Του Ρομάνο Πρόντι
Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Το έτος 2002 ήταν πράγματι μια πολύ καλή χρονιά για την Ευρώπη. Ξεκίνησε με την κυκλοφορία του ευρώ, που αποδείχθηκε απροσδόκητα επιτυχής για όλους μας. Η χρονιά συνεχίστηκε με την έναρξη των εργασιών της Συντακτικής Συνέλευσης, προκειμένου να συζητηθούν οι δομές της Ενωσης για το μέλλον της Ευρώπης. Στο τέλος του χρόνου το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κοπεγχάγης προχώρησε στην ιστορική απόφαση ενοποίησης της ηπείρου με την εισδοχή δέκα νέων μελών, που θα ενταχθούν οριστικά στην Ε.Ε. την 1η Μαΐου του 2004.
Μετά την Κοπεγχάγη, η Αθήνα θα είναι ο επόμενος σταθμός για τη διεύρυνση και οι συμφωνίες προσχώρησης των νέων μελών θα υπογραφούν στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 2003. Είναι προφανές ότι η ελληνική προεδρία θα διαδραματίσει κρίσιμο και σημαντικό ρόλο, προκειμένου να ευοδωθούν όλες οι προσπάθειες της Ενωσης και των υποψηφίων χωρών και η διεύρυνση να γίνει πραγματικότητα.
Πάνω απ’ όλα η επιτυχής ενοποίηση της Ευρώπης σημαίνει μια πορεία προς την κατεύθυνση μιας ολοκληρωτικής μεταρρύθμισης, που θα αγγίζει και αφορά όλες τις εκφάνσεις της κοινωνίας στις υποψήφιες χώρες. Θα πρέπει, επομένως, να βεβαιωθούμε ότι η ευρωπαϊκή νομοθεσία και οι αρχές θα τύχουν πλήρους εφαρμογής από τα νέα μέλη από την ημέρα της οριστικής ένταξής τους.
Η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ωστόσο, σημαίνει και κάτι ακόμη: τη δημιουργία μιας νέας φιλοσοφίας γύρω από τις διεθνείς μας σχέσεις.
Οφείλουμε να στείλουμε σαφές μήνυμα σ’ εκείνες τις χώρες που δεν έχουν αναμιχθεί σ’ αυτήν τη διαδικασία, αλλά στρέφουν το βλέμμα προς την Ε.Ε. υπό το πρίσμα μεγάλων προσδοκιών, όπως συμβαίνει με τις βαλκανικές χώρες. Οφείλουμε να τους πούμε ότι η πόρτα της Ενωσης παραμένει ανοικτή και πως ελπίζουμε να τους καλέσουμε μόλις αυτό καταστεί δυνατό.
Είναι σαφές ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση θα πρέπει αν ενδιαφερθεί για την ανάπτυξη της περιοχής ως συνόλου αλλά για κάθε μία βαλκανική χώρα χωριστά. Είμαι πολύ υπερήφανος που η ελληνική κυβέρνηση κατατάσσει αυτό το θέμα στην κορυφή των προτεραιοτήτων της προεδρίας της. Εργο δικό μας είναι, επομένως, να υποστηρίξουμε τις βαλκανικές χώρες στις προσπάθειές τους, θέτοντας μια κοινή ατζέντα που θα τις βοηθήσει να αποκτήσουν πρόσβαση στα ανάλογα εργαλεία και τις πηγές και να προχωρήσουν έτσι στη σταθεροποίηση της περιοχής αρχικά και στην συνέχεια στη διαδικασία ένταξης.
Η συνάντηση με τους ηγέτες των κυβερνήσεων των δυτικών Βαλκανίων, που θα πραγματοποιηθεί στη Θεσσαλονίκη, τον Ιούνιο, θα είναι ξεχωριστής σημασίας γι’ αυτήν τη στρατηγική. Εκτός από τη διαδικασία της διεύρυνσης, θα πρέπει να ξεκινήσουμε μια νέα, που θα στοχεύει στην καλλιέργεια των σχέσεών μας με τους μελλοντικούς μας γείτονες σε μια ευρύτερη Ενωση. Αν και είναι σαφές ότι η διεύρυνση Ενωση. Αν και είναι σαφές ότι η διεύρυνση δεν μπορεί να συνεχιστεί επ’ αόριστον, οφείλουμε να δείξουμε πως δεν προτιθέμεθα να υψώσουμε νέα τείχη γύρω μας.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση χρειάζεται ένα «δακτυλίδι φίλων» στα σύνορά της, από τη Ρωσία ως τις εσχατιές της Μεσογείου- και οφείλει να τους προσφέρει κάτι περισσότερο από συνεργασία ή συνεταιρισμό, όχι όμως και πλήρη ένταξη, χωρίς ωστόσο να αποκλειστεί κατηγορηματικά το τελευταίο. Είναι αυτό που εγώ λέω «να μοιραστούμε τα απάντα, εκτός από τους θεσμούς».
Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει την προβολή των αρχών, αξιών και των και των προδιαγραφών που αντικατοπτρίζουν την αληθινή φύση της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Βεβαίως, αυτή η προσέγγιση θα περιλαμβάνει επίσης υψηλού επιπέδου συνεργασία σε κοινά θέματα, όπως η μετανάστευση, η παροχή ασύλου και η διαχείριση των κοινών μας συνόρων, που σωστά κυριαρχούν στις προτεραιότητες της ελληνικής προεδρίας.
Υπό αυτό το πρίσμα και με αυτή την προοπτική, τα θέματα που τίθενται στο τραπέζι της Ευρωπαϊκής Συντακτικής Συνέλευσης αποκτούν τη μορφή του κατεπείγοντος και οφείλουμε να μελετήσουμε με το ανάλογο θάρρος και την ανάλογη αποφασιστικότητα.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση θα καταστεί ικανή να ολοκληρώσει και να εκπληρώσει τις φιλοδοξίες της μόνο μέσω των μεταρρυθμίσεων των θεσμών της και της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων, που θα πρέπει να απλουστευτεί, να γίνει ταχύτερη και περισσότερο αποτελεσματική. Πάνω απ’ όλα, κρίνεται απολύτως αναγκαίο να αναπτύξουμε το δημοκρατικό και ηθικό ανάστημα της Ενωσης: οι Ευρωπαίοι πολίτες χρειάζεται να καταλάβουν καλύτερα και να συμμετάσχουν ενεργότερα στα ευρωπαϊκά σχέδια.
Τους επόμενους έξι μήνες, η Συντακτική Συνέλευση θα πρέπει να σχεδιάσει τη νέα θεσμική αρχιτεκτονική της Ενωσης. Θα είμαστε σε συνεχή και στενή συνεργασία με την προεδρία προκειμένου να βεβαιωθούμε ότι η νέα συνταγματική συνθήκη θα παρουσιαστεί στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Θεσσαλονίκη.
Τελικά, τον Μάρτιο, ο πρωθυπουργός κ. Κώστας Σημίτης θα προεδρεύσει μιας πολύ σημαντικής συνάντησης των Ευρωπαίων ηγετών στις Βρυξέλλες. Η αποκαλούμενη Εαρινή Ευρωπαϊκή Σύνοδος θα εστιάσει το ενδιαφέρον της στη στρατηγική της Ενωσης σε θέματα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά της τελευταίας δεκαετίας. Οι συνθήκες σήμερα ενδέχεται να είναι πολύ πιο διαφορετικές. Η έντονη επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης τους τελευταίους 18 μήνες έπληξε καίρια την εμπιστοσύνη του επιχειρηματικού κόσμου και των καταναλωτών στις προοπτικές της Ευρωζώνης. Το ευπρόσβλητο των οικονομιών μας σε εξωτερικές επιρροές ενισχύει την ανάγκη να επιταχύνομε τις αλλαγές.
Μολονότι η πρόοδος υπήρξε εμφανής σχεδόν σε όλους τους τομείς, δεν ήταν αρκετά ταχεία ούτε αρκετά συντονισμένη ώστε να παραγάγει τα αποτελέσματα που υπέγραψαν, άρα και προσδοκούσαν οι αρχηγοί των κρατών πριν από τρία χρόνια στη Λισσαβώνα.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος δεν είναι η απουσία αποφάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά η αποτυχία των κρατών-μελών να διασφαλίσουν ότι τα συμπεφωνημένα και οι νέες πολιτικές εφαρμόζονται πλήρως και αποτελεσματικά.
Αυτό σημαίνει πως σε τομείς-κλειδιά η Ε.Ε. οφείλει να αποδεσμεύσει όλες τις δυνάμεις της εσωτερικής αγοράς. Όπως και κάθε κράτος-μέλος οφείλει να πράξει περισσότερο, προκειμένου να είναι βέβαιο ότι τα συμφωνηθέντα μέτρα εφαρμόζονται σωστά και εγκαίρως.
(Από την εφημερίδα Καθημερινή στις 10/01/03)