Το Μάιο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, απέσυρε τις ΗΠΑ από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, η οποία υπογράφηκε το 2015 μεταξύ του Ιράν και της ομάδας των εθνών P5 + 1, δηλαδή τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ συν τη Γερμανία.
Στα τέλη Ιουλίου, ο Τραμπ δήλωσε ότι είναι έτοιμος να διεξαγάγει συνομιλίες από μηδενική βάση με τον Ιρανό ομόλογό του, Χασάν Ροχανί, ωστόσο τα δύο μέρη δεν είχαν επίσημες συναντήσεις.
Στις 6 Αυγούστου, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, δήλωσε ότι η Ουάσινγκτον θα επιβάλλει κυρώσεις εναντίον του Ιράν, υποστηρίζοντας ότι η Ισλαμική Δημοκρατία παραβιάζει τη συμφωνία που έθετε περιορισμούς στο πυρηνικό της πρόγραμμα με αντάλλαγμα την απαλλαγή από κυρώσεις ύψους αρκετών δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Μετά την απόσυρση των Ηνωμένων Πολιτειών από τη διεθνή συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, γνωστή ως Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (Joint Comprehensive Plan of Action - JCPOA), ξεκίνησε τον Αύγουστο η πρώτη φάση των κυρώσεων των ΗΠΑ εναντίον του Ιράν, η οποία έπληξε τους τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας, των τραπεζών και της εξορυκτικής βιομηχανίας.
Η δεύτερη φάση των κυρώσεων, που στρέφεται κατά του ενεργειακού τομέα του Ιράν, της ναυπηγικής βιομηχανίας, της ναυτιλίας και του χρηματοπιστωτικού τομέα, τέθηκε σε ισχύ στις 5 Νοεμβρίου.
Η απόφαση του OPEC για περιορισμό της πετρελαϊκής παραγωγής
Ο OPEC συμφώνησε το Νοέμβριο του 2016 να μειώσει την τότε πετρελαϊκή παραγωγή του κατά 1,2 εκατ. βαρέλια την ημέρα. Το Δεκέμβριο του 2016, η Ρωσία και άλλοι παραγωγοί εκτός OPEC δήλωσαν ότι, επίσης, θα μειώσουν την παραγωγή τους κατά 600.000 εκατ. βαρέλια την ημέρα, συμφωνία που αργότερα παρατάθηκε μέχρι το τέλος του 2018.
Στις 15 Ιουνίου του τρέχοντος έτους, ο OPEC ανακοίνωσε την απόφασή του να αυξήσει την παραγωγή αργού των κρατών - μελών του, μειώνοντας το επίπεδο συμμόρφωσης με τις ποσοστώσεις που είχαν συμφωνηθεί προηγουμένως, από περισσότερο από 150% που ήταν το Μάιο σε 100% από την 1η Ιουλίου.
Στη συνάντηση που είχε το καρτέλ με τη Ρωσία και άλλες χώρες εκτός OPEC στις 16 Ιουνίου, συμφωνήθηκε να μειώσουν τα επίπεδα συμμόρφωσής τους στο 100%. Στις 23 Ιουνίου, οι χώρες εντός και εκτός OPEC που συμμετέχουν στη συμφωνία για την επιβολή πλαφόν στην πετρελαϊκή παραγωγή ανακοίνωσαν την τήρηση του αθροιστικού επιπέδου συμμόρφωσης του 100% από την 1η Ιουλίου, η οποία προσέθεσε περίπου ένα εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως στην παγκόσμια προσφορά πετρελαίου.
Ο OPEC δήλωσε στη συνέχεια ότι οι συμμετέχουσες χώρες θα προσπαθήσουν να τηρήσουν το αθροιστικό επίπεδο συμμόρφωσης μέχρι τη λήξη της περιόδου ισχύος της Δήλωσης Συνεργασίας (Declaration of Cooperation - DOC) και για το υπόλοιπο της θητείας της Κοινής Υπουργικής Επιτροπής Παρακολούθησης (Joint OPEC and Non-OPEC Ministerial Monitoring Committee - JMMC), η οποία είναι επιφορτισμένη με το έργο της παρακολούθησης και της υποβολής εκθέσεων σχετικά με το επίπεδο συμμόρφωσης των χωρών εντός και εκτός καρτέλ με τα πλαφόν στην πετρελαϊκή παραγωγή που προβλέπει η μεταξύ τους συμφωνία.
Σύμφωνα με δελτίο τύπου του Οργανισμού στις 23 Ιουνίου, «τα κράτη μέλη έχουν ξεπεράσει το απαιτούμενο επίπεδο συμμόρφωσης που είχε φτάσει το 152% το Μάιο του 2018».
Στις αρχές Νοεμβρίου, ο OPEC και οι σύμμαχοί του ανακοίνωσαν περικοπές στην παραγωγή αργού της τάξης των 1,2 εκατ. βαρελιών ημερησίως, σε μια προσπάθεια να εξισορροπηθεί η παγκόσμια αγορά πετρελαίου. Τα κράτη-μέλη του OPEC συμφώνησαν να περιορίσουν την παραγωγή τους κατά 800.000 εκατ. βαρέλια ημερησίως, ενώ οι συνεργαζόμενοι παραγωγοί πετρελαίου εκτός OPEC, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, θα μειώσουν την παραγωγή τους κατά 400.000 εκατ. βαρέλια ημερησίως.
Τα επίπεδα των περικοπών καθορίστηκαν βάσει της παραγωγής των συμμετεχουσών στη συμφωνία χωρών τον Οκτώβριο του 2018. Οι περικοπές θα τεθούν σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2019 για έξι μήνες, σύμφωνα με κοινό ανακοινωθέν του OPEC και των συμμάχων του, γνωστών πια ως OPEC+, μετά τη συνάντηση της Βιέννης στις αρχές Δεκεμβρίου.
Η συμφωνία και οι επιπτώσεις της στην αγορά θα αναθεωρηθούν τον Απρίλιο του 2019, οπότε και οι OPEC+ θα συναντηθούν για να καθορίσουν τη στρατηγική τους για το διάστημα από τον Ιούλιο και μετά.
Έντονες διακυμάνσεις των διεθνών τιμών του πετρελαίου
Στις αρχές του 2018, οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου ανέρχονταν σε περίπου $67 ανά βαρέλι. Οι τιμές του αργού στις 4 Ιανουαρίου έφθασαν στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων δυόμισι ετών, εν μέσω εντάσεων στο Ιράν και έχοντας τη στήριξη της συμφωνίας για περιορισμό της παραγωγής από τους OPEC+. Την ημέρα εκείνη, η διαπραγμάτευση του Brent ξεκίνησε από τα $67,85 δολάρια ανά βαρέλι και κέρδισε 0,58%, φθάνοντας τα $68,25 το βαρέλι, το υψηλότερο -μέχρι τότε- επίπεδο από τις 13 Μαΐου 2015.
Στα μέσα Ιανουαρίου, το Brent έφθασε τα $70 το βαρέλι, το υψηλότερο επίπεδο σε τρία χρόνια. Στα τέλη Απριλίου, ο Τραμπ επιτέθηκε κατά του OPEC, κατηγορώντας το καρτέλ ότι διατηρούσε υψηλές τις τιμές του αργού.
«Φαίνεται ότι ο OPEC κάνει ξανά το ίδιο. Με ιστορικά υψηλές ποσότητες πετρελαίου παντού, συμπεριλαμβανομένων των πλήρως φορτωμένων πλοίων στη θάλασσα. Οι τιμές του πετρελαίου είναι τεχνητά πολύ υψηλές! Αυτό δεν είναι καλό και δε θα γίνει αποδεκτό!», έγραψε τότε ο Αμερικανός πρόεδρος στο προσφιλές του Twitter.
Τέσσερις μέρες μετά το tweet του Τραμπ, το Brent ανήλθε στα $75 ανά βαρέλι.
Στις αρχές Μαΐου, το Brent αυξήθηκε λόγω της απόφασης Τραμπ να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Στις 8 Μαΐου, το αργό Brent έφθασε ενδοσυνεδριακά τα $77,18 το βαρέλι, ενώ το αμερικανικό WTI κατέγραψε τιμές της τάξης των $71,17 ανά βαρέλι.
Στις 3 Οκτωβρίου, το Brent κατέγραψε υψηλό έτους στα $86,74 ανά βαρέλι, αλλά έπεσε στα $57,50 στις 29 Νοεμβρίου.
Κατά την περίοδο από το Μάιο έως το Δεκέμβριο, οι τιμές του πετρελαίου επηρεάστηκαν έντονα από την απόφαση των ΗΠΑ να επιβάλουν κυρώσεις στο Ιράν, από την απόφαση του OPEC για την εξισορρόπηση της αγοράς, αλλά και από την κλιμάκωση των εμπορικών εντάσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας.
Στις 13 Δεκεμβρίου, οι τιμές του αργού εμφάνισαν κέρδη, με τη χαλάρωση των εμπορικών εντάσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας να προσφέρει αισιοδοξία στην αγορά, ενώ τα αποθέματα αργού πετρελαίου στις ΗΠΑ παρουσίασαν πτώση.
Η μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής και η Σύνοδος COP24 στο Katowice
Το διάστημα 3 - 14 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε η Σύνοδος των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή στην πόλη Katowice της Πολωνίας.
Κατά τη διάρκεια της Συνόδου, ο ανώτατος αξιωματούχος του ΟΗΕ για το Κλίμα έκανε έκκληση για επείγουσα δράση για το κλίμα και προειδοποίησε για τις καταστροφικές συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Στη διάσκεψη συζητήθηκαν διεξοδικά οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην εκτόπιση μεγάλων πληθυσμών.
Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να αυξήσει τον αριθμό των μεταναστών που ζουν εκτός της χώρας καταγωγής τους. Ήδη, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, ο αριθμός αυτός στις 6 Δεκεμβρίου ανερχόταν σε περισσότερα από 258 εκατομμύρια.
Οι κλιματικοί παράγοντες που προκαλούν μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών περιλαμβάνουν αυξανόμενης διάρκειας κύματα καύσωνα, ξηρασίες και αυξήσεις της στάθμης της θάλασσας που καθιστούν ορισμένες περιοχές μη κατοικίσιμες.
Η Σύνοδος COP24 κατέληξε σε ένα σύνολο συστάσεων που καταρτίστηκαν για να βοηθήσουν τις χώρες να αντιμετωπίσουν τον εκτοπισμό πληθυσμών εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Η απόφαση του Κατάρ να εγκαταλείψει τον OPEC
Ένα ακόμη γεγονός που σημάδευσε το διεθνή ενεργειακό τομέα το 2018 ήταν η ανακοίνωση, στις 3 Δεκεμβρίου, της απόφασης του Κατάρ να εγκαταλείψει τον OPEC μετά από 57 χρόνια και να προσηλωθεί στην αύξηση της παραγωγής LNG.
Η κίνηση αυτή θα μπορούσε μεσοπρόθεσμα να σηματοδοτήσει ένα σημείο μη επιστροφής για το Κατάρ, δεδομένων των τεταμένων σχέσεών του με τις χώρες της Μέσης Ανατολής που βρίσκονται υπό την επιρροή της Σαουδικής Αραβίας.
Το Κατάρ αναδεικνύεται κάθε χρόνο από το 2006 ως ο μεγαλύτερος εξαγωγέας LNG παγκοσμίως, κατέχοντας μερίδιο 30% στην παγκόσμια αγορά LNG, σύμφωνα με την ετήσια ανασκόπηση του διεθνούς ενεργειακού τομέα που δημοσιεύει κάθε χρόνο η BP.
Διαθέτοντας τα τρίτα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο, μετά τη Ρωσία και το Ιράν, το Κατάρ σκοπεύει να αυξήσει την παραγωγική ικανότητα του από 77 σε 110 εκατ. τόνους LNG ετησίως, δήλωσε στις 26 Σεπτεμβρίου ο υπουργός Ενέργειας του Κατάρ, Saad Sherida Al Kaabi.
Η αποχώρηση του Κατάρ από τον OPEC είναι μάλλον απίθανο να επηρεάσει σημαντικά την παραγωγή του καρτέλ, δεδομένου ότι κατείχε μόνο ένα μικρό μερίδιο παραγωγής μεταξύ των χωρών-μελών του καρτέλ. Συγκεκριμένα και σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού, η παραγωγή πετρελαίου του Κατάρ ανερχόταν τον Οκτώβριο σε 609.000 βαρέλια ημερησίως, αντιπροσωπεύοντας το 1,8% της συνολικής παραγωγής του OPEC για το μήνα αυτό, η οποία ανερχόταν σε 32,9 εκατ. βαρέλια ημερησίως.
Υπενθυμίζεται ότι στις 23 Μαΐου 2017, ξέσπασε κρίση μεταξύ του Κατάρ και του συνασπισμού Σαουδικής Αραβίας, Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Μπαχρέιν, Αιγύπτου και Υεμένης, όταν η επίσημη ιστοσελίδα του πρακτορείου ειδήσεων του Κατάρ δέχθηκε επίθεση από άγνωστη ομάδα χάκερς -όπως υποστηρίχθηκε από το Κατάρ- στο πλαίσιο της οποίας φέρεται να δημοσίευσε ψευδείς δηλώσεις του Καταριανού εμίρη Tamim bin Hamad al-Thani σχετικά με την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ και το Ιράν.
Την ίδια ημέρα, ο λογαριασμός του υπουργού Εξωτερικών του Κατάρ στο Twitter εμφάνιζε μια δήλωση που προέτρεπε τους πρεσβευτές της Σαουδικής Αραβίας, της Αιγύπτου, του Κουβέιτ, του Μπαχρέιν και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων να εγκαταλείψουν το Κατάρ εντός 24 ωρών.
Στις 2 Ιουνίου 2017, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία, το Μπαχρέιν, η Αίγυπτος και η Υεμένη ανακοίνωσαν αιφνιδίως και ταυτόχρονα την απόφασή τους να διακόψουν τις διπλωματικές τους σχέσεις με το Κατάρ, επικαλούμενες φόβους για την «εθνική ασφάλειά» τους. Οι χώρες αυτές, με εξαίρεση την Υεμένη, απείλησαν να επιβάλουν περαιτέρω κυρώσεις στη Ντόχα στην περίπτωση που απέρριπτε έναν μακρύ κατάλογο αιτημάτων, συμπεριλαμβανομένου του κλεισίματος του τηλεοπτικού δικτύου Al Jazeera που χρηματοδοτείται από το Κατάρ.
Το Σεπτέμβριο, το Κατάρ υπέγραψε συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο για την αγορά 24 μαχητικών αεροσκαφών Eurofighter Typhoon, όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Άμυνας του Κατάρ.
Στις 7 Νοεμβρίου 2017, το Κατάρ υπέγραψε συμβόλαια ύψους €12 δισ. με γαλλικές εταιρείες κατά τη διάρκεια μιας μονοήμερης επίσκεψης του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν στη χώρα, εν μέσω συνεχιζόμενης κρίσης μεταξύ της Ντόχα και των γειτόνων της στον Κόλπο. Οι συμβάσεις αφορούσαν την άμυνα, τον εξοπλισμό, τη λειτουργία και τη συντήρηση των μετρό και των τραμ, αλλά και την αντιμετώπιση της ρύπανσης του εδάφους.
Ο μεγαλύτερος προμηθευτής LNG στον κόσμο προωθεί επίσης μια συνεργασία, ύψους $1,3 δισ., με την ExxonMobil για τον τερματικό σταθμό LNG Golden Pass στο Τέξας, ο οποίος πρόκειται να ξεκινήσει την παραγωγή σχιστολιθικού φυσικού αερίου σχιστόλιθου σε πέντε χρόνια.
Το Κατάρ αρνείται τις κατηγορίες των γειτόνων του και χαρακτήρισε τις προσπάθειες διπλωματικού αποκλεισμού του ως παραβίαση του διεθνούς δικαίου και της εθνικής του κυριαρχίας.