Του Στυλιανού Λ. Πέτσα
Οι τιμές του πετρελαίου γνώρισαν τρομακτική αύξηση τα τελευταία χρόνια φθάνοντας τα 78 δολάρια ΗΠΑ ανά βαρέλι (δολ./bbl) τον περασμένο Αύγουστο. Οι κύριες αιτίες της αύξησης αυτής θα πρέπει να αποδοθούν στο γεγονός ότι η ζήτηση για ενέργεια αυξάνεται ραγδαία, ιδίως από τις αναπτυσσόμενες χώρες, τα αποθέματα πετρελαίου βρίσκονται σε γεωπολιτικά ασταθείς περιοχές, οι επενδύσεις σε πραγματικές τιμές έχουν συγκρατηθεί στα επίπεδα της δεκαετίας του 1980 και στο γεγονός ότι απαιτούνται ακόμη σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση της φιλελευθεροποίησης των αγορών ενέργειας.
Όμως, τους τελευταίους δύο μήνες, οι τιμές του πετρελαίου υποχώρησαν απότομα και κινούνται στα επίπεδα των 57-62δολ./bbl για το περισσότερο διάστημα Οκτωβρίου και αρχές Νοεμβρίου 2006. Το ερώτημα που γεννάται είναι ποιες είναι οι προοπτικές για τις τιμές πετρελαίου τους επόμενους μήνες.
Η οποιαδήποτε πρόβλεψη, πάντα, εμπεριέχει ένα βαθμό «τέχνης», ο οποίος στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι αρκετά αυξημένος όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς εάν συγκρίνει τις προβλέψεις διαφόρων κρατών ή διεθνών οργανισμών. Συγκεκριμένα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υποθέτει ότι οι τιμές θα κινηθούν στα επίπεδα των 70-75 δολ./bbl, η Γαλλία προβλέπει 70 δολ./bbl, η Ρωσία 61 δολ./bbl η Γερμανία 60 δολ./bbl και ο ΟΟΣΑ 60 δολ./bbl. Επίσης, ο ΟΠΕΚ στη προσπάθειά του να συγκρατήσει τις τιμές στα επίπεδα των 60 δολ./bbl ανακοίνωσε την πρόθεσή του να περιορίσει την παραγωγή κατά 1,2 εκατ. βαρέλια την ημέρα (από 1ης Νοεμβρίου 2006).
Όμως, υπάρχουν εκτιμήσεις για περαιτέρω αποκλιμάκωση των τιμών στα επίπεδα των 50-55 δολ./bbl εντός του 2007 κυρίως από την πλευρά της Παγκόσμιας Τράπεζας (53 δολ./bbl) και ανεξάρτητων ερευνητών.
Τείνουμε να συμφωνήσουμε με την τελευταία αυτή άποψη για τους εξής κυρίως λόγους:
Πρώτον, τα αποθέματα στις χώρες του ΟΟΣΑ είναι στα υψηλότερα επίπεδα από το 1980 ενώ παράλληλα έχουν αναπτυχθεί υψηλά αποθέματα από ανεξάρτητους φορείς (κυρίως από εταιρείες διύλισης) για κερδοσκοπικούς κυρίως λόγους (independent stocks). Δεύτερον, η αχρησιμοποίητη παραγωγική δυναμικότητα (spare capacity) αυξάνεται. Τρίτον, η ζήτηση παρουσιάζει μικρότερη του αναμενομένου αύξηση (+1,1% για το 2006 και +1,7% για το 2007 σύμφωνα με το τελευταίο Oil Market Report του IEA). Τέταρτον, η προσφορά από τις χώρες εκτός ΟΠΕΚ αναμένεται να αυξηθεί (51,0 mb/d το 2006, 52,7 mb/d το 2007). Πέμπτον, οι «κερδοσκόποι» που επενδύουν στα index funds βλέπουν την προθεσμιακή αγορά να διαπραγματεύεται με premium με αποτέλεσμα να αισθάνονται άβολα έναντι της διατηρησιμότητας αυτής της κατάστασης, καθώς τα θεμελιώδη μεγέθη της αγοράς (προσφορά, ζήτηση, αποθέματα) σηματοδοτούν περαιτέρω πτώση των τιμών.
Το κρίσιμο ερώτημα που ανακύπτει είναι εάν υπάρχουν αστάθμητοι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν ανοδικά τις τιμές. Ο σημαντικότερος κίνδυνος αφορά τις γεωπολιτικές εξελίξεις στο Ιράν και στη Νιγηρία, καθώς από παράγοντες του ΟΠΕΚ εκτιμάται ότι μια στρατιωτική επέμβαση στο Ιράν θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και σε διπλασιασμό των τιμών. Από την άλλη πλευρά σε περαιτέρω συγκράτηση των τιμών του πετρελαίου μπορεί να οδηγήσει το φαινόμενο υποκατάστασης. Πράγματι, στις αναπτυσσόμενες χώρες (κυρίως την Κίνα) παρουσιάζεται σημαντικός βαθμός υποκατάστασης του πετρελαίου (αλλά και του φυσικού αερίου) από κάρβουνο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ και στις αναπτυγμένες χώρες (ΗΠΑ, Ε.Ε.) σημαντική αναμένεται να είναι η συμμετοχή στο ενεργειακό ισοζύγιο των βιοκαυσίμων στον ιδιαίτερα ανελαστικό τομέα των μεταφορών.
Κατόπιν αυτών θεωρούμε ότι η τιμή του πετρελαίου θα μπορούσε να διαμορφωθεί στα επίπεδα των 50-55δολ./bbl εντός του 2007, γεγονός ευπρόσδεκτο καθώς από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμάται ότι μια μόνιμη αύξηση της τιμής του πετρελαίου κατά 10 δολ./bbl μειώνει το ΑΕΠ της ευρωζώνης κατά 0,3% το 1ο έτος και 0,1% το 2ο και 3ο έτος ενώ αυξάνει τον πληθωρισμό κατά 0,2% το 1ο και 2ο έτος.
O κ. Στυλιανός Πέτσας, είναι σύμβουλος στην Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στον ΟΟΣΑ. Οι απόψεις που εκφράζονται στο άρθρο, είναι αυστηρά προσωπικές του συγγραφέα.
(Από τη Ναυτεμπορική, 20/11/06)