‘Το Μέλλον των Σιδηροδρόμων’ ('The Future of Rail’) είναι η τελευταία έκδοση του IEA, μέρος μίας σειράς εκθέσεων που επιχειρεί να ‘ρίξει φως’ σε ‘τυφλά σημεία’ του ενεργειακού συστήματος, όπως τα χαρακτηρίζει ο Οργανισμός, επισημαίνονται ότι τα θέματα αυτά αξίζουν μεγαλύτερη προσοχή από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. Η έκθεση για τους σιδηρόδρομους παρουσιάστηκε χθες, Τετάρτη 30 Ιανουαρίου, στο Νέο Δελχί της Ινδίας από τον εκτελεστικό διευθυντή του IEA, Δρ. Fatih Birol, σε εκδήλωση που άνοιξε ο υπουργός Σιδηροδρόμων της Ινδίας, Shri Piyush Goyal.
Όπως τονίζεται στην έκθεση, ο τομέας των μεταφορών είναι υπεύθυνος για σχεδόν το ένα τρίτο της τελικής ζήτησης ενέργειας, σχεδόν τα δύο τρίτα της ζήτησης πετρελαίου και περίπου το ένα τέταρτο των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) από την καύση καυσίμων. Ως εκ τούτου, οι αλλαγές στις μεταφορές είναι θεμελιώδεις για την επίτευξη της ενεργειακής μετάβασης σε παγκόσμιο επίπεδο. Ενώ ο τομέας των σιδηροδρόμων μεταφέρει το 8% των επιβατών παγκοσμίως και αντιπροσωπεύει το 7% των παγκόσμιων εμπορευματικών μεταφορών, αντιστοιχεί μόλις στο 2% της συνολικής ζήτησης ενέργειας από τις μεταφορές, γεγονός που υπογραμμίζει την αποδοτικότητά του σε ότι αφορά την ενέργεια.
«Ο τομέας των σιδηροδρόμων μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη τόσο στον ενεργειακό τομέα, όσο και στο περιβάλλον», δήλωσε ο Δρ Fatih Birol. «Με τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας και την προσφορά περισσότερο αποδοτικής κινητικότητας, ο σιδηρόδρομος μπορεί να μειώσει τη χρήση ενέργειας από τις μεταφορές και να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και άλλων ρύπων».
Η έκθεση του IEA περιλαμβάνει ένα σενάριο αναφοράς που προβάλλει την εξέλιξη του τομέα των σιδηροδρόμων έως το 2050 βάσει των πολιτικών, κανονισμών και έργων που έχουν ήδη εξαγγελθεί. Παράλληλα, περιλαμβάνει ένα σενάριο υψηλής αξιοποίησης των σιδηροδρόμων (High Rail Scenario) για να αποδείξει τα ενεργειακά και περιβαλλοντικά οφέλη μιας περισσότερο σημαντικής μετατόπισης των επιβατών και των εμπορευμάτων προς τις σιδηροδρομικές μεταφορές. Ενώ το σενάριο υψηλής αξιοποίησης των σιδηροδρόμων απαιτεί περίπου 60% μεγαλύτερες επενδύσεις από ότι στο σενάριο αναφοράς, προβλέπει ότι οι παγκόσμιες εκπομπές CO2 των μεταφορών φθάνουν στο μέγιστο επίπεδό τους στα τέλη της δεκαετίας του 2030, ενώ η ατμοσφαιρική ρύπανση και η ζήτηση πετρελαίου μειώνονται.
Η έκθεση περιλαμβάνει ειδική αναφορά στην Ινδία. «Ο σιδηρόδρομος αποτελεί ζωτική γραμμή διασύνδεσης στην Ινδία, παίζοντας ένα μοναδικό κοινωνικό και οικονομικό ρόλο», δήλωσε ο Δρ Birol. Ο σιδηρόδρομος παραμένει ο κύριος τρόπος μεταφοράς στη χώρα, παρέχοντας ζωτικές συνδέσεις εντός και μεταξύ των πόλεων και των περιφερειών, ενώ εξασφαλίζει για τους επιβάτες μια οικονομικά προσιτή κινητικότητα, η οποία αποτελεί από καιρό κυρίαρχη προτεραιότητα της κυβέρνησης. Η σιδηροδρομική επιβατική κίνηση στην Ινδία αυξήθηκε σχεδόν κατά 200% από το 2000, ωστόσο οι προοπτικές μελλοντικής ανάπτυξης παραμένουν ισχυρές. Ήδη έχει ξεκινήσει η κατασκευή της πρώτης γραμμής υψηλής ταχύτητας της Ινδίας, το συνολικό μήκος των γραμμών του μετρό σχεδιάζεται να υπερτριπλασιαστεί κατά τα επόμενα χρόνια και δύο εξειδικευμένοι εμπορευματικοί διάδρομοι είναι σε τροχιά έναρξης της λειτουργίας τους μέχρι το 2020.
Όπως επισημαίνεται από τον ΙΕΑ, σε όλες τις χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ινδίας, το μέλλον του σιδηροδρομικού τομέα θα καθοριστεί από τον τρόπο με τον οποίο αυτός θα ανταποκρίνεται τόσο στην αυξανόμενη ζήτηση μεταφορών, όσο και στην αυξανόμενη πίεση από τα υπόλοιπα μέσα μεταφοράς. Η αύξηση των εισοδημάτων και των πληθυσμών στις αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες οικονομίες -όπου οι χώρες αναπτύσσονται εκθετικά- θα οδηγήσει σε ισχυρή ζήτηση για πιο αποτελεσματικές, ταχύτερες και καθαρότερες μεταφορές, αλλά η ανάγκη για ταχύτητα και ευελιξία τείνει να ευνοεί τις αγορές αυτοκινήτων και τα αεροπορικά ταξίδια. Τα αυξανόμενα εισοδήματα οδηγούν επίσης σε αύξηση της ζήτησης για εμπορευματικές μεταφορές, με τα υψηλότερα εισοδήματα να έχουν αυξήσει σημαντικά τη ζήτηση για ταχεία παράδοση εμπορευμάτων υψηλότερης αξίας και μικρότερου βάρους.