Του Thomas L. Friedman
Kάποτε, το Ιράκ, το μετά την 11η Σεπτεμβρίου τραύμα μας και ο διχασμός της εποχής Μπους θα αποτελούν παρελθόν και η Αμερική θα επιστρέψει στη ρουτίνα της. Θα πρέπει τότε να αποκαταστήσουμε την τάξη στο εσωτερικό της χώρας και να ανακτήσουμε τη θέση της Αμερικής στη διεθνή τάξη, ως φορέα προόδου, ελπίδας και έμπνευσης. Έχω μια ιδέα περί του πώς μπορούμε να το επιτύχουμε.
Μια νέα ιδεολογία, η πράσινη ιδεολογία, θα έχει τη δυνατότητα να κινητοποιήσει φιλελεύθερους και συντηρητικούς, ευαγγελιστές και άθεους. Πέρυσι ταξίδεψα σε όλη την Αμερική για να παρατηρήσω πώς χρησιμοποιούμε την ενέργεια και τις εναλλακτικές πηγές της και διαπίστωσα ότι η πράσινη ιδεολογία έχει γίνει κυρίαρχο ρεύμα. Κάποια στιγμή, μετά την 11η Σεπτεμβρίου, οι Αμερικανοί άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι χρηματοδοτούμε και τις δύο πλευρές στον πόλεμο της τρομοκρατίας. Χρηματοδοτούμε τον αμερικανικό στρατό με τους φόρους μας. Αγοράζοντας, όμως, βενζίνη και διοχετεύοντας, έτσι, χρήματα στη Σαουδική Αραβία και στο Ιράν χρηματοδοτούμε τον σαουδαραβικό κλάδο του σουνιτικού Ισλάμ και τον ιρανικό κλάδο του σιιτικού Ισλάμ εξωθώντας τον μουσουλμανικό κόσμο στην κατεύθυνση της μισαλλοδοξίας. Αν μειώσουμε στο ήμισυ την τιμή του πετρελαίου, μπορούμε να αλλάξουμε την κατάσταση. Τη δεκαετία του 1990, η συρρίκνωση των εσόδων από το πετρέλαιο υποκίνησε στη Σαουδική Αραβία έναν προβληματισμό περί του αν πρέπει να υποβαθμιστεί η θρησκεία και να αναβαθμίσει η χώρα τις επιστημονικές σπουδές της ή ακόμη και να πειραματιστεί με εκλογές. Η πρόσφατη εκτίναξη του πετρελαίου αποσιώπησε κάθε συζήτηση περί μεταρρύθμισης. Η τιμή του πετρελαίου και οι ελευθερίες είναι πάντα αντιστρόφως ανάλογες σε χώρες με μεγάλη εξάρτηση από τις εξαγωγές πετρελαίου και απολυταρχικές κυβερνήσεις.
Ο δεύτερος λόγος που η πράσινη ιδεολογία έχει γίνει κυρίαρχο ρεύμα είναι η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη. Φθάνουμε, όμως, στο πρώτο σταυροδρόμι της πράσινης ιδεολογίας. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν ιδέα πόσο μεγάλο πρέπει να είναι ένα βιομηχανικό σχέδιο για την αναστολή των κλιματικών αλλαγών. Δύο άνθρωποι το αντιλαμβάνονται: ο Ρόμπερτ Σοκόλοου, μηχανολόγος καθηγητής, και ο Στίβεν Πακάλα, καθηγητής οικολογίας, που βρίσκονται επικεφαλής της Πρωτοβουλίας για τον Περιορισμό του Άνθρακα στο πανεπιστήμιο Πρίνστον. Σε μελέτη τους, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science τον Αύγουστο του 2004, επισημαίνουν ότι ο κίνδυνος να αλλάξει το κλίμα και να παρουσιάζει ακραία φαινόμενα και παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας αυξάνεται δραματικά, καθώς τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα τείνουν να διπλασιασθούν από εκείνα πριν από τη Βιομηχανική Επανάσταση.
Προκειμένου να το αποφύγουμε και να διατηρήσουμε περιθώρια ανάπτυξης των αναπτυσσόμενων χωρών, θα χρειασθούμε ένα τεράστιο βιομηχανικό σχέδιο για την ενέργεια. Ο Σοκόλοου και ο Πακάλα ζωγράφισαν μια πίτα με 15 φέτες, ορισμένες από τις οποίες αντιπροσωπεύουν τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας χωρίς άνθρακα ή με μειωμένο άνθρακα και άλλες αποτελεσματικά προγράμματα για την εξοικονόμηση ενέργειας που παράλληλα θα αποτρέπουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Τονίζουν ότι ο κόσμος πρέπει να επιστρατεύσει τις επτά από τις 15 φέτες ή όλες αυτές τις 15 σε ικανοποιητικό βαθμό ώστε να εξοικονομούμε ενέργεια, να περιορίζουμε την εκπομπή καυσαερίων και ταυτοχρόνως να τονώνουμε την παγκόσμια οικονομία.
Ένας ακόμη λόγος που η πράσινη ιδεολογία έχει γίνει κυρίαρχο ρεύμα είναι πως το τέλος του κομμουνισμού, η διάδοση των κομπιούτερ και το Ίντερνετ άνοιξαν το πεδίο της παγκόσμιας οικονομίας σε τόσο πολλούς ανθρώπους. Σύμφωνα με τον Λέστερ Μπράουν, ιδρυτή του Earth Policy Institute, αν η Κίνα εξακολουθήσει να αναπτύσσεται με ετήσιο ρυθμό 8%, το 2031 το κατά κεφαλήν εισόδημα της Κίνας θα είναι ίδιο με εκείνο των ΗΠΑ το 2004. Σήμερα στην Κίνα υπάρχει ένα αυτοκίνητο ανά 100 κατοίκους αλλά ο Μπράουν προβλέπει ότι αν φθάσει στα αμερικανικά επίπεδα, θα υπάρχουν τρία αυτοκίνητα ανά τέσσερις κατοίκους, δηλαδή 1,1 δισεκατομμύρια οχήματα. Σκεφθείτε πως συνολικά στον κόσμο υπάρχουν σήμερα 800 εκατομμύρια οχήματα. Αν δεν γίνει πράσινη η έως τώρα κόκκινη Κίνα, δεν θα αποφύγουμε την καταστροφή του κλίματος. Το καλό είναι πως η Κίνα γνωρίζει ότι πρέπει να γίνει πράσινη ή να μην αναπτυχθεί καθόλου. Για να γίνει, όμως, η πράσινη ιδεολογία κυρίαρχο ρεύμα στις μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες, πρέπει να πέσουν στα επίπεδα της «τιμής της Κίνας», οι τιμές των εναλλακτικών πηγών ενέργειας, αιολικής, βιοκαυσίμων, της πυρηνικής, ηλιακής. Η «τιμή της Κίνας» είναι η αυτή που καταβάλλει η ίδια για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από την καύση άνθρακα.
Ο μοναδικός τρόπος να έχουμε καινοτόμες μεθόδους που μειώνουν το κόστος της ενέργειας στα επίπεδα της Κίνας είναι να κινητοποιήσουμε τον καπιταλισμό της ελεύθερης αγοράς. Ως ένα βαθμό η αγορά στρέφεται ήδη προς το σχέδιο αυτό, καθώς πολλές εταιρείες αντιλαμβάνονται ότι η καθαρή τεχνολογία θα είναι η επόμενη μεγάλη βιομηχανία. Δεν αρκεί, όμως, η αγορά. Χρειάζεται να ορίσει τις προδιαγραφές η κυβέρνηση και αργότερα να τις αναβαθμίσει. Μπορεί να το επιτύχει υποχρεώνοντας τις εταιρείες κοινής ωφελείας να παράγουν συγκεκριμένες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Εγώ θα προτιμούσα να επιβάλει φόρο στον άνθρακα, εξωθώντας την αγορά να εγκαταλείψει όσα καύσιμα εκπέμπουν υψηλά επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα.
Οι αλλαγές επιβάλλονται όταν οι άνθρωποι επαναστατούν. Είναι η σειρά μας να αντεπεξέλθουμε στην πρόκληση όπως οι γονείς μας μερίμνησαν για το δικό μας μέλλον μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα δικά μας τα παιδιά θα μας αναγνωρίσουν το ίδιο σε μας αν γίνουμε η πιο πράσινη γενιά της Ιστορίας.
(International Herald Tribune – Μετάφραση από την Καθημερινή, 20/4/07)