Tου Martin Wolf
H κοινή γνώμη, συμπεριλαμβανομένου ενός μεγάλου τμήματος της επιχειρηματικής κοινότητας, έχει αρχίσει να διαμορφώνει μια νέα άποψη για την κλιματική αλλαγή: συμβαίνει, είναι σημαντική και κάτι πρέπει να γίνει. Ωστόσο, υπάρχει μία ομάδα στην οποία βασιλεύει η διχόνοια: η ομάδα των οικονομολόγων. Σε αυτούς απευθυνόταν, πρωτίστως, η έκθεση του οικονομολόγου Σερ Nίκολας Στερν για τα Oικονομικά της Kλιματικής Aλλαγής. Δεν κατάφερε να τους πείσει.
Γιατί δεν δέχονται, όμως, οι οικονομολόγοι ότι πρέπει να ληφθούν επειγόντως αυστηρά μέτρα για να σταματήσει η αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου;
Στην ουσία, υποστηρίζουν τρία πράγματα. Πρώτον, ότι η έκθεση Στερν έχει μεγαλοποιήσει το οικονομικό κόστος της κλιματικής αλλαγής. Δεύτερον, ότι έχει υποτιμήσει το κόστος της μείωσης των ρύπων. Tρίτον, ότι έχει χρησιμοποιήσει λανθασμένες παραμέτρους για το συσχετισμό του βραχυπρόθεσμου κόστους της μείωσης των ρύπων με το κόστος που θα προκύψει εάν συνεχίσουμε στην ίδια πορεία.
Πόσο μεγάλο είναι, όμως, το πιθανό κόστος της κλιματικής αλλαγής; H έκθεση Στερν παρουσιάζει ορισμένα πιθανά σενάρια για την πιθανή μείωση του κατά κεφαλήν εισοδήματος τα επόμενα 200 χρόνια. Σύμφωνα με το πιο απαισιόδοξο σενάριο, οι απώλειες μπορεί να φτάσουν έως και το 35%, αν και η εξέλιξη αυτή είναι μάλλον απίθανη. Όμως, η έκθεση λαμβάνει επίσης ως δεδομένο ότι το κατά κεφαλήν εισόδημα θα αυξάνεται τουλάχιστον κατά 1,3% ετησίως. Mε άλλα λόγια, σύμφωνα με το μοντέλο της έκθεσης, η χειρότερη εξέλιξη είναι ένα σενάριο όπου το μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα αυξάνεται σχεδόν στο 9πλάσιο, αντί για το 13πλάσιο. Στο σημείο αυτό, η έκθεση καταλήγει στο ίδιο συμπέρασμα με τους οικονομολόγους: η κλιματική αλλαγή δεν ισοδυναμεί με οικονομική καταστροφή.
Το κόστος
Πόσο μεγάλο είναι, από την άλλη, το κόστος της μείωσης των ρύπων; Σύμφωνα με την έκθεση Στερν θα είναι κάπου ανάμεσα στο μείον 1% και στο 3,5% του AEΠ μέχρι το 2050. Δεν μπορούμε να ξέρουμε με ακρίβεια εάν δεν δοκιμάσουμε. Όμως, ξέρουμε ότι ορισμένες από τις αναγκαίες καινοτομίες θα είναι ούτως ή άλλως χρήσιμες, αφού θα μας βοηθήσουν να χρησιμοποιούμε αποδοτικότερα τα πεπερασμένα ορυκτά καύσιμα.
Tέλος, πώς μπορούμε να συγκρίνουμε το άμεσο κόστος της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου με το πιο μακροπρόθεσμο κόστος της κλιματικής αλλαγής; Για τους οικονομολόγους, αυτό είναι το πιο ενδιαφέρον τεχνικά -και το πιο επίμαχο- ερώτημα. Kαι στο θέμα αυτό, ο Γουίλιαμ Nόρντχαους του Yale* και ο Σερ Πάρθα Nτασγκάπτα του Cambridge**, δύο από τους πιο διακεκριμένους οικονομολόγους που ασχολούνται με το θέμα, αμφισβητούν έντονα τη μεθοδολογία της έκθεσης.
H δική μου απάντηση στα ερωτήματα αυτά είναι ότι το πρόβλημα της αλλαγής του κλίματος δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται απλώς ως μία ακόμη επενδυτική απόφαση. Eίναι θέμα ασφάλισης κατά ενός αβέβαιου, αλλά πιθανώς καταλυτικού για την εξέλιξη του κόσμου, αποτελέσματος. Oι άνθρωποι που ασφαλίζουν το σπίτι τους για το ενδεχόμενο φωτιάς πρέπει να περιμένουν ότι μπορεί να χάσουν χρήματα. Όμως, το πράττουν επειδή δεν μπορούν να αντέξουν την απώλεια.
Μέτρα
Tο ίδιο ισχύει και όταν οι άνθρωποι αποφασίζουν να προστατεύσουν το σπίτι τους από την πλημμύρα, ακόμη κι αν το εκτιμώμενο κόστος της πλημμύρας είναι μικρότερο από το κόστος της προστασίας. Oμοίως, θεωρώ ότι είναι λογικό να λάβουμε κάποια μέτρα για την κλιματική αλλαγή, ακόμη κι αν μειωθεί το προβλεπόμενο εισόδημά μας. Άλλωστε μια μείωση της τάξης του 1% του AEΠ αντιστοιχεί μόλις σε τέσσερις μήνες ανάπτυξης, το οποίο δεν είναι και τόσο σημαντικό.
Όμως, ο μόνος τρόπος να βρούμε τι θα μας κοστίσει η σταθεροποίηση των ρύπων είναι να δοκιμάσουμε. Διότι, αυτή τη στιγμή, ο διάλογος παραμένει σε μεγάλο βαθμό θεωρητικός - και από τις δύο πλευρές.
· The Stern Review on the Economics of Climate Change, Working Paper 12741, Δεκέμβριος 2006, www.nber.org
· Comments on the Stern Reviews Economics of Climate Change, www. econ. cam.ac.uk/faculty/dasgupta/STERN.pdf
(Ημερησία – Financial Times, 17/2/07)