Του Κ. Ν. Σταμπολή
Η προχθεσινή επίσκεψη στην Αθήνα του Ιταλού πρωθυπουργού κ. Romano Pronti και οι συνομιλίες του με την Ελληνική κυβέρνηση, όπου ένα σημαντικό μέρος αφορούσε τα θέματα ενεργειακής συνεργασίας, θέτει σε νέα τροχιά το, μέχρι σήμερα σε δεύτερη μοίρα, έργο του Ελληνο-Ιταλικού αγωγού φυσικού αερίου. Σε δεύτερη μοίρα, σε σύγκριση με την άλλη μεγάλη κυοφορούμενη ενεργειακή διασύνδεση της χώρας, του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, αλλά και γιατί η πρόοδος του έργου υπήρξε ανύπαρκτη από τότε που υπεγράφη η διακρατική συμφωνία για τον αγωγό αερίου, τον Νοέμβριο του 2005. Είναι χαρακτηριστικό ότι η κοινοπραξία της ΔΕΠΑ με την Ιταλική Edison, η οποία θα αναλάβει να κατασκευάσει και να λειτουργήσει τον αγωγό αυτό, δεν έχει ακόμη ολοκληρώσει τις απαραίτητες τεχνικές και περιβαλλοντικές μελέτες.
Ο Ελληνο-Ιταλικός αγωγός αερίου αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου για τη μεταφορά αερίου από την περιοχή της Κασπίας (Αζερμπαϊτζάν, Καζακστάν) προς την Ευρώπη, μέσω του λεγόμενου νότιου άξονα, ο οποίος θα διασχίζει την Τουρκία, την Ελλάδα και θα καταλήγει στη Νότιο Ιταλία. Ήδη και ανεξάρτητα από την Ελληνο-Ιταλική διασύνδεση κατασκευάζεται ο αγωγός φυσικού αερίου μήκους 280χλμ μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, ο οποίος θα συνδέει το Τούρκικο δίκτυο αερίου της BOTAS με αυτό της ΔΕΠΑ. Ο εν λόγω αγωγός θα καταλήξει στην Κομοτηνή, μέσω Κήπων, θα μεταφέρει 0.75 – 1.0 δισεκ. κυβ.μέτρα αερίου σε πρώτη φάση και η λειτουργία του αναμένεται να ξεκινήσει πριν από το καλοκαίρι του 2007.
Συνέχεια του Ελληνο-Τουρκικού αγωγού θα αποτελέσει ο Ελληνο-Ιταλικός αγωγός, ο οποίος θα ξεκινάει από την Κομοτηνή και μέσω Θεσσαλονίκης και Θεσπρωτίας θα διέρχεται υποθαλασσίως μέσω Αδριατικής για να καταλήξει στο Οτράντο στη Ν. Ιταλία. Η κατασκευή του αγωγού αυτού μήκους περί τα 900χλμ και συνολικού προϋπολογισμού ενός δισεκ. ευρώ (1 δισεκ.€), σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Ανάπτυξης, πρόκειται να ξεκινήσει το 2008 και να ολοκληρωθεί το 2011. Ο αγωγός θα έχει δυνατότητα μεταφοράς 8 – 12 δισεκ. κυβ. μέτρων το χρόνο, επιπλέον ποσότητες τις οποίες θα χρειαστεί η αγορά της Ιταλίας την ερχόμενη δεκαετία, με δεδομένη την ταχύρυθμη αύξηση της βιομηχανικής και οικιακής κατανάλωσης. Υπό αυτή την έννοια, δηλαδή την μεταφορά μεγάλων ποσοτήτων αερίου για την ικανοποίηση αναγκών της Ευρωπαϊκής αγοράς, ο αγωγός αυτός έχει ενταχθεί στα βασικά ευρωπαϊκά ενεργειακά δίκτυα. Όπως επισημαίνει εξ’ άλλου ο Υπουργός Ανάπτυξης σε δήλωσή του «Η έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που αναμένεται εντός του Απριλίου, θα ανοίξει το δρόμο για την έναρξη της κατασκευής του αγωγού. Πρόκειται για ένα έργο σταθμό στην ενεργειακή συνεργασία, όχι μόνο μεταξύ των δυο χωρών, αλλά και με μεγάλη σημασία για την ευρύτερη περιοχή και την Ευρωπαϊκή Ένωση, που το έχει εντάξει στους πέντε άξονες προτεραιότητας των Διευρωπαϊκών Δικτύων Ενέργειας».
Όμως την αισιοδοξία του Υπουργού Ανάπτυξης δεν συμμερίζονται παράγοντες της αγοράς αερίου στην Ευρώπη, οι οποίοι επισημαίνουν ότι ούτε η Edison ούτε η ΔΕΠΑ έχουν εξασφαλίσει μέσω συγκεκριμένων συμφωνιών ικανές ποσότητες που θα επιτρέψουν την χρηματοδότηση κατασκευής του αγωγού. Ως γνωστό οι ποσότητες από την εκμετάλλευση της Α’ φάσης του γιγαντιαίου πεδίου Shah – Deniz στο Αζερμπαϊτζάν, η εμπορική παραγωγή του οποίου πρόκειται να ξεκινήσει στις αρχές του 2007, είναι όλες δεσμευμένες για την εγχώρια αγορά αλλά και αυτές της Γεωργίας και της Τουρκίας. Ποσότητες της τάξης των 5.0 δισεκ. κυβ. μέτρων και άνω θα είναι διαθέσιμες από τη δεύτερη φάση της εκμετάλλευσης μετά το 2014.
Την αδυναμία αυτή προμήθειας επαρκών ποσοτήτων φυσικού αερίου έσπευσε να εκμεταλλευτεί η Ρωσική Gazprom, η οποία εδώ και καιρό φαίνεται ότι πιέζει την Ελληνική κυβέρνηση να αποδεχθεί μια συμφωνία πακέτο σε συνάρτηση με την προώθηση του πολύπαθους πετρελαιαγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη. Η Gazprom έχει δυνατότητα παράδοσης μεγάλων ποσοτήτων φυσικού αερίου (5.0 δισεκ. κυβ. και άνω) μέσω του Τουρκικού δικτύου αγωγού της BOTAS, το οποίο τροφοδοτείται με Ρωσικό φυσικό αέριο μέσω του υποθαλάσσιου αγωγού της Μαύρης Θάλασσας, γνωστού ως Blue Stream.
Εν τω μεταξύ, η Ελβετική ενεργειακή εταιρεία EGL έχει προχωρήσει στην λεπτομερή μελέτη ενός αντίστοιχου αγωγού, ο οποίος με αφετηρία τη Θεσσαλονίκη θα διέρχεται μέσω Αλβανίας και υποθαλασσίως θα φθάνει στο Brindisi. Η EGL, η οποία σύντομα θα διαθέτει δική της ηλεκτροπαραγωγική βάση στην Ιταλία, και άρα είναι η ίδια ενδιαφερόμενος καταναλωτής, υποστηρίζει ότι έχει ήδη εξασφαλίσει επαρκείς ποσότητες αερίου από την Statoil (operator του Shah – Deniz) και από την Gazprom από το 2010 και μετά. Επιπλέον, ο προτεινόμενος αγωγός φυσικού αερίου έχει σημαντικά μικρότερο κόστος κατασκευής και μπορεί να κατασκευασθεί σε πιο σύντομο χρονικό διάστημα.