Της Ντίνας Καράτζιου
Η υπογραφή της συμφωνίας για τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης δεν μας έκανε σοφότερους όσον αφορά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που θα έχει η κατασκευή και η λειτουργία του. Αναλυτικό δεσμευτικό κείμενο που να ρυθμίζει οριστικά το πλαίσιο των σχετικών μελετών δεν υπάρχει.
Καθώς, λοιπόν, το μείζον αυτό ζήτημα παραμένει στο σκοτάδι, οι κίνδυνοι που διαβλέπουν για τα μοναδικής σπουδαιότητας οικοσυστήματα της Θράκης ειδικοί επιστήμονες, τοπικοί και περιβαλλοντικοί φορείς είναι πολλοί.
Στην πλειονότητά τους, οι επιστήμονες αναγνωρίζουν τη σπουδαιότητα του έργου. Υποστηρίζουν, όμως, ότι για να αποφευχθούν σοβαρές επιπτώσεις πρέπει να γίνουν συγκεκριμένες ενέργειες πριν, αλλά και κατά τη διάρκεια κατασκευής του αγωγού.
Όρος η λήψη μέτρων
*«Παραδείγματα στη διεθνή πρακτική υπάρχουν», θα μας πει ο Αστ. Παντοκράτορας, αναπληρωτής καθηγητής στο Πολυτεχνείο Ξάνθης.
«Στο συμβόλαιο του αγωγού Trans-Alaska Pipeline, που αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα έργα μεταφοράς αργού πετρελαίου στον κόσμο, υπήρχε όρος για τη λήψη μέτρων από την πλευρά της εταιρείας που θα εξασφάλιζαν τη διαβίωση των ζώων στην περιοχή γύρω από τον αγωγό: Το χρονοδιάγραμμα κατασκευής του αγωγού έλαβε υπόψη ακόμη και τον κύκλο αναπαραγωγής των ζώων, έτσι ώστε η διατάραξη της ζωής τους να είναι ελάχιστη. Επειδή το υπέργειο τμήμα του, ύψους 122 cm, αποτελεί στην ουσία ένα φράχτη με τεράστιο μήκος, αφέθηκαν ειδικά ανοίγματα για τη διέλευση των μεγάλων ζώων της περιοχής, όπως είναι οι αρκούδες».
Ο Αστ. Παντοκράτορας προτείνει τη δημιουργία μιας ανεξάρτητης, υψηλού κύρους επιστημονικής επιτροπής, η οποία θα ελέγξει τις μελέτες χωροθέτησης και περιβαλλοντικών επιπτώσεων που θα συντάξει η εταιρεία εκμετάλλευσης του έργου και θα διατυπώσει προτάσεις για αλλαγές και βελτιώσεις, υπέρ του περιβάλλοντος.
*Ο δρ Αλιευτικής Βιολογίας Εμ. Κουτράκης επισημαίνει ως πρώτη, εξαιρετικής σημασίας ενέργεια την πλήρη καταγραφή των οικοτόπων και των ειδών: «Πρέπει η κατάσταση πριν τον αγωγό να είναι αναλυτικά καταγεγραμένη. Θυμάμαι το πρόβλημα που υπήρχε με τα μεταλλεία στο Στρατώνι. Όταν κατηγορούσαν την καναδέζικη εταιρεία ότι είχε δημιουργήσει ρύπανση στην περιοχή, αυτή διατείνονταν ότι η ρύπανση υπήρχε. Το ίδιο, φυσικά, μπορεί να λέει σε μερικά χρόνια και ο διαχειριστής του αγωγού».
Κρίσιμο σημείο παραμένει για τους ειδικούς αν ο αγωγός θα διέρχεται από ζώνες υψηλής οικολογικής προστασίας.
*Ο υπεύθυνος περιβαλλοντικών δράσεων της WWF, Κων. Λιαρίκος, μας εξηγεί ότι «πρέπει να αποφευχθεί η εγκατάσταση τμήματος του αγωγού στο Δέλτα του Έβρου. Στην κοινή υπουργική απόφαση που έχει υπογραφεί για το πάρκο της Δαδιάς, αναφέρεται ότι ο αγωγός θα περάσει στα όρια του Πάρκου. Εάν συμβεί αυτό, πρέπει να τηρηθούν αυστηρότατοι όροι προστασίας της περιοχής».
Όποια μέτρα, όμως, κι αν ληφθούν, οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι επιπτώσεις στη θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα θα υπάρξουν: «Οι εκβαθύνσεις που θα πραγματοποιηθούν στον πυθμένα για την εγκατάσταση της προβλήτας φόρτωσης και εκφόρτωσης θα τροφοδοτήσουν την περιοχή με ένα σημαντικό φορτίο αιωρούμενων σωματιδίων και οργανικών φορτίων», μας εξηγεί ο κ. Κουτράκης.
*Πηγές ρύπανσης μπορεί να είναι ακόμη οι μικροδιαρροές από πετρελαιοειδή κατά τη διαδικασία φορτοεκφόρτωσης των πλοίων, αλλά και η διάχυση του έρματος που αυτά φέρουν: Τα καράβια είναι γεμισμένα με έρμα. Φτάνοντας στον προορισμό τους αδειάζουν στην περιοχή το έρμα, το οποίο όμως μέσα έχει και πετρελαιοειδή. Υπάρχει, βέβαια, πρόβλεψη να καθαρίζονται. Ακόμη κι έτσι όμως, πάντα μένει μια μικρή ποσότητα. Να σκεφτεί κανείς ότι μπορεί πέντε τάνκερ των 300 χιλιάδων τόνων να αδειάζουν ημερησίως 60 χιλιάδες τόνους έρμα το καθένα μέσα στον κόλπο της Αλεξανδρούπολης.
Όχι στη βιομηχανοποίηση
Στα «μείον» της κατασκευής του αγωγού συγκαταλέγεται και η αλλαγή του προφίλ της ευρύτερης περιοχής: από προορισμός φυσιολατρικού τουρισμού μετατρέπεται σε «βιομηχανική ζώνη».
*«Τίθεται ένα ερώτημα», μας εξηγεί ο Φ. Μαλκίδης, από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο: «Η Αλεξανδρούπολη, ο Έβρος, θα λάβουν τα αντισταθμιστικά οφέλη από τα τέλη διέλευσης προκειμένου να διατεθούν για την δημιουργία έργων υποδομής;»
«Ή, μήπως», προσθέτει, «η υλοποίηση της επένδυσης θα σημάνει τη ριζική ανατροπή του αναπτυξιακού προσανατολισμού της περιοχής, ανοίγοντας το δρόμο για την εγκατάσταση νέων μονάδων βαριάς βιομηχανίας;
*Ο Γ. Δεμερίδης, μέλος της Οικολογικής Εταιρείας Έβρου, μιας οργάνωσης που υπόσχεται δυναμικές κινητοποιήσεις εναντίον του αγωγού, προειδοποιεί: «Προσπαθούν να υποβαθμίσουν τις επιπτώσεις του πετρελαιαγωγού με εκφράσεις του τύπου, "πρόκειται για έναν σωλήνα που κανένας δεν θα βλέπει"... ή "τα δεξαμενόπλοια θα φορτώνουν πολύ μακριά από την πόλη κι ούτε θα τα βλέπουμε"»...
(Ελευθεροτυπία, 22/4/07)