«Οι κύριοι προτιμούν τα ομόλογα» είχε πει ο γνωστός Αμερικανός τραπεζίτης και φιλάνθρωπος Άντριου Μέλον. Αν και οι τζέντλεμεν που αγοράζουν ομόλογα πέρασαν δύσκολες εβδομάδες τελευταία -η τιμή των αμερικανικών ομολόγων μειώθηκε κατακόρυφα και η απόδοσή τους αυξήθηκε- αυτοί που θα πρέπει πρωτίστως να ανησυχούν είναι όσοι εξαρτώνται από το φθηνό χρήμα, όπως οι υπερχρεωμένοι καταναλωτές.
Η εκτίναξη των αποδόσεων έγινε τις τελευταίες εβδομάδες, αλλά η ανοδική κίνηση -από 4,5% σε περίπου 5,25% για το 10ετές- είχε ξεκινήσει από τον Μάρτιο. Ο δανεισμός δολαρίων με προθεσμία ακρίβυνε, με αποτέλεσμα να αλλάξει και η μορφή της καμπύλης των αποδόσεων. Στις αρχές του έτους, ο δανεισμός για πέντε ή 10 χρόνια κόστιζε λιγότερο απ ό,τι ο δανεισμός για έναν χρόνο.
Τώρα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Αν και η στροφή στις αποδόσεις ήταν αιφνίδια, δεν ήταν ωστόσο ανησυχητική. Οι επενδυτές ομολόγων είχαν πολλές ευκαιρίες από τον Ιούλιο του 2003, όταν η Fed μείωσε το επιτόκιο του δολαρίου σε 1% (τα χαμηλότερα επιτόκια ευνοούν τα ομόλογα). Η «επιστροφή» των αποδόσεων των 10ετών ομολόγων άνω του 5% είναι φυσιολογική, όπως εξάλλου φυσιολογική είναι και η νέα καμπύλη των αποδόσεων.
Όμως, ενδιαφέρον έχει να εξηγήσουμε γιατί αυξήθηκαν οι αποδόσεις -κάτι που ενδεχομένως θα καθορίσει και τη μελλοντική τους πορεία. Μια πιθανή εξήγηση- πως οι συναλλασσόμενοι πανικοβλήθηκαν για τον πληθωρισμό- δεν ευσταθεί. Το αμερικανικό Θησαυροφυλάκιο εκδίδει ομόλογα με αποδόσεις που συνδέονται με τον πληθωρισμό, και η αξία τους δεν θα έπρεπε να επηρεάζεται από τις αναμενόμενες αλλαγές στα επίπεδα τιμών. Κι όμως, τις τελευταίες εβδομάδες, μειώθηκε τόσο όσο και των απλών ομολόγων.
Άλλη πιθανότητα είναι οι κεντρικές τράπεζες στην Ανατολική Ασία και τη Μέση Ανατολή να αποφάσισαν ξαφνικά να σταματήσουν να αγοράζουν αντιπροσωπευτικά ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου. Αυτές οι αγορές, που γίνονται για να αντισταθμιστούν τα εμπορικά πλεονάσματα και για να διατηρηθούν υποτιμημένα τα νομίσματα, είναι ενδεχομένως ο βασικότερος λόγος για τον οποίον οι αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων διατηρήθηκαν τόσο χαμηλές για τόσο καιρό. Αλλά η Κίνα, άλλες ασιατικές εξαγωγικές χώρες και οι χώρες του Περσικού συνεχίζουν να καταγράφουν σημαντικά πλεονάσματα στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών τους, με αποτέλεσμα να έχουν πάντα ανάγκη να αγοράζουν αμερικανικά ομόλογα. Η διάθεσή τους να αγοράσουν ομόλογα ενδεχομένως να έχει περιοριστεί, αλλά αυτό δεν εξηγεί τη μεγάλη αλλαγή της καμπύλης των αποδόσεων των ομολόγων.
Η καλύτερη εξήγηση είναι πιθανότατα και η απλούστερη. Η παγκόσμια οικονομία συνεχίζει να αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς, και οι αγορές έχουν αρχίσει να γίνονται πιο αισιόδοξες για τις προοπτικές της αμερικανικής οικονομίας. Αυτό δημιουργεί ζήτηση για επενδυτικά κεφάλαια, ασκώντας ανοδικές πιέσεις στα επιτόκια -δηλαδή στο κόστος του κεφαλαίου.
Τα επιτόκια στη Βρετανία, στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ ενδεχομένως να χρειαστεί να αυξηθούν περαιτέρω -κάτι που θα σημαίνει επιπλέον πόνο για τους επενδυτές ομολόγων. Αλλά αυτοί που πραγματικά θα υποφέρουν θα είναι οι καταναλωτές, οι οποίοι δανείστηκαν επιβαρύνοντας τις πιστωτικές τους κάρτες, και όσοι εξαρτώνται από το φθηνό χρήμα για να χρηματοδοτήσουν τις αγορές τους.
(Ημερησία - Financial Τimes Εditorial, 18/6/07)