Της Μανταλένας Πίου
Μια ακόμα παρτίδα στο σκληρό πόκερ ΗΠΑ – Ρωσίας για τον ενεργειακό έλεγχο στη ΝΑ Ευρώπη παίζεται τις ημέρες αυτές στην Αθήνα, καθώς τα επί δύο χρόνια συζητούμενα πρότζεκτ, οι τράνζιτ αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου, εισέρχονται σε τροχιά υλοποίησης. Την ερχόμενη Πέμπτη, 15 Μαρτίου, αναμένεται στην Αθήνα ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν για να παραβρεθεί στην υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας Ελλάδος, Ρωσίας, Βουλγαρίας για τον πετρελαιαγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολης.
Ο Ρώσος πρόεδρος θα φθάσει στην Ελλάδα μετά από επίσημη επίσκεψη στην Ιταλία, όπου τα ενεργειακά εκτιμάται ότι θα κυριαρχήσουν στην ατζέντα των συνομιλιών με τον Ρομάνο Πρόντι. Ανάμεσά τους, αναμένεται να τεθεί το επίμαχο ζήτημα της τροφοδοσίας με αέριο του αγωγού Τουρκίας - Ελλάδος- Ιταλίας: Ο ρωσικός κολοσσός Gazprom, «επίσημος» εκφραστής της πολιτικής του Κρεμλίνου στην ενέργεια, διεκδικεί την προμήθεια του αγωγού με αέριο, ενώ η Ουάσιγκτον, όπως και οι Βρυξέλλες, επιδιώκουν ο λεγόμενος «νότιος διάδρομος» να μεταφέρει αέριο της Κασπίας στην Ευρώπη.
Προϋπόθεση
Πριν λίγες ημέρες, ο πρέσβης των ΗΠΑ Τσαρλς Ρης, σε ομιλία του στο συνέδριο που διοργάνωσε το «Εconomist», έθεσε σχεδόν ως προϋπόθεση τη μεταφορά αζέρικου αερίου από τον αγωγό, τον οποίο μάλιστα αποκάλεσε αγωγό Αζερμπαϊτζάν- Γεωργίας - Τουρκίας - Ελλάδος- Ιταλίας και προειδοποίησε για τα «δεινά» της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης, από έναν προμηθευτή. Ταυτόχρονα, εξέφρασε τη στήριξη της Ουάσιγκτον στον πετρελαιαγωγό Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης προκειμένου να διοχετεύσει «πετρέλαιο από τη Ρωσία και το Καζακστάν στη Δύση», όπως χαρακτηριστικά δήλωσε.
Η Chevron, μία από τις μεγαλύτερες αμερικανικές πετρελαϊκές εταιρείες, ενδιαφέρεται για συμμετοχή στον πετρελαιαγωγό. Δύο αντιπρόεδροι του αμερικανικού ομίλου, οι κ. Jay Pryor και John McDonald επισκέφθηκαν προ ημερών τον υπουργό Οικονομίας της Βουλγαρίας Ρούμεν Οβτσάροφ για το όλο ζήτημα, που συνδέεται άμεσα με το γεγονός ότι η Chevron ηγείται του κονσόρτιουμ CPC, του πετρελαιαγωγού που μεταφέρει πετρέλαιο του Καζακστάν στο ρωσικό λιμάνι Νοβοροσίνσκ, απ όπου φορτώνονται τα τάνκερ για τη Μεσόγειο. Δημοσιεύματα του βουλγαρικού Τύπου, επικαλούμενα κυβερνητικούς αξιωματούχους, ανέφεραν μάλιστα ότι υπάρχουν προχωρημένες διαπραγματεύσεις για την πώληση στη Chevron, σχεδόν όλου του μεριδίου που έχει η Βουλγαρία στον αγωγό.
Η Ελλάδα και η Βουλγαρία μοιράζονται εξ ημισείας, δηλαδή από 24,5% η κάθε μία, το 49% της υπό σύσταση εταιρείας που θα κατασκευάσει και θα εκμεταλλεύεται τον πετρελαιαγωγό, στην οποία τον έλεγχο θα ασκούν οι Ρώσοι. Θα κατέχουν μερίδιο 51%, μέσω κοινοπραξίας που συνέστησαν για τον σκοπό αυτό η Transneft ( η κρατική εταιρεία κατασκευής αγωγών της Ρωσίας), η Gazp-romneft (η πετρελαϊκή θυγατρική της Gazprom) και η Rosneft.
Πληροφορίες θέλουν η διακρατική συμφωνία να προβλέπει ότι η όποια πώληση μεριδίου σε τρίτους θα γίνει από τη βουλγαρική και την ελληνική πλευρά. Φέρουν μάλιστα τον πρόεδρο Πούτιν να ασκεί την επιρροή του στη βουλγαρική και την ελληνική κυβέρνηση, προκειμένου να διαθέσουν μερίδια στη Chevron. To αν και πότε η Chevron θα «κτυπήσει την πόρτα» στην ελληνική πλευρά θα φανεί αργότερα. Όμως στελέχη των εγχώριων εταιρειών που θα συμμετάσχουν στο πρότζεκτ, Ελληνικά Πετρέλαια και Θράκη ΑΕ (όμιλοι Λάτση και Κοπελούζου) δεν κρύβουν την ανησυχία τους μήπως τελικώς δεν μείνουν παρά ψιχία στην ελληνική πλευρά, που ήταν και ο εμπνευστής του όλου πρότζεκτ από το 1993!
Αγωγός
Η κοινοπραξία, υπό τη Chevron, που εκμεταλλεύεται τον αγωγό CPC σχεδιάζει τον διπλασιασμό της μεταφορικής του ικανότητας, καθώς σύντομα θα είναι έτοιμα προς εκμετάλλευση νέα κοιτάσματα του Καζακστάν. Οι πρόσθετες ποσότητες καζακστινού πετρελαίου, που θα πρέπει να μεταφερθούν από το Νοβοροσίνσκ θα επιβαρύνουν δραματικά τα ήδη κορεσμένα Στενά του Βοσπόρου, όπου τα τάνκερ συνωστίζονται για να διέλθουν, με αποτέλεσμα την απώλεια εκατομμυρίων δολαρίων εξ αιτίας των καθυστερήσεων. Πρόκειται για έναν βασικό λόγο που η Chevron αναζητεί την εναλλακτική διέξοδο στη Μεσόγειο, μέσω του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς- Αλεξανδρούπολης, με αρχικό δυναμικό 35 εκατ. τόνους πετρελαίου ετησίως, που μπορεί να επεκταθεί στα 50 εκατ. τόνους. Ο Πούτιν μπορεί να έχει δώσει το πράσινο φως για τη Chevron «περιμένει», όμως, τη συμμετοχή της Gazprom, με τη μορφή του προμηθευτή, στον αγωγό φυσικού αερίου Ελλάδος- Ιταλίας.
Αντίδραση Gazprom
Οι περιπέτειες της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας έχουν δώσει στο Μπακού το μήνυμα για το πώς θα αντιδράσει η Gazprom, αν παρακαμφθεί. Δεν είναι τυχαίο που ο Αμερικανός πρέσβης εξέφρασε δημόσια τη στήριξη της Ουάσινγκτον στον Αζέρο πρόεδρο, για τις θέσεις που πήρε όσον αφορά την παροχή αερίου στην Ευρώπη, ούτε οι «συστάσεις» προς τους Ευρωπαίους για «υπομονή» όσον αφορά την τροφοδοσία με αζέρικο αέριο εξ αιτίας των «τεχνικών προβλημάτων» που αντιμετωπίζουν οι νέοι παραγωγοί.
Τα νήματα που κινούν τους δύο ελληνικών συμφερόντων αγωγούς στηρίζονται σε λεπτές ισορροπίες. Ενδεικτικό είναι και το μίνι θρίλερ των τελευταίων ημερών, με τις φήμες που ήθελαν νέα καθυστέρηση της διακρατικής συμφωνίας για τον πετρελαιαγωγό εξ αιτίας δυσαρέσκειας της Μόσχας για τις δηλώσεις τους ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, όσον αφορά τους πυραύλους στην Πολωνία και την Τσεχία.
Το σχέδιο της Gazprom
O ρωσικός όμιλος δεν θέλει να δει τους εν δυνάμει ανταγωνιστές του, από το Αζερμπαϊτζάν και ενδεχομένως άλλες χώρες της Κασπίας, να αποκτούν άμεση και αυτόνομη πρόσβαση στην Ευρώπη. Άλλοι δύο αγωγοί σχεδιάζονται για τον σκοπό αυτό: Ο «Ναμπούκο» που μέσω Τουρκίας- Βουλγαρίας θα μεταφέρει αέριο στην Αυστρία και προωθείται από την αυστριακή OMV και τελευταία, ο ΤΑΡ, υπό την αιγίδα της ελβετικής EGL στη διαδρομή Τουρκία - Ελλάδα - Αλβανία - Ιταλία. Την εκπόνηση μελέτης για αγωγό στο «κανάλι» Βουλγαρίας - Αλβανίας - Ιταλίας έχει ανακοινώσει και η ιταλική ΕΝΙ.
Η Gazprom, μέσω του υποθαλάσσιου αγωγού Blue Stream που συνδέει απ ευθείας τη Ρωσία με την Τουρκία από τη Μαύρη Θάλασσα και ενδεχομένως ενός δεύτερου αγωγού σε παράλληλη διαδρομή (ή με κατάληξη τη Βουλγαρία) επιδιώκει την τροφοδοσία του «πιο προχωρημένου» από τα πρότζεκτ, του ελληνο-ιταλικού αγωγού. Επιπλέον έχει το πλεονέκτημα να μπορεί να διαθέσει άμεσα αέριο, ενώ οι μεγάλες ποσότητες του αερίου του Αζερμπαϊτζάν, το οποίο σήμερα εισάγει για τις ανάγκες του φυσικό αέριο από τη Ρωσία στις προνομιακές τιμές των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών, αναμένεται να αρχίσουν να βγαίνουν στην αγορά γύρω στο 2011-2012.. Τότε περίπου σχεδιάζεται να είναι έτοιμος ο ελληνο-ιταλικός αγωγός, με την προϋπόθεση ότι θα αρχίσει να κατασκευάζεται το 2008.
(Ημερησία, 10/3/07)