Του Κ. Ν. Σταμπολή
Η κοινή εμφάνιση την περασμένη Τετάρτη στις Βρυξέλλες κατά την διάρκεια συνεντεύξεως Τύπου του Προέδρου της Κομισιόν κ. Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο με τους αρμόδιους Επίτροπους για την Ενέργεια κ. Αντρίς Πίμπαλκς και για το Περιβάλλον κ. Σταύρο Δήμα, ήρθε να υπογραμμίσει με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο την έντονη ανησυχία της Ε. Επιτροπής για τα τεκταινόμενα στο χώρο της ενέργειας και του περιβάλλοντος. Δυο τομείς οι οποίοι διαδραματίζουν ολοένα και πιο αποφασιστικό ρόλο στις ευρύτερες εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία.
Στη μεν ενέργεια, όπου οι τιμές του πετρελαίου έχουν εκτιναχθεί σε απρόβλεπτα υψηλά επίπεδα, με τετραπλασιασμό των τιμών σε διάστημα πέντε μόλις ετών (από 16δολ/βαρέλι το 2001 έφθασε τα 65δολ/βαρέλι μέσο όρο το 2006), επικρατεί μεγάλη αβεβαιότητα ως προς τη δυνατότητα της εξασφάλισης επαρκών αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου σε μακροπρόθεσμη βάση, δεδομένης της διαρκώς αυξανόμενης υψηλής ζήτησης. Μια αβεβαιότητα η οποία εντείνεται με τη νέα επιθετική πολιτική της Ρωσίας στον ενεργειακό τομέα που στόχο έχει τον πλήρη έλεγχο των εξελίξεων.
Στο μεν περιβάλλον, νέα στοιχεία για το επίπεδο των ρύπων στην ατμόσφαιρα και την απότομη αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη, έχουν σημάνει συναγερμό στα οικονομικά επιτελεία των διεθνών οργανισμών και των κυβερνήσεων, καθ’ ότι οι προβλεπόμενες αλλαγές στο πλανητικό οικοσύστημα – ήδη ορατές σε πολλές χώρες – ανατρέπουν πλήρως προβλέψεις για την εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομίας και προμηνύουν σοβαρά ρήγματα στο εύθραυστο διεθνές οικονομικό περιβάλλον. Η προοπτική μεγάλων φυσικών καταστροφών και ανωμαλιών σε συνεχόμενη βάση είναι αρκετά πειστική πλέον και προκαλεί έντονο προβληματισμό και ανησυχία για τις επιπτώσεις στην ευημερία της Ευρώπης αλλά και του υπόλοιπου κόσμου.
Έτσι, η Ε. Επιτροπή, μέσω των αρμοδίων Επιτρόπων και του προέδρου της Κομισιόν, προτείνει δέσμη μέτρων με στόχο τη δημιουργία συνθηκών υγιούς ανταγωνισμού προς όφελος επιχειρήσεων και καταναλωτών, τη μείωση της εξάρτησης από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, μέσω της περαιτέρω προώθησης των εναλλακτικών πηγών και των βιοκαυσίμων.
Είναι η πρώτη φορά που η Κομισιόν υποβάλλει στα κράτη-μέλη μια πλήρη πρόταση για την ενέργεια ζητώντας παράλληλα το «πράσινο φως», προκειμένου να προχωρήσει στην προετοιμασία των νομοθετικών κειμένων. Οι τελικές αποφάσεις αναμένεται να ληφθούν από τους 27 ευρωπαίους ηγέτες στην προσεχή Σύνοδο Κορυφής (8-9 Μαρτίου).
Η προτεινόμενη νέα κοινοτική στρατηγική κρίθηκε απολύτως αναγκαία για δυο λόγους. Ο πρώτος έχει να κάνει με το εσωτερικό της Κοινότητας και την ανεπαρκή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς ενέργειας, όπου κυριαρχεί η έλλειψη διαφάνειας και ο δεύτερος λόγος με το διεθνές περιβάλλον και τα συνεχή προβλήματα με την τροφοδοσία των κρατών μελών σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Ρωσία.
Στις ανωτέρω προτάσεις της η Επιτροπή θέτει μετ’ επιτάσεως την αναγκαιότητα ταυτόχρονης λήψης αυστηρών μέτρων για το περιβάλλον. Είναι η πρώτη φορά που η Ευρωπαϊκή Ένωση συνδυάζει τη νέα στρατηγική στην ενέργεια με την περαιτέρω μείωση της ρύπανσης. Στο πλαίσιο αυτό προτείνει μια μονομερή μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 20% μέχρι το 2020 σε σχέση με τις τιμές εκπομπών του 1990. Με βάση το Πρωτόκολλο του Κιότο η Ε.Ε. οφείλει να μειώσει τις εκπομπές κατά 8% μέχρι το 2012 σε σχέση με τις τιμές του 1990. προτείνεται δηλαδή μια περαιτέρω μονομερή αύξηση της τάξης του 12%.
Η σχετική πρόταση που προέρχεται από τον αρμόδιο Επίτροπο, Σταύρο Δήμα, καλεί επίσης τους «27» να ζητήσουν από τους διεθνείς εταίρους στο πλαίσιο της ανανέωσης του Πρωτοκόλλου του Κιότο που λήγει το 2012, μια συνολική μείωση των εκπομπών της τάξης του 30%. Με άλλα λόγια, αν υπάρξει πολυμερής συμφωνία η μείωση να φτάσει το 30% και αν όχι η Ε.Ε. από μόνη της ανεξάρτητα τι θα κάνουν οι άλλες τρίτες χώρες να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 20%.
Η εμμονή της Ε. Επιτροπής για την πλήρη απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, με το σπάσιμο των εθνικών μονοπωλίων και τη δημιουργία ανταγωνισμού αποβλέπει στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και την υλοποίηση νέων μεγάλων επενδύσεων για την παραγωγή «καθαρής» ενέργειας. Είναι κοινή η θέση των Επιτρόπων Ενέργειας, Ανταγωνισμού (Νέλι Κρόες) και Εξωτερικών Σχέσεων (Φερέρο - Γουόλντνερ) ότι μόνο μέσα από τη δημιουργία και επικράτηση μιας κοινής ενεργειακής αγοράς (single energy market) μπορεί να προωθηθούν οι αναγκαίες εξελίξεις που θα επιτρέψουν στην Ε.Ε. να ενισχύσει την ενεργειακή της ασφάλεια, να μειώσει την εξάρτησή της από το εισαγόμενο πετρέλαιο και να ανασχαίσει αποτελεσματικά την υποβάθμιση του περιβάλλοντός της.
«Η σθεναρή αντιμετώπιση των μεγάλων εθνικών εταιρειών ενέργειας αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης πολιτικής, η οποία αποβλέπει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου και τον περιορισμό του εθισμού της Ευρώπης σε εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου, ιδίως από τη Ρωσία», παρατηρεί η κα. Κρόες. Προς αυτήν την κατεύθυνση στρέφονται και οι δηλώσεις του κ. Μπαρόζο, ο οποίος υπογραμμίζει ότι «το πακέτο μέτρων που ανακοινώθηκε και το οποίο θα επεξεργαστεί περαιτέρω η Επιτροπή ουσιαστικά προαναγγέλλει μια μεταβιομηχανική επανάσταση, η οποία θα χαρακτηρίζεται από μια χαμηλής περιεκτικότητας άνθρακα (low carbon) οικονομία με χαμηλές εκπομπές και σημαντική συμβολή από ΑΠΕ».