Ενώ κορυφώνονται οι πιέσεις από ΗΠΑ, Μ. Βρετανία και από το Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών προς την Τουρκική κυβέρνηση για επίτευξη συμφωνίας για το Κυπριακό βάσει του τροποποιημένου Σχεδίου Ανάν, η Ελληνική κυβέρνηση παίζει το τελευταίο της διπλωματικό χαρτί στην Συνδιάσκεψη Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία αρχίζει σήμερα στην Κοπεγχάγη. Εκεί αναμένεται να εγκριθεί η ένταξη της Κύπρου ως πλήρες μέλος στην Ε.Ε., μαζί με τις άλλες υπό ένταξη χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, με ή χωρίς λύση για το πολιτικό πρόβλημα το οποίο και προέκυψε από την εισβολή των Τούρκων το 1974 και κατάληψη περίπου του 1/3 της γεωγραφικής επιφάνειας της νήσου.
Όμως η ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. συνδέεται άμεσα με την υποψηφιότητα της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση βάσει της αποφάσεως που ελήφθη στην σύνοδο της Ε.Ε. στο Ελσίνκι τον Δεκέμβριο του 1999. Τότε η Ελλάς απεδέχθη την ανωτέρω υποψηφιότητα έναντι ενός σαφούς ανταλλάγματος: Να ενταχθεί η Κύπρος στην Ε.Ε., ανεξαρτήτως της επιλύσεως του Κυπριακού. Το Δεκέμβριο 2002, η Ελλάς εμφανίζεται ως υπέρμαχος της τουρκικής εντάξεως, έναντι των χωρών που αντιδρούν. Και φθάνει στο σημείο να μεσολαβεί στην Ευρώπη υπέρ της Άγκυρας ώστε να διευθετηθεί το Κυπριακό βάσει του σχεδίου Ανάν.
Η Ουάσιγκτον επιβάλλει
Σε πρόσφατο δημοσίευμα της (9/12) η εφημερίδα ΕΣΤΙΑ σχολιάζει: «Είναι ολοφάνερο ότι η ραγδαία υποχώρηση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής υπαγορεύθηκε από την Ουάσιγκτον. Οι ΗΠΑ αποφάσισαν ότι πρέπει να δοθεί άμεση λύση στο Κυπριακό, όποια και αν είναι αυτή. Ασκούν αφόρητες πιέσεις για να προηγηθεί συμφωνία επί του Κυπριακού προ της εντάξεως της Κύπρου. Και παράλληλα, προσπαθούν να επιβάλουν στους Ευρωπαίους να δεσμευθούν για την μελλοντική ένταξη της Τουρκίας. Σε όλα αυτά, εμείς ενδίδουμε πρώτοι.
Η Άγκυρα εκβιάζει
Οι Τούρκοι αντίθετα, εμπαίζουν τους πάντες. Με εσκεμμένη διγλωσσία, παριστάνουν ότι υπάρχει ρήξη μεταξύ Άγκυρας και Ντενκτάς:
- Η τουρκική ηγεσία εμφανίσθηκε υπέρ του σχεδίου Ανάν, αλλά δήθεν αδυνατούσα να πείσει τον Τουρκοκύπριο ηγέτη. Με σκοπό να κερδίσει χρόνο και πόντους, μέχρι την Σύνοδο της Κοπεγχάγης.
- Συγχρόνως, η Άγκυρα εκβιάζει την Ευρώπη για να αρχίσουν οι δικές της ενταξιακές διαπραγματεύσεις εντός του 2003. Και στην απαίτηση της φαίνεται να έχει ως κύριο σύμμαχο την Ελλάδα!
- Αντί η ελληνική κυβέρνηση να διαπραγματευθεί από θέσεως ισχύος, αποδυναμώνει τα όπλα της το ένα μετά το άλλο. Στο Κυπριακό, έσπευσε να αποδεχθεί εκ προοιμίου το Σχέδιο Ανάν ως βάση διαπραγματεύσεως. Και έφθασε στο σημείο να εκλιπαρεί την Άγκυρα και τον Ντενκτάς να το αποδεχθούν.
- Στο θέμα της εντάξεως της Κύπρου, απέφυγε να διακηρύξει από την πρώτη στιγμή ότι θα ασκήσει βέτο. Και τώρα, το αναφέρει εμμέσως με συνεντεύξεις στον ελληνικό Τύπο!
- Στο θέμα της εντάξεως της Τουρκίας, έφθασε να υπερθεματίζει τους Ευρωπαίους. Η μισή Ευρώπη αντιδρά, αλλά η Ελλάς φέρεται έτοιμη να δώσει ημερομηνία διαπραγματεύσεων.
Η Αθήνα ενδίδει
Όλα αυτά συμβαίνουν διότι η ελληνική κυβέρνηση έχει χάσει τα ερείσματα της έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών. Θυμηθείτε ότι τα πρώτα χρόνια της Κυβερνήσεως Σημίτη, υπουργός Εξωτερικών ήταν ο κ. Θ. Πάγκαλος, ο οποίος δεν είχε παύσει να προκαλεί την Ουάσιγκτον με ανεπίτρεπτες δηλώσεις. Και ότι οι Αμερικανοί επέτυχαν την αποπομπή του με το «φιάσκο» Οτσαλάν.
Έκτοτε φθάσαμε στο άλλο άκρο. Σήμερα η Ελλάς μεταμορφώθηκε σε «καλό παιδί» των Αμερικανών. Αλλά δεν φαίνεται να διαπραγματεύεται τίποτε. Εισπράττει τα ελάχιστα και ενδίδει τα μέγιστα. Οι υποχωρήσεις δεν έχουν αρχή και τέλος: Γκρίζες ζώνες, ευρωστρατός, και τώρα σχέδιο Ανάν σε συνδυασμό με ένταξη της Κύπρου, αλλά και ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η μελλοντική ένταξη της Τουρκίας ασφαλώς διευκολύνει την εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Πρέπει όμως να γίνει υπό προϋποθέσεις. Είναι αδιανόητο η Αθήνα να εμφανίζεται ως υπέρμαχος της τουρκικής εντάξεως, όταν η Άγκυρα την εκβιάζει σε όλα τα μέτωπα».
ΑΡΘΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ – ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥΡΚΙΑΣ
Για ενημέρωση των αναγνωστών του www.energia.gr ακολουθούν τρία επίκαιρα άρθρα των κ.κ. Παναγή Βουρλούμη, Γιώργου Πρεβελάκη και Ι.Κ. Πρετεντέρη που δημοσιεύθηκαν στις εφημερίδες ΕΣΤΙΑ και ΒΗΜΑ.
ΣΧΕΔΙΟ-ΠΑΓΙΔΑ ΓΙΑ ΣΥΓΚΥΡΙΑΡΧΙΑ
Του Παναγή Βουρλούμη*
Το σχέδιο Ανάν είναι μία καλοστημένη παγίδα που στόχο έχει να τορπιλλίσει την είσοδο της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Στήθηκε από δυνάμεις που επιθυμούν να ικανοποιήσουν την Τουρκία και σαν εργαλείο χρησιμοποιήθηκε ο ΟΗΕ.
Η πορεία ένταξης της Κύπρου εξελίσσονταν ομαλά και όλα έδειχναν ότι θα είχε σύντομα αίσιο τέλος. Με το Ελληνικό τμήμα της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση, η διαπραγματευτική μας θέση για μια δίκαιη και κυρίως ανθεκτική στο χρόνο λύση του Κυπριακού θα δυνάμωνε πολύ. Επίσης θα επηρέαζε ευνοϊκά για εμάς όλο το φάσμα των διαφορών με την Τουρκία. Αυτά για την Τουρκία είναι εξαιρετικά δυσάρεστα και πρέπει να αποτραπούν με κάθε τρόπο. Η παρούσα χρονική περίοδος όμως, δεν ευνοεί τη συνήθη Τουρκική μέθοδο απειλών και βίας γιατί οι Ευρωπαϊκές της επιδιώξεις της επιβάλλουν καλή διαγωγή. Επρεπε να βρεθεί άλλος τρόπος και με την βοήθεια φίλων βρέθηκε.
Εμείς οι Ελληνες φωνάζουμε επί χρόνια ότι θέλουμε σχέδιο του ΟΗΕ για την λύση του Κυπριακού. Νάτο λοιπόν, στις δώδεκα παρά πέντε, ένα τραγελαφικό κατασκεύασμα, πακέτο με εκβιαστικό χρονοδιάγραμμα που κατά τύχη συμπίπτει και συγχέεται με τις ημερομηνίες αποφάσεων για την είσοδο της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Σχέδιο που αφήνει ελάχιστα περιθώρια και χρόνο για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις. Αν η Ελληνική πλευρά το απέρριπτε ως απαράδεκτο, θα διακινδύνευε να δώσει πάτημα σ’ εκείνους που θα επικαλεσθούν τις ασάφειες του Ελσίνκι, για να εναντιωθούν στην ένταξη. Δεχόμενοι πάλι το σχέδιο Αννάν σαν βάση για διαπραγμάτευση, βοηθάμε τους Τούρκους να κάνουν ένα ακόμη βήμα προς την συγκυριαρχία -condominium- στο Ελληνικό τμήμα του νησιού.
Ελπίδες ότι το σχέδιο θα ναυαγήσει λόγω Τουρκικού μαξιμαλισμού είναι μάταιες. Οι δισταγμοί των Τούρκων είναι θέατρο. Θα «πιεσθούν» να το αγκαλιάσουν την κατάλληλη στιγμή, διακηρύσσοντας διεθνώς τις τεράστιες θυσίες που συνεπάγεται για εκείνους η υποχώρηση αυτή.
Για όποιον έχει έστω και περιορισμένη πείρα του τρόπου που λειτουργεί ο στυγνός κόσμος του ανταγωνισμού, η χρονική επιλογή της υποβολής του σχεδίου Αννάν δεν αφήνει την παραμικρή αμφιβολία για το τι επιδιώκει. Όταν κάποιος ανταγωνιστής βλέπει ότι ένας διαγωνισμός πάει να κλείσει κι εκείνος θα μείνει απ’ έξω, βάζει τρίτους να προτείνουν δημόσια –έχει σημασία το δημόσια- κάποια λύση που εμφανίζεται πολύ πιο συμφέρουσα. Επιδίωξή του είναι να ακυρωθεί ο διαγωνισμός και να του δοθεί δεύτερη ευκαιρία.
Αυτές οι τακτικές είναι γνωστές και οι χειριστές του θέματος αναμφίβολα γνωρίζουν τι παιχνίδι παίζεται. Ορισμένοι χειρισμοί τους όμως, δημιουργούν απορίες. Αν ο στόχος μας είναι ένταξη της Κύπρου πρώτα και διαπραγματεύσεις Αννάν μετά, τότε εμάς συμφέρει να ροκανίζουμε τον χρόνο. Αντί γι’ αυτό, τρέχουμε πίσω από τους Τούρκους και διαφόρους άλλους για να τους πείσουμε να μεσολαβήσουν να γίνουν οι διαπραγματεύσεις το γρηγορότερο. Η βιασύνη αυτή είναι δυσεξήγητη, εκτός αν οι χειριστές γνωρίζουν κάτι που οι υπόλοιποι αγνοούν. Περίεργη είναι επίσης η εμμονή των ελεγχόμενων μέσων ενημέρωσης να αποδείξουν ότι το σχέδιο Αννάν μας συμφέρει. Αντί να κάνουμε εμείς τον δύσκολο, έχουμε αφήσει τον ρόλο στους Τούρκους.
Με δεδομένο τον πατριωτισμό των υπευθύνων πρέπει να υποθέσουμε ότι η Ελληνική πλευρά προσπαθεί να φανεί «καλό παιδί», επιδιώκοντας να αποκτήσει φίλους. Διότι παρ’ όλες τις δημόσιες διαβεβαιώσεις, δεν είναι απολύτως σίγουρη ότι η ενταξιακή πορεία έχει αποσυνδεθεί από την λύση του πολιτικού προβλήματος. Αν όμως είναι έτσι, τότε να κάνουμε το αντίθετο.
Η παρεμβολή του σχεδίου Ανάν ήταν ένα βρώμικο τρίκ σε βάρος μας, που σκοπό έχει ή να σαμποτάρει την ένταξη ή να την συνδυάσει με τη είσοδο της Τουρκίας στο νότιο τμήμα του νησιού. Αφού το παιχνίδι παίζεται έτσι, κι εμείς αν απαντήσουμε σκληρά. Μέσα στο οπλοστάσιο της Ελλάδος υπάρχει το βέτο στην διεύρυνση και δεν θα έπρεπε να διστάσουμε ούτε στιγμή να το χρησιμοποιήσουμε αν χρειαστεί.
Η στάση αυτή θα εκτιμηθεί γιατί είναι μια γλώσσα που τα κράτη την καταλαβαίνουν καλά. Στο κάτω-κάτω, ένας γερός καυγάς βοηθά να καθαρίσει και η ατμόσφαιρα. Ετσι θα μαθαίναμε τι εστί Ευρωπαϊκή Ενωση και μέχρι που φτάνει η ομπρέλα που μας παρέχει.
* Ο κ. Παναγής Βουρλούμης διετέλεσε σημαίνον στέλεχος ελληνικών και ξένων τραπεζών.
(Από την εφημερίδα ΕΣΤΙΑ 2/12/02)
ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ
Του Γ. – Σ. Πρεβελάκη*
Επί μισόν αιώνα τώρα, Ελληνες και Τούρκοι ασφυκτιούμε έγκλειστοι σε μια γεωπολιτική παγίδα. Θεωρούμε ότι λειτουργούμε μέσα σε ένα «παίγνιο μηδενικού αθροίσματος» και αγνοούμε τις γεωπολιτικές συνέπειες τις οποίες συνεπάγεται η θέση της Κύπρου, στο κέντρο μιας σειράς από ομόκεντρους κύκλους, σε όλες τις σφαίρες επιρροής.
Καθώς περιορίζουμε το οπτικό μας πεδίο στους δύο προφανείς παίκτες-αντιπάλους (εμείς και οι Τούρκοι) θεωρούμε το κάθε κέρδος των μεν, ως απώλεια για τους δε. Ετσι, αποκηρύσσουμε μετά βδελυγμίας τον χωρισμό, την επάρατη Διχοτόμηση, καθώς από την προοπτική αυτή ωφελούνται οι «Αλλοι».
Εν τω μεταξύ είμαστε όλοι χαμένοι. Ελληνες, Τούρκοι, το ΝΑΤΟ χθες, η Ευρώπη αύριο. Αυτό, γιατί και πάλι λειτουργεί η παγίδα. Το σχέδιο Ανάν, καθώς, κατά τις απαιτήσεις μας, επιδιώκει να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα, συνιστά μια πολιτική χίμαιρα με προοπτικές θολές και ρευστές: δυσλειτουργία του Κράτους-Προτεκτοράτου, όξυνση των σχέσεων ανάμεσα στις δύο Κοινότητες, αμφίβολη αλλά και καθοριστική διαιτησία του ξένου παράγοντα, βίαιες συγκρούσεις με πρωτοβουλία των όποιων θερμοκέφαλων…
Στην αρένα αυτή, όπου τόσο συχνά θριάμβευσαν οι εγχώριοι εθνικισμοί και οι εξωγενείς προκλήσεις, η ελπίδα για την ελληνοτουρκική συμφιλίωση απομακρύνεται και μαζί της –ίσως- και η ευρωπαϊκή προοπτική της περιοχής μας.
Την «λύση» αυτή κανείς δεν την επιθυμεί πραγματικά. Κανείς όμως δεν βλέπει και τρόπο να την απορρίψει. Βρισκόμαστε, επομένως, σε αδιέξοδο;
Διέξοδος και υπαρκτή και εφικτή είναι. Αρκεί να βαδίσει κανείς πάνω στα ίχνη της ιστορίας, στην οδό την οποία ακολούθησαν προπολεμικά ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Κεμάλ Ατατούρκ, θεμελιώνοντας την φιλία των δύο λαών τους. Η απλή, καθαρή λύση που δεν αφήνει περιθώρια για επισφαλείς ακροβατικές πολιτικές μπορεί να οδηγήσει στην επιτυχή έκβαση του Κυπριακού ζητήματος: η δημιουργία δύο κανονικών κρατών τα οποία, ως μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, θα κατορθώσουν σταδιακά, ομαλά και με τη θέληση των λαών τους, την ουσιαστική επανένωση της Κύπρου.
Εστω και τώρα, ένα βήμα πριν από μη αναστρέψιμες καταστάσεις, πρέπει να απελευθερώσουμε τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ από τους περιορισμούς τους οποίους εμείς οι ίδιοι, αυτό-έγκλειστοι στην παγίδα, θέσαμε σε εαυτούς και αλλήλους, διαλύοντας εκ των προτέρων κάθε «δίκαιη και βιώσιμη λύση» για το Κυπριακό πρόβλημα.
*Ο κ. Γεώργιος – Στυλιανός Πρεβελάκης είναι τακτικός Καθηγητής Γεωπολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης.
(Από την εφημερίδα ΕΣΤΙΑ 3/12/02)
Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑ
Του Ι. Κ. Πρετεντέρη
Όταν η Ιστορία σκύψει πάνω από τις τρέχουσες εξελίξεις στο Κυπριακό, θα αναρωτηθεί για δύο πράγματα. Πρώτον, τι στο καλό συνέβη και αιφνιδίως η πολιτική τάξη στην Ελλάδα και στην Κύπρο επέδειξε ωριμότητα και σοβαρότητα; Δεύτερον, πώς προέκυψε τόσο καταλυτικά μια δυναμική υπέρ του συμβιβασμού;
Νομίζω ότι και στις δύο απορίες η απάντηση είναι κοινή. Ολοι, στην Ελλάδα και στην Κύπρο, έχουμε την αίσθηση ότι πρόκειται για μια τελευταία ευκαιρία. Αν κι αυτή η ευκαιρία πάει χαμένη, τότε η Κύπρος θα προκύψει ως διχασμένη οντότητα και θα είναι απλώς ζήτημα χρόνου πότε ο διχασμός της θα επισημοποιηθεί.
Γιατί να μη διχοτομηθεί το νησί να τελειώνουμε; ρωτούν αφελώς ορισμένοι. Για πολλούς λόγους. Αλλά και για έναν ουσιαστικό: επειδή μια διχοτόμηση σήμερα θα γίνει στη βάση των συσχετισμών που προέκυψαν από την ήττα του 1974 κι αυτό δεν συμφέρει την ελληνική πλευρά.
Ο όποιος συμβιβασμός θα είναι χειρότερος για την ελληνική πλευρά από τις συμφωνίες της Ζυρίχης. Αλλά θα είναι αφάνταστα καλύτερος από τη σημερινή κατάσταση. Είναι αυτό που δεν θέλουν ή που δεν τολμούν να δουν οι κουφιοκεφαλάκηδες του πατριωτισμού.
Δεν γνωρίζω αν είμαστε κοντά στη λύση του Κυπριακού. Χθες, όμως, και για πρώτη φορά από τη στιγμή που κατετέθη το σχέδιο Αναν, αισθάνθηκα να ανατέλλει μια συγκρατημένη αισιοδοξία. Η συμφωνία, πλέον, όχι μόνο δεν θεωρείται απίθανη αλλά μοιάζει εφικτή.
Ειδικότερα η ελληνική πλευρά δείχνει σίγουρη ότι στην Κοπεγχάγη «δεν υπάρχει πλέον σενάριο ήττας». Είτε θα πάρει τη λύση και την ένταξη είτε θα πάρει την ένταξη χωρίς τη λύση. Η λέξη-κλειδί είναι «ένταξη».
Και μετά; Τι θα συμβεί στο νησί; Θα ρωτήσετε. Μα έχετε καμία αμφιβολία τι θα συμβεί; Θα επικρατήσει η δυναμική της οικονομίας, την οποία ουδείς ως τώρα μπόρεσε να ανακόψει. Είναι η ίδια δυναμική που ένωσε τη Γαλλία και τη Γερμανία. Λέτε να σκοντάψει στην Κύπρο;
Θα επικρατήσει η δυναμική της ενιαίας αγοράς, της ενιαίας κοινωνίας και των ενιαίων κανόνων της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Είναι η ίδια δυναμική που παρασύρει κοτζάμ Γηραιά Αλβιώνα και ενοχλεί τους απανταχού εθνικόφρονες. Λέτε να ατονήσει στην Κύπρο;
Nομίζω ότι το τραγικό πρόσωπο των ημερών είναι ο Ντενκτάς. Εχει καταλάβει τι συμβαίνει και τι πρόκειται να συμβεί. Προσπαθεί να αποφύγει το πικρό ποτήρι. Αντιλαμβάνεται, κυρίως, ότι σήμερα μια στρατηγική σαράντα ετών καταρρέει. Αφενός, το Κυπριακό δεν λύθηκε το 1974, όπως ήθελε να πιστεύει. Αφετέρου, δεν θα γίνει «αφέντης στον τόπο του», όπως ήθελε να είναι.
Από την εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» 11/12/02)