η συμμετοχή της Ελλάδος σε αυτήν την νέα περιφερειακή αγορά ενέργειας συμβαδίζει με την αναβάθμιση της χώρας μας, τα τελευταία χρόνια, σε ενεργειακό κόμβο ανάμεσα στην ενεργειακή γραμμή Ανατολής-Δύσης. Με την επιπλέον ιδιότητά της ως μοναδικής χώρας κράτος-μέλος της ΕΕ και του ΟΣΕΠ μπορεί πλέον να αναλάβει το ρόλο ενός ισχυρού γεωοικονομικού «παίκτη».
Προς αυτήν την κατεύθυνση τόσο το Υπουργείο Εξωτερικών όσο και το Υπουργείο Ανάπτυξης αναπτύσσουν σημαντική δραστηριότητα. Ειδικότερα, τα τελευταία δύο χρόνια, υπήρξαν ιδιαίτερα παραγωγικά όσον αφορά την ενεργοποίηση διεθνών συμφωνιών με γειτονικές μας χώρες για την προώθηση μεγάλων ενεργειακών έργων διασύνδεσης στο χώρο του φυσικού αερίου, του πετρελαίου και του ηλεκτρισμού.
Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να αναφερθώ σε 3 έργα ύψιστης πολιτικής και οικονομικής σημασίας για την Ελλάδα, τον π/α Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης, τον αγωγό φυσικού αερίου Interconnector και τον υποθαλάσσιο αγωγό Ελλάδος-Ιταλίας. Τα εν λόγω έργα συμβάλλουν στην προώθηση της ενεργειακής ασφάλειας της ευρύτερης περιοχής της Ν.Α. Ευρώπης και αναδεικνύουν τη χώρα μας σε ενεργειακό κόμβο Ανατολής-Δύσης.
ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ
Στις 12 Απριλίου 2005, υπεγράφη στη Σόφια το Πολιτικό Μνημόνιο για τον πετρελαιαγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης μεταξύ Ελλάδος, Ρωσίας και Βουλγαρίας ξεπερνώντας ένα πολιτικό αδιέξοδο 13 ετών. Η κοινή επιθυμία των χωρών να προχωρήσουν άμεσα στην υλοποίηση του εν λόγω έργου επισφραγίσθηκε και κατά την πρόσφατη συνάντηση των Putin, Parvanov και Καραμανλή, στην Αθήνα, τον περασμένο Σεπτέμβριο, κατά την οποία υιοθέτησαν Κοινή Διακήρυξη και αποφάσισαν να προχωρήσουν άμεσα στην υλοποίηση του αγωγού με την υπογραφή της σχετικής Διακρατικής Συμφωνίας έως το τέλος του τρέχοντος έτους.
Ο π/α Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης, συνολικού μήκους 280χλμ., αποτελεί την προσφορότερη εναλλακτική ενεργειακή οδό για τη μεταφορά πετρελαίου από τη Ρωσία και τις λοιπές παρακάσπιες χώρες προς τις διεθνείς αγορές, ενώ, παράλληλα, θα αποσυμφορήσει σημαντικά τα βεβαρημένα Στενά του Βοσπόρου. Ταυτόχρονα θα αποτελέσει ένα επιπλέον μέσο σύσφιξης των σχέσεων με τη γείτονά μας ενώ μέσω αυτού εξασφαλίζεται η προστασία και η θωράκιση της Θράκης καθώς και η ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής της Βορείου Ελλάδος.
Με την υλοποίηση του εν λόγω αγωγού ουσιαστικά το ρωσικό λιμάνι Νοβοροσίσκ «μεταφέρεται» στην Αλεξανδρούπολη, όπου τόσο το ρωσικό πετρέλαιο και μελλοντικά ίσως και το καζάχικο θα διοχετεύονται με ταχύτητα, οικονομία και κυρίως με ασφάλεια στη Μεσόγειο και από εκεί στην υπόλοιπη Ευρώπη.
ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ
Στον τομέα του φυσικού αερίου η χώρα μας επίσης διαμορφώνει μια συνολική στρατηγική για τα επόμενα χρόνια με γνώμονα τις ολοένα αυξανόμενες ενεργειακές της ανάγκες, τη διαφοροποίησης των πηγών και τη γεωστρατηγική της θέσης μεταξύ Ασίας και Ευρώπης.
Η κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Τουρκίας-Ελλάδος-Ιταλίας (Interconnector), ο οποίος σε πρώτη φάση θα μεταφέρει Αζέρικο φυσικό αέριο προς τις ευρωπαϊκές αγορές αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί ένα έργο ύψιστης γεωπολιτικής σημασίας τόσο για την Ελλάδα όσο και για τις χώρες της ευρύτερης περιοχής της Κασπίας.
Η σύνδεση του ελληνικού δικτύου φυσικού αερίου με το αντίστοιχο τουρκικό θα ολοκληρωθεί εντός του τρέχοντος έτους και θα τεθεί σε λειτουργία το 2007, μέσω της ολοκλήρωσης του αγωγού μεταξύ του λιμένος Caracabey με την Κομοτηνή. Με αυτόν τον τρόπο ολοκληρώνεται η πρώτη φάση του σχεδίου, ενός αγωγού συνολικού μήκους 300χλμ, ένα έργο που εγκαινιάσθηκε τον περασμένο Ιούλιο στους Κήπους του Έβρου, παρουσία των Πρωθυπουργών Τουρκίας και Ελλάδος.
Εν συνεχεία προβλέπεται η μεταφορά του φυσικού αερίου έως την Ιταλία, σύμφωνα με την υπογραφή της σχετικής διακρατικής Ελληνο-ιταλικής συμφωνίας, τον περασμένο Νοέμβριο, στο Λέτσε της Ιταλίας από τους Υπουργούς Ανάπτυξης των δύο χωρών. Συγκεκριμένα, το φυσικό αέριο θα μεταφέρεται από τη Θεσσαλονίκη έως την Πρέβεζα και από εκεί με υποθαλάσσιο αγωγό μέσω της Αδριατικής έως το Οτράντο της Ιταλίας, έργο που προβλέπεται να έχει ολοκληρωθεί έως το 2011.
Με την ολοκλήρωση του Interconnector προβλέπεται ότι θα μεταφέρονται ετησίως περί 6,5δις κυβ. μέτρα φυσικού αερίου αρχικά από το Αζερμπαϊτζάν και μελλοντικά και από άλλες χώρες της Κασπίας, σε Τουρκία, Ελλάδα και Ιταλία και από εκεί στις ευρωπαϊκές αγορές. Είναι προφανές ότι πρόκειται για ένα έργο τεράστιας στρατηγικής σημασίας, τόσο για τη χώρα μας όσο και για την Ε.Ε. γενικότερα, καθώς δημιουργεί τον πρώτο ενεργειακό διάδρομο φυσικού αερίου που θα συνδέει τις πλούσιες σε παραγωγή χώρες της Κασπίας με τα καταναλωτικά δυτικοευρωπαϊκά κέντρα, μετατρέποντας ταυτόχρονα τη χώρα μας σε σημαντικό διαμετακομιστικό κέντρο.
Δεν θα ήθελα σε αυτό το σημείο να παραλείψω να αναφερθώ στην Ρωσία, τον κύριο προμηθευτή της χώρας μας σε ποσότητες φυσικού αερίου, βάσει της σχετικής διακρατικής συμφωνίας του 1987. Η ελληνική πλευρά έχει ήδη ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για επέκταση της εν λόγω Συμφωνίας που λήγει το 2016, ενώ παράλληλα προωθείται η κατασκευή του κεντρικού συστήματος παροχέτευσης φ/α σε ολόκληρο τον κορμό της χώρας μας.
Λοιποί αγωγοί
Ταυτόχρονα, όμως, στο πλαίσιο επίτευξης όσο το δυνατόν μεγαλύτερης διαφοροποίησης των πηγών διερευνώνται οι δυνατότητες προμήθειας φυσικού αερίου και πετρελαίου και από άλλους προμηθευτές. Χαρακτηριστικά αναφέρω την περίπτωση της Αλγερίας, με την οποία ήδη εξετάζονται οι δυνατότητες αύξησης της ποσότητας του υγροποιημένου φυσικού αερίου που προμηθεύεται ήδη η χώρα μας, ενώ εξετάζονται αντίστοιχες δυνατότητες και με άλλες χώρες παραγωγής φυσικού αερίου.
Κυρίες και Κύριοι,
Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτελούν ένα σημαντικό ενεργειακό τομέα, τον οποίο η Ελλάδα, τα τελευταία δέκα χρόνια, έχει αναγάγει σε σημαντική συνιστώσα της ενεργειακής της πολιτικής. Σε αυτό το πλαίσιο προωθούνται τόσο νομικές όσο και πιστωτικές διευκολύνσεις προκειμένου η χώρα μας να επεκτείνει τη χρήση των ΑΠΕ και να επιτύχει μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2).
Η Ελλάδα διαθέτει, σε παγκόσμιο επίπεδο, σημαντική τεχνογνωσία στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Οι ελληνικές εταιρίες θεωρούνται ιδιαίτερα ανταγωνιστικές καθώς έχουν να επιδείξουν σημαντικό έργο. Χαρακτηριστικά αναφέρω τον τομέα παραγωγής των μονωτικών υλικών (insulated ceramics), όπου οι ελληνικές εταιρίες, χάρη στη χρήση υψηλής τεχνολογίας, έχουν προωθήσει φιλικές προς το περιβάλλον διαδικασίες παραγωγής.
Σε έναν τόσο απαιτητικό τομέα όπως αυτός της ενέργειας οι ελληνικές εταιρίες αναδύονται με αξιοσημείωτη επιτυχία λόγω των συγκριτικών τους πλεονεκτημάτων και της εναρμόνισής τους με την κοινοτική νομοθεσία σε σημαντικούς παράγοντες προώθησης των ΑΠΕ και προστασίας του περιβάλλοντος.
Κυρίες και Κύριοι,
Η δημιουργία μιας νέας γεωοικονομικής αρχιτεκτονικής στην περιοχή της Ν.Α. Ευρώπης, σε συνδυασμό με την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας και των Δυτικών Βαλκανίων στην Ευρωπαϊκή οικογένεια, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη ολόκληρης της περιοχής της σε μεγάλο περιφερειακό ενεργειακό ευρωπαϊκό κέντρο. Ειδικότερα για τη χώρα διανοίγονται σημαντικές ευκαιρίες λόγω της γεωγραφικής της θέσης, ως πύλης εισόδου προϊόντων από τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής και της Ασίας, καθώς, επίσης, και λόγω της εμπειρίας των επιχειρηματιών από την εξαγωγική τους δραστηριότητα, την ανάπτυξη στον τομέα των υποδομών, τη σωστή αξιοποίηση των πολιτικών και συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας μας κ.α.
Η Ελλάδα αρχίζει να πρωταγωνιστεί στα ενεργειακά ζητήματα της ευρύτερης περιοχής στην οποία, τα επόμενα χρόνια, αναμένονται επενδύσεις δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ. Για αυτό ακριβώς το λόγο έχει ήδη συσταθεί στο Υπουργείο Εξωτερικών μια νέα Διεύθυνση που ασχολείται με τα διεθνή ενεργειακά θέματα προκειμένου να παρακολουθεί όλες τις εξελίξεις, συνεπικουρώντας τα συναρμόδια Υπουργεία κατά την άσκηση της ενεργειακής διπλωματίας.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω, για άλλη μια φορά, τους διοργανωτές της σημερινής εκδήλωσης και να συγχαρώ το Ινστιτούτο Ενέργειας για την ουσιαστική συμβολή του τα τελευταία 60 χρόνια στην προαγωγή της εξαγωγικής προσπάθειας της Ελλάδος. Εκδηλώσεις σαν τη σημερινή αποτελούν τον καλύτερο τρόπο προκειμένου να εξετάζουμε και να αξιοποιούμε τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η μετεξέλιξη της χώρας μας σε διαμετακομιστικό ενεργειακό κέντρο για την περαιτέρω ανάπτυξη του εμπορίου, των επενδύσεων και την εν γένει προώθηση της ελληνικής επιχειρηματικότητας στο νέο διεθνοποιημένο περιβάλλον.
Σας ευχαριστώ πολύ.