Του Ανδρέα Νεοφυτίδη*
Η επίσκεψη του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στο Καζακστάν την Πέμπτη 10 Μαΐου, η οποία εγγράφεται στα πλαίσια μιας πολυμερούς «ενεργειακής» περιοδείας στο Καζακστάν και Τουρκμενιστάν, είχε σαν αποτέλεσμα τη συμφωνία μεταξύ του Ρώσου προέδρου και του ομολόγου του από το Καζακστάν Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ όπως μια επιπλέον ποσότητα 17 εκατ. τόνων πετρελαίου ετησίως από το Καζακστάν μεταφέρεται μέσω του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη.
Η επίσκεψη αυτή, που χαρακτηρίστηκε από μια ιδιαίτερη σπουδή - αρκεί να αναφερθεί πως ο Ρώσος πρόεδρος ξεκίνησε την επίσκεψή του στην Αστάνα στις έξι παρά πέντε το πρωί - προηγήθηκε, όχι τυχαία βέβαια, της έναρξης την επομένη, δηλαδή Παρασκευή 11 Μαΐου, μιας συνόδου κορυφής για την ενέργεια στην Πολωνία όπου συμμετείχαν οι πρόεδροι της φιλοξενούσης χώρας, της Γεωργίας, της Ουκρανίας και του Αζερμπαϊτζάν. Στη σύνοδο αυτή, η οποία, όπως εύκολα αντιλαμβάνεται ο ενημερωμένος αναγνώστης, είχε σαφείς αντι-ρωσικές συντεταγμένες, είχε προσκληθεί και ο Πρόεδρος του Καζακστάν Ναζαρμπάγεφ ο οποίος, ενώ αρχικά αποδέχθηκε την πρόσκληση, τελικά δεν μετέβη. Οι λόγοι που επικαλέστηκε ήταν πως δεν επιθυμούσε να εμπλέξει τη χώρα του σ' ένα παιχνίδι καθαρά αντι-ρωσικής πολιτικής. Ειδικοί για την ενέργεια τόνιζαν πως ο Ναζαρμπάγεφ θα ήταν ο σημαντικότερος εκ των συμμετασχόντων ηγετών δεδομένου ότι η χώρα του διαθέτει τεράστια αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Σκοπός της συνόδου αυτής ήταν να υιοθετήσει νέους δρόμους ενέργειας προς την Ευρώπη οι οποίοι θα παρακάμπτουν το ρωσικό έδαφος. Η ιδέα αυτή είναι αμερικανικής προέλευσης η οποία μεταλαμπαδεύτηκε, προς υλοποίηση, από την Ουάσιγκτον στις χώρες που συμμετείχαν στη σύνοδο.
Τα σχέδια που θα εξέταζε η σύνοδος κορυφής της Πολωνίας ήταν να εξασφαλιστεί πετρέλαιο από το Καζακστάν για διοχέτευση μέσω του αγωγού Οδησσού- Μπρόντι, κοντά στα σύνορα με την Πολωνία, επί Ουκρανικού εδάφους. Σε αυτή την περίπτωση, αν δηλαδή επιτυγχάνονταν τα σχέδια της συνόδου, οι επιπτώσεις επί του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη θα ήταν εξ ολοκλήρου αρνητικές, από μια πιθανή έλλειψη πετρελαίου. Ο Ρώσος πρόεδρος, ενεργώντας αστραπιαία και με την επίσκεψή του στο Καζακστάν και τις συμφωνίες που συνήψε με τον Πρόεδρο Ναζαρμπάγεφ, έσωσε την κατάσταση.
Είναι γνωστό πως το Καζακστάν ενδιαφέρεται σε πολύ μεγάλο βαθμό να διοχετεύει το πετρέλαιό του μέσω του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη επειδή ο εν λόγω αγωγός έχει τα οικονομικά και πολιτικά εχέγγυα που απαιτούνται για πωλήσεις πετρελαίου από τη χώρα αυτή προς την Ευρώπη. Ο αγωγός Οδησσός - Μπρόντι, αφ' ενός δεν διαθέτει τις δυνατότητες να μεταφέρει μεγάλες ποσότητες πετρελαίου και αφ' ετέρου απουσιάζει το οικονομικό υπόβαθρο (μελέτες, οικονομικές επενδύσεις κ.λπ). Όπως τονίζουν διπλωματικές πηγές το μόνο που υπάρχει είναι ένα πολιτικό ευχολόγιο που συνδέεται με τις φαντασιώσεις των σημερινών ηγετών της Ουκρανίας και της Πολωνίας. Αξίζει, επί πλέον, να αναφερθεί πως ο αγωγός Οδησσός - Μπρόντι χρησιμεύει σήμερα για τη μεταφορά μικρών ποσοτήτων πετρελαίου αντίστροφα, από το Μπρόντι σε διυλιστήρια της Οδησσού.
Η συμφωνία Πούτιν- Ναζαρμπάγεφ για τη μεταφορά μιας επιπλέον ποσότητας 17 εκατ. τόνων πετρελαίου ετησίως από το Καζακστάν μέσω του αγωγού Μπούργκας - Αλεξανδρούπολη πριμοδοτεί τον εν λόγω αγωγό, και σύμφωνα με διεθνείς εμπειρογνώμονες μόνο σε περίπτωση πλεονάζουσας παραγωγής θα χρησιμοποιείται ο αγωγός Οδησσός - Μπρόντι.
Αυτή τη στιγμή, το Καζακστάν παράγει 68 εκατ. τόνους πετρελαίου το χρόνο, εκ των οποίων 57 εξάγονται κυρίως μέσω ρωσικών αγωγών. Οι προβλέψεις για το 2015 είναι πως μέχρι τότε η χώρα θα παράγει 120-150 εκατ. τόνους. Σήμερα το πετρέλαιο της χώρας διοχετεύεται στις διεθνείς αγορές μέσω του αγωγού Caspian Pipeline Consortium (CPC). Ως γνωστό οι μετοχές του CPC ανήκουν κατά 24% σε ρωσική εταιρεία, 19% στο Καζακστάν, 15% στη Chevron κ.ά., 7% στο Ομάν κ.λπ. ενώ τον έλεγχο λειτουργίας του ασκεί η Ρωσία.
Μέσω του CPC, διοχετεύονται σήμερα 27 εκατ. τόνοι πετρελαίου ενώ υπάρχουν σχέδια αναμόρφωσής του προκειμένου να μεταφέρονται 40 εκατ. τόνοι ετησίως και 67 εκατ. τόνοι έως και το 2012. 17 εκατ. τόνοι πετρελαίου θα μεταφέρονται μέσω του αγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη.
Διπλωματικές πηγές δήλωναν πως ο Πρόεδρος Πούτιν υπογράμμισε στον ομόλογό του από το Καζακστάν την επιθυμία του να αποφύγει τις τουρκικές οδούς διέλευσης ρωσικής ενέργειας και τις επιπλοκές (πολιτικές και άλλες) που αυτές επιφέρουν. Το εξαιρετικά θετικό στοιχείο από τη χρησιμοποίηση του αγωγού CPC είναι, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, πως αποφεύγεται ο αγωγός Μπακού-Τυφλίδα-Τσεϊχάν (Τουρκία).
Αξίζει να σημειωθεί πως η ρωσική εταιρεία Transneft, η οποία κατέχει το 24% των μετοχών του αγωγού CPC, εξέφρασε ήδη την πλήρη ικανοποίησή της για τη συμφωνία Πούτιν- Ναζαρμπάγεφ, διεθνείς δε παρατηρητές δήλωναν πως η κίνηση Πούτιν πρακτικά εξουδετέρωσε πλήρως τη σύνοδο κορυφής της Πολωνίας.
Η «ενεργειακή» περιοδεία του Ρώσου προέδρου στο Καζακστάν και Τουρκμενιστάν (σ' αυτό το τελευταίο οι συνομιλίες αφορούσαν ειδικά το φυσικό αέριο) ενεργοποιεί κατά κάποιο τρόπο, και σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, τη ρωσική ιδέα για τη δημιουργία της «Μεγάλης Ένωσης Φυσικού Αερίου».
* Ο κ. Ανδρέας Νεοφυτίδης είναι δημοσιογράφος-συγγραφέας
(Ναυτεμπορική, 14/5/07)