Οι τελευταίες εξελίξεις όσον αφορά τη συμμετοχή της γνωστής ρωσικής εταιρείας πετρελαίου LUKoil στην ανάπτυξη του κοιτάσματος υδρογονανθράκων "Αζέρι- Τσιράγκ- Γκιουνεσλί" (ATG) στην Κασπία, ενισχύει τις αμφιβολίες σχετικά με τα σχέδια της εν λόγω εταιρείας, η οποία και τυγχάνει η μεγαλύτερη εταιρεία πετρελαίου της Ρωσίας και από τις μεγαλύτερες στον κόσμο, για την περαιτέρω αυτόνομη ανάπτυξή της εκτός Ρωσίας. Ως γνωστόν η LUKoil συμμετείχε σε κοινοπραξία με τον όμιλο Λάτση στο διαγωνισμό για την εξαγορά του 23,17% των Ελληνικών Πετρελαίων (ΕΛΠΕ) από το Ελληνικό Δημόσιο. Από τον προηγούμενο Μάιο το συγκεκριμένο σχήμα, το οποίο κι επικράτησε κατά την πρώτη φάση του διαγωνισμού, ευρίσκεται σε συζητήσεις με τους εκπροσώπους του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών, σχετικά με την εξαγορά του πακέτου μετοχών, το οποίο θα του εξασφάλιζε μία στρατηγική συμμετοχή στα ΕΛΠΕ, γεγονός που θα του επέτρεπε την προώθηση των σχεδίων επέκτασης στην αγορά ενέργειας της Ελλάδας, αλλά κυρίως των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, όπου σήμερα υπάρχουν σημαντικές ευκαιρίες δραστηριοποίησης.
Όμως, οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών, μετά την ανακοίνωση της LUKoil για αποχώρησή της από το σχέδιο ATG στην Κασπία και την πώληση του εκεί μεριδίου έναντι 1,375 δισ. δολαρίων στην ιαπωνική εταιρεία Inpex Co., δημιουργούν εύλογα ερωτηματικά ως προς τις προθέσεις της LUKoil για τη διεύρυνση των δραστηριοτήτων της εκτός Ρωσίας. Κι αυτό για δύο λόγους: Πρώτον, ως γνωστόν, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με το Ελληνικό Δημόσιο, η LUKoil είχε προτείνει εν είδη διαπραγματευτικού ατού, την από κοινού εκμετάλλευση πετρελαιοπηγών σε περιοχές της Κασπίας κι ενδεχομένως στο κοίτασμα ATG. Όμως μετά την αποχώρηση της εταιρείας από το συγκεκριμένο κοίτασμα η δυνατότητα αυτή πλέον εκλείπει.
Δεύτερον, σύμφωνα με δηλώσεις του προέδρου της LUKoil Βαγκίτ Αλεκπέροφ, "η πώληση (του μεριδίου στο ATG) εντάσσεται στα πλαίσια του προγράμματος αναδιοργάνωσης της εταιρείας και μας παρέχει μία εξαιρετική ευκαιρία για μία δίκαιη αποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων που επωλήθησαν, με βάση την σωστή αποτίμηση των μετοχών. Η εταιρεία μας θα συνεχίσει να εξετάζει τις δυνατότητες αποχώρησης από προγράμματα, στα οποία δε διαθέτει το μάνατζμεντ". Δεδομένου ότι η κοινοπραξία Λάτση/LUKoil είχε θέσει επανειλημμένα ως όρο για την εξαγορά του 23,17% των ΕΛΠΕ, την εκχώρηση του μάνατζμεντ, η ανωτέρω αναφορά του αφεντικού της LUKoil μπορεί να ερμηνευθεί κι ως έμμεση δήλωση απόσυρσης του ενδιαφέροντος του ρωσικού κολοσσού από τη διεκδίκηση των ΕΛΠΕ. Υπάρχει βέβαια και μία άλλη εκδοχή, σύμφωνα με την οποία η LUKoil προχωρεί σε ανασύνταξη των δυνάμεών της και ενίσχυση των οικονομικών της, μετά την πώληση του μεριδίου στο ATG, έτσι ώστε να επικεντρωθεί στην ανάπτυξη των κοιτασμάτων που ελέγχει πλήρως στη Βόρειο Κασπία (κοίτασμα Τενγκίζ), αλλά και σε άλλες περιοχές της Ρωσίας.
Όπως και να έχουν τα πράγματα, η παρατεταμένη χρονική περίοδος των διαπραγματεύσεων μεταξύ κοινοπραξίας Λάτση/LUKoil και Ελληνικού Δημοσίου, σε συνδυασμό με τις τελευταίες εξελίξεις στην Κασπία, δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για αισιοδοξία όσον αφορά τον κυοφορούμενο "επιχειρηματικό γάμο". Όμως, μπορεί η ματαίωση του πολυσυζητημένου αυτού γάμου να συμφέρει τελικά περισσότερο τόσο την ίδια την εταιρεία, όσο και τον κύριο μέτοχο αυτής, το Ελληνικό Δημόσιο, αφού τα οικονομικά και άλλα οφέλη από μία ανεξάρτητη αναπτυξιακή πορεία εμφανίζονται πολύ μεγαλύτερα από το "δέσιμο" μ' ένα όχι ιδιαίτερα δυνατό, από πλευρά συνοχής και συνεργιών, επιχειρηματικό σχήμα.
Κατά το τελευταίο διάστημα, ιδιαίτερα το δεύτερο εξάμηνο του 2002, η διοίκηση των ΕΛΠΕ (πρόεδρος Γ. Μωραΐτης και διευθύνων σύμβουλος Αθ. Καραχάλιος) προχώρησε σε μία εντυπωσιακή επέκταση των δραστηριοτήτων της εταιρείας στην ευρύτερη περιφέρεια, ισχυροποιώντας περαιτέρω τη θέση του ομίλου. Πιο συγκεκριμένα, τον προηγούμενο Οκτώβριο τα ΕΛΠΕ προχώρησαν σε δύο σημαντικές εξαγορές πετρελαϊκών εταιρειών, η μία στην Κύπρο και η άλλη στο Μαυροβούνιο. Στην Κύπρο τα ΕΛΠΕ εξαγόρασαν το σύνολο των μετοχών της αποχωρούσας BP Cyprus, μέσω της οποίας απέκτησε δίκτυο 70 πρατηρίων, συγκρότημα αποθηκών και το 65% της εταιρείας λιπαντικών SuperLube. Παράλληλα, ολοκληρώθηκε η εξαγορά του 54,35% της Jugopetrol AD Kotor στο Μαυροβούνιο, μίας εταιρείας που διαθέτει μεγάλης στρατηγικής σημασίας εγκαταστάσεις στην Αδριατική, ενώ ευρισκόμενη στο δυτικό άκρο των Βαλκανίων αποτελεί μία φυσική πύλη για τις ενεργειακές αγορές της περιοχής και για τη διακίνηση πετρελαιοειδών. Συνολικά, η εταιρεία πραγματοποιεί ετήσιες πωλήσεις 500.000 τόνων, ποσότητες που τώρα θα προμηθεύεται από τον Ασπρόπυργο. Αξίζει να σημειωθεί ότι την Jugopetrol Kotor τη διεκδικούσε και η LUKoil, η οποία ενδιαφέρετο επίσης και για την κρατική εταιρεία πετρελαίου της Κροατίας INA, η οποία διαθέτει και διυλιστήριο. Μετά τη διείσδυση των ΕΛΠΕ στο Μαυροβούνιο, η LUKoil εγκατέλειψε την περιοχή, αφού η INA απώλεσε έναν από τους μεγάλους πελάτες της, που είχε μέχρι πρότινος, τη Jugopetrol.
Μία άλλη, εξίσου σημαντική κίνηση για τα ΕΛΠΕ τη χρονιά που πέρασε ήτο η ολοκλήρωση του αγωγού Θεσσαλονίκης- Σκοπίων και η έναρξη κατασκευής δύο ακόμη αγωγών προς την Πρίστινα, που θα μεταφέρουν προϊόντα από το διυλιστήριο ΟΚΤΑ των Σκοπίων, το οποίο ελέγχεται πλήρως από τα ΕΛΠΕ, προς το Κοσσυφοπέδιο, με πιθανή επέκταση αργότερα προς Βορράν, διευρύνοντας με αυτόν τον τρόπο τις εμπορικές δυνατότητες του ομίλου και καλύπτοντας τις ανάγκες τόσο των τοπικών αγορών, όσο και των δυνάμεων του ΝΑΤΟ που σταθμεύουν στην περιοχή.
Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι εντός του 2002 ξεκίνησε και η λειτουργία του εργοστασίου Πολυπροπυλενίου στη Θεσσαλονίκη, το οποίο συνεισφέρει αισθητά πλέον στην κερδοφορία του ομίλου. Όπως χαρακτηριστικά υπογράμμισε ο διευθύνων σύμβουλος των ΕΛΠΕ Αθανάσιος Καραχάλιος, το συγκεκριμένο εργοστάσιο έχει ήδη ξεκινήσει την εξαγωγική του δραστηριότητα, αφού καλύπτει σχεδόν πλήρως τις ανάγκες της ελληνικής αγοράς.
Είναι φυσικό ότι μ' όλες τις ανωτέρω επιχειρηματικές κινήσεις εμβέλειας να έχει ενισχυθεί σοβαρά η καθαρή θέση των ΕΛΠΕ, τα οποία πλέον ως όμιλος προσμετρούν υπολογίσιμες υπεραξίες. Καλά πληροφορημένοι κύκλοι της διεθνούς αγοράς πετρελαίου εκτιμούν ότι η καθαρή θέση των ΕΛΠΕ θα πρέπει να έχει αυξηθεί κατά τουλάχιστον 1/3 από τον περασμένο Μάιο, όταν είχε κατατεθεί η αρχική προσφορά της κοινοπραξίας Λάτση/LUKoil. Ετσι δημιουργείται το εύλογο ερώτημα εάν τελικά συμφέρει το Ελληνικό Δημόσιο από οικονομικής απόψεως η πώληση ενός σημαντικού μεριδίου των ΕΛΠΕ σ' ένα ξένο "στρατηγικό" επενδυτή. Με δεδομένη μάλιστα τη θετική πορεία του ομίλου τους τελευταίους μήνες διερωτάται κανείς τι παραπάνω θα μπορούσε να προσφέρει ένας στρατηγικός επενδυτής στο σημερινό μάνατζμεντ του ομίλου.
Παρά τις προβλέψεις του υπουργείου Οικονομικών για είσπραξη του ποσού της τάξεως των 400- 450 εκατ. ευρώ εντός του 2002 από την πώληση του μεριδίου των ΕΛΠΕ, ποσό το οποίο θα βοηθούσε να ισοσκελισθεί ο προϋπολογισμός και να συμμετάσχει στη μείωση του δημοσίου χρέους, ο υπουργός Οικονομίας και το επιτελείο του θα πρέπει τώρα να σταθμίσουν την κατάσταση και να εξετάσουν εάν τελικά συμφέρει η πώληση σ' ένα "στρατηγικό" επενδυτή. Ως εναλλακτική και δοκιμασμένη λύση, παρατηρούν κύκλοι της αγοράς, και οπωσδήποτε πιο αποδοτική θα είναι η πώληση μικρότερου μεριδίου (λ.χ. της τάξεως του 10-15%) μέσω Χρηματιστηρίου το πρώτο εξάμηνο του 2003 ή και αργότερα. Με αυτόν τον τρόπο και περισσότερα χρήματα θα αποκομίσει το Δημόσιο και θα κρατήσει τη σημερινή ομάδα διοίκησης, η οποία φαίνεται ότι γνωρίζει καλά τη δουλειά της και μπορεί να διασφαλίσει την επέκταση των εργασιών του ομίλου τόσο στην Ελλάδα, αλλά κυρίως στην περιφέρεια και στο διεθνή χώρο