Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου
Το τελευταίο σκάνδαλο της παράνομης εξασφάλισης απαλλαγών από το στράτευμα μέσω της καταβολής σημαντικού οικονομικού αντιτίμου φέρνει στην επιφάνεια μια τραγική πραγματικότητα που επιβαρύνει ασφυκτικά την ελληνική κοινωνία.
Στον τόπο δεν υπάρχουν πολιτικές ηγεσίες, οι οποίες θα έδιναν και τον τόνο της ορθής συμπεριφοράς. Του παραδείγματος δηλαδή, στη βάση του οποίου διαλεχτές κοινωνικές ομάδες θα διαμόρφωναν τρόπους ζωής και στάσης μπροστά σε καίρια κοινωνικά ζητήματα. Με τέτοιο τρόπο μάλιστα, ώστε να καθοδηγούν έμμεσα την κοινωνία σε στάσεις ηθικής καταξίωσης και ορθολογικής αντιμετώπισης των πραγμάτων.
Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες η εθνική αστική τάξη είναι εκείνη που με την παραδειγματική της συμπεριφορά διαμορφώνει ηθικές αξίες και σμιλεύει τον ιδιαίτερο κάθε λαού εθνικό χαρακτήρα και αντίστοιχη στάση ζωής. Στη Βρεταννία και τη Γερμανία δεν υπάρχει οικογένεια της λεγόμενης άρχουσας τάξης που να μην είχε νεκρούς στους δύο μεγάλους Πολέμους. Όχι μόνο στις απολαβές, αλλά και στις θυσίες, τα ηγετικά κοινωνικά στρώματα ήσαν πάντοτε πρώτα. Δεν διέφευγαν των κινδύνων αλλά, αντίθετα, τους επιδίωκαν. Για να κατοχυρώσουν το κοινωνικό τους στάτους και για να αποδείξουν πως δίκαια ηγούνται του λαού τους. Με τον οποίο δεν διστάζουν να μοιραστούν κακουχίες, δυσκολίες και αντιξοότητες.
Πάνω στην ίδια λογική, στις περισσότερες δυτικές χώρες, οι κοινωνικές ηγεσίες δεν διστάζουν να μοιραστούν τον πλούτο, που είχαν την τύχη να τους διαθέσει απλόχερα ο καπιταλισμός, με τους αδικοπάσχοντες συμπολίτες τους. Δεν υπάρχει δισεκατομμυριούχος, στις ΗΠΑ κυρίως αλλά και στη Βρεταννία, που να μην διαθέσει μέρος του πλούτου που έχει συσσωρεύσει σε αγαθοεργούς σκοπούς και στην ίδρυση φιλανθρωπικών ιδρυμάτων. Σπάνια η περιουσία τους καταλήγει ατόφια στα χέρια των κληρονόμων τους. Μεγάλο της μέρος, ενώ συνήθως αυτοί βρίσκονται ακόμη εν ζωή, διατίθεται σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες ή σε ιδρύματα που φροντίζουν τους άτυχους αυτής της ζωής.
Με τις θυσίες και το παράδειγμα της κοινωνικής ευαισθησίας η εθνική αστική τάξη στις περισσότερες δυτικές χώρες κατορθώνει να γίνεται αποδεκτή από όλα σχεδόν τα κοινωνικά στρώματα. Γιατί δεν κωφεύει στις κοινωνικές ανάγκες. Ούτε και απουσιάζει από τις εθνικές δοκιμασίες και τους αγώνες του τόπου και του λαού. Συντηρεί έτσι σφιχτά δεμένο τον κοινωνικό ιστό. Και εμπεδώνει ένα κλίμα σεβασμού, ανοχής, αλληλοστήριξης και ορθολογικής αντιμετώπισης των διαφορών και των αντιπαραθέσεων.
Έτσι εξασφαλίζεται η σταθερότητα και η ασφάλεια, αλλά και ο σεβασμός των νόμων και των θεσμών. Για την πλειονότητα της κοινωνίας η παραβίαση των νόμων και ο βιασμός των ηθικών αξιών δεν εμποδίζεται από τον φόβο των ποινικών συνεπειών. Αλλά κυρίως αναχαιτίζεται από τις ηθικές αναστολές και την ίδια τη συνείδηση των πολιτών.
Στην χώρα μας δυστυχώς δεν υπάρχει κραταιά και καταξιωμένη εθνική αστική τάξη. Στην Ελλάδα, ατυχέστατα, η κοινωνική ισχύς μεταφράζεται σε αξιοποίηση των διαθέσιμων στους ισχυρούς μηχανισμών για την παράκαμψη υποχρεώσεων και την αποφυγή υποχρεωτικών σε όλους θυσιών. Όταν οι λεγόμενοι «επώνυμοι» αξιοποιούν την κοινωνική τους θέση ή την οικονομική τους ισχύ για να αποφύγουν λ.χ. τη στράτευση –που είναι υποχρεωτική για όλους τους Έλληνες– καταφέρουν βάναυσα χτυπήματα στον κοινωνικό ιστό. Και κλονίζουν την ήδη αδύναμη ηθική υποδομή της κοινωνίας. Και ούτε βέβαια λόγος να γίνεται για διάθεση σοβαρών περιουσιακών στοιχείων προς όφελος της κοινωνίας. Πού βρίσκονται οι σύγχρονοι ευεργέτες;
Δυστυχώς, με τις ραγδαίες κοινωνικές εξελίξεις των τελευταίων ετών συνετρίβη κάθε έννοια κοινωνικής ιεραρχίας στην χώρα. Και διαβρώθηκε η παραδοσιακή βάση της ελληνικής αστικής τάξης. Η φτηνή πονηριά του επαρχιωτισμού πλημμύρισε το κέντρο της κοινωνικής σκηνής. Οι ηθικές αξίες που τώρα πιά κυριαρχούν είναι αυτές της αρπαχτής, του γρήγορου και άκοπου κέρδους και του «τώρα και ό,τι προλάβουμε».
Η καχυποψία, η εκτεταμένη διαφθορά, η ανυποληψία των δημοσίων αρχών και η ανυποληψία της πολιτικής δεν είναι παρά τα φυσικά επακόλουθα του παραπάνω καθεστώτος. Γίνεται έτσι αδύνατη η συσπείρωση των ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων κάτω από οραματικούς εθνικούς στόχους. Και τα ευρύτερα λαϊκά στρώματα, πικραμένα και απογοητευμένα, στρέφουν την πλάτη στις δημόσιες αρχές.
Η κοινωνία οδηγείται ταχύτατα στην παρακμή. Ο επιθανάτιος ρόγχος της κοινωνίας γίνεται εκκωφαντικός. Η αναδιάταξη δυνάμεων για την κατάκτηση του μέλλοντος είναι πλέον προβληματική. Η περιθωριοποίηση του τόπου δυστυχώς είναι πλέον πάρα πολύ κοντά…
(Εστία, 12/1/07)