Του Πετρου Παπακωνσταντινου
Η ακύρωση του πρώτου γύρου των τουρκικών προεδρικών εκλογών από το Συνταγματικό Δικαστήριο χωρίς κανένα νομικό πρόσχημα ισοδυναμεί με ξεκάθαρο πολιτικό πραξικόπημα. Η κεμαλική στρατοκρατία ελπίζει ότι, με τους εκβιασμούς, την πόλωση ή και αιματηρές προβοκάτσιες, θα καταφέρει να συγκροτήσει ευρύ αντι-ισλαμικό συνασπισμό, συσπειρώνοντας γύρω από τον Ντενίζ Μπαϊκάλ τα «ενδιάμεσα» κόμματα της Μητέρας Πατρίδας και του Ορθού Δρόμου για να κερδίσει τις πρόωρες εκλογές. Εάν αυτή η ισχνή ελπίδα διαψευσθεί, ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος να εξελιχθεί το συνταγματικό πραξικόπημα σε στρατιωτικό. Αυτό, για τα δεδομένα της Τουρκίας, δεν θα συνιστά πρωτοτυπία. Ωστόσο, για πρώτη φορά τα τανκς των στρατηγών θα υποχρεωθούν να περάσουν από ένα πολιτικό ναρκοπέδιο.
Στην Ελλάδα, το σύγχρονο έθνος - κράτος βασίστηκε σε μιαν αναπτυγμένη κοινωνία πολιτών, υπό την ηγεσία μιας κοσμοπολίτικης αστικής τάξης, ενώ η στρατιωτική ηγεσία χρεώθηκε, μεταπολεμικά, νεοφασιστικού τύπου εκτροπές και εθνικές τραγωδίες. Στην Τουρκία, που ακολούθησε όχι το δυτικό, αλλά το τριτοκοσμικό μοντέλο εθνογένεσης, η εικόνα ήταν αντεστραμμένη. Ο κεμαλικός στρατός ήταν ο πραγματικός πατέρας του έθνους, εκείνος που δημιούργησε σχεδόν εκ του μηδενός εγχώρια αστική τάξη και εθνική συνείδηση, θέτοντας τέρμα στον διαρκή εδαφικό ακρωτηριασμό του Μεγάλου Ασθενούς. Ακόμη και όταν επενέβαινε πραξικοπηματικά, εξασφάλιζε στοιχειώδη λαϊκή νομιμοποίηση, ταυτίζοντας τα ιδιοτελή του συμφέροντα με το γενικό, εθνικό συμφέρον.
Ολα αυτά αποτελούν, όμως, παρελθόν. Ενα νέο πραξικόπημα, εναντίον μιας δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης που σεβάστηκε πλήρως τους συνταγματικούς κανόνες του παιχνιδιού και έκανε πολύ περισσότερα από τους κεμαλικούς για την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, θα σημάνει την πλήρη απονομιμοποίηση του στρατού, αν δεν οδηγήσει σε πραγματικά εφιαλτικές εξελίξεις. Η πρόσφατη εμπειρία της Αλγερίας έχει πολλά να διδάξει.
Το 1991, η στρατιωτική γραφειοκρατία του FLN αναγκάστηκε να προχωρήσει σε σχετικά ελεύθερες εκλογές, στον πρώτο γύρο των οποίων θριάμβευσε το ισλαμικό FSI. Ο στρατός επενέβη ματαιώνοντας τον δεύτερο γύρο στο όνομα του κοσμικού χαρακτήρα της δημοκρατίας, με την ανοχή της Δύσης. Αποτέλεσμα ήταν να ξεπηδήσει, από τους κόλπους του σχετικά μετριοπαθούς FSI, το φονταμενταλιστικό GIA, να βυθιστεί η Αλγερία σε έναν δεκαετή εμφύλιο πόλεμο που άφησε πίσω του 160.000 νεκρούς και να ξεσπάσει κύμα τρομοκρατικών επιθέσεων στη Γαλλία. Φυσικά, το προηγούμενο της Αλγερίας δεν είναι μοιραίο να επαναληφθεί στην Τουρκία. Δείχνει, όμως, ότι οι συνέπειες της σοβούσας κρίσης μπορεί να αποδειχθούν εκρηκτικές όχι μόνο για τη γείτονα χώρα, αλλά για την ευρύτερη και ήδη εξαιρετικά ασταθή περιοχή που την περιβάλλει.
(Από την Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 03/05/2007)