Οι ενδιαφερόμενοι για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με φωτοβολταϊκά πληθαίνουν μέρα με τη μέρα βλέποντας τις διαδικασίες εξπρές για αδειοδότησή τους από τις αρμόδιες Αρχές χωρίς να λαμβάνονται υπόψη όλες οι παράμετροι, παρά μόνο ότι συνεισφέρουν στην επίτευξη των εθνικών στόχων για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ).
Το θέμα μπορεί να μην αντιμετωπίζεται με την πρέπουσα σοβαρότητα σε επίπεδο πολιτικής, ωστόσο οι αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους ανησυχούν με την κατάσταση και ζητούν τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Φ», σε πρόσφατη σύσκεψη αρμοδίων υπηρεσιών διαπιστώθηκε η αναγκαιότητα άμεσης εκπόνησης χωροταξικού σχεδιασμού που να περιλαμβάνει όλα τα κατάλληλα χωροθετικά κριτήρια, για να υπάρχει η αξιολόγηση όλων των απαιτούμενων παραμέτρων.
Σήμερα εξετάζονται και εγκρίνονται έργα ΑΠΕ σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές χωρίς να έχει εκπονηθεί Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και χωρίς η ισχύουσα πολιτική χωροθέτησης έργων ΑΠΕ να έχει υποβληθεί σε Στρατηγική και Δέουσα Εκτίμηση Επιπτώσεων στο Περιβάλλον.
Διαπιστώθηκε ακόμα η αναγκαιότητα τροποποίησης της Εντολής Αρ. 2 του 2006 του υπ. Εσωτερικών για τις ΑΠΕ, έτσι ώστε να λαμβάνει υπόψη όλες τις παραμέτρους (βλάστηση, περιοχές προστασίας, γεωργικές εκτάσεις, τοπογραφία κ.λπ.). Αυτό είναι απαραίτητο, σε διαφορετική περίπτωση τα υφιστάμενα προβλήματα θα παραμείνουν και θα μεγιστοποιηθούν μετά το 2020.
Οι αρμόδιες υπηρεσίες αποφάσισαν, μέχρι να γίνουν τα πιο πάνω από το υπουργείο Εσωτερικών, να γίνει προσπάθεια όπως για την επιλογή των έργων που θα ενταχθούν σε κρατικά σχέδια προκριθούν αιτήσεις με τις λιγότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, αφού οι αιτήσεις σε ισχύ MW είναι πολύ πέραν των υποχρεώσεων του κράτους.
Επιπλέον, αποφασίστηκε να διερευνηθούν άμεσες λύσεις και ελάφρυνση των πολεοδομικών και οικοδομικών απαιτήσεων, για περαιτέρω προώθηση της εγκατάστασης των φωτοβολταϊκών σε οροφές οικοδομών, αλλά και απλοποίησης των διαδικασιών για αυτές τις περιπτώσεις.
Ο λόγος σύγκλησης της εν λόγω σύσκεψης που πραγματοποιήθηκε στην Υπηρεσία Θήρας στην παρουσία εκπροσώπων του Τμήματος Περιβάλλοντος, της Υπηρεσίας Ενέργειας και του Τμήματος Γεωργίας, αλλά στην απουσία του Τμήματος Πολεοδομίας, είχε να κάνει με σοβαρότητα του θέματος, από τη στιγμή που υπάρχουν εκατοντάδες αιτήσεις φωτοβολταϊκών πάρκων, η πλειονότητα των οποίων αφορούν εγκατάσταση σε περιοχές της υπαίθρου, είτε σε περιοχές με φυσική βλάστηση, είτε γεωργικές περιοχές. Αυτό δημιουργεί σοβαρά προβλήματα διότι η χωροθέτησή τους σε αυτές τις περιοχές συρρικνώνει ζωτικό βιότοπο και δημιουργεί διάφορα θέματα όχλησης γενικά στην άγρια πανίδα και χλωρίδα.
Στη σύσκεψη αποφασίστηκε ότι θα πρέπει να βρεθούν τρόποι να δοθούν κατάλληλα κίνητρα έτσι ώστε μεγάλος αριθμός φωτοβολταϊκών να χωροθετούνται σε οροφές σπιτιών, σε βιομηχανικές ζώνες, και γενικά σε σφραγισμένες επιφάνειες ή/και καταστρεμμένες περιοχές.
Λειτουργός της Υπηρεσίας Θήρας ανέφερε ότι από ανάλυση των αιτήσεων που έχουν έρθει ενώπιον της Υπηρεσίας, οι οποίες αριθμούν 1.080, η συντριπτική πλειονότητα χωροθετείται εντός περιοχών φυσικής βλάστησης και γεωργικών εκτάσεων, ενώ μόνο 20 είναι εντός βιομηχανικών ζωνών. Στην πράξη, σημείωσε, προκύπτει ότι η σχετική Εντολή αρ. 2 του 2006 δεν είναι αρκετά αποτρεπτική αφού δεν υιοθετούνται περιορισμοί για τη γεωργική γη, για εκτάσεις με αξιόλογη φυσική βλάστηση, για ζώνες προστασίας κ.λπ.
Στόχος οι ΑΠΕ να φτάσουν το 13%
Οι εκπρόσωποι της Υπηρεσίας Ενέργειας ανέφεραν ότι ο στόχος της Δημοκρατίας μέχρι το 2020 είναι το 13% της ηλεκτροπαραγωγής να αποτελείται από ΑΠΕ, ενώ μέχρι τώρα το ποσοστό κυμαίνεται περίπου στο 9,8%.
Μέχρι σήμερα έχουν εγκατασταθεί περίπου 135 MW ΦΠ, 157,5 MW αιολικής ενέργειας, καθώς και 12,4MW από βιομάζα. Δίνεται έμφαση στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών όπου ο στόχος είναι όπως εγκατασταθούν έργα ακόμα περίπου 200 MW μέχρι το 2020, ενώ ενδεικτικά μέχρι το 2030 οι στόχοι ενδέχεται να αυξήσουν την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών για ακόμα τουλάχιστον 300 MW.
Στο παρόν στάδιο ένα μικρό μέρος από αυτά είναι σε οροφές, ενώ υπάρχει δυνατότητα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών για περαιτέρω MW σε οροφές, όμως στο παρόν στάδιο διάφοροι λόγοι, που επεξηγήθηκαν, δυσχεραίνουν την εγκατάσταση πολύ μεγάλου αριθμού σε ισχύ πάνω σε οροφές.
Εκ μέρους του Τμήματος Περιβάλλοντος αναφέρθηκε ότι υπάρχει Στρατηγική Μελέτη για τις ΑΠΕ για τα έτη 2010-2020, η οποία όμως δεν περιλαμβάνει χωροταξικό σχεδιασμό και συνεπώς ένας λόγος των προβλημάτων που προκύπτουν είναι και αυτός. Σε σχέση με την Εντολή αρ. 2 του 2006, θέση του Τμήματος Περιβάλλοντος είναι ότι αυτή χρήζει αναθεώρησης έτσι ώστε να λαμβάνονται υπόψη και περαιτέρω παράμετροι όπως της γεωργικής γης και άλλων σημαντικών περιβαλλοντικά περιοχών και συνεπώς να περιοριστεί η άτακτη χωροθέτηση. Πρόσθεσε ότι θα γίνει διερεύνηση κατά πόσον ο χωροταξικός σχεδιασμός των ΑΠΕ μπορεί να υλοποιηθεί μέσα στο πλαίσιο του Προγράμματος Κλίμα και Ενέργεια ή κατά πόσο αυτό το Σχέδιο θα προχωρήσει ανεξάρτητα με αρμόδιες Αρχές. Στην προκειμένη περίπτωση για το Εθνικό Σύστημα Διακυβέρνησης για την Ενέργεια και το Κλίμα συναρμόδια είναι τα υπουργεία Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, καθώς και το Τμήμα Περιβάλλοντος, ενώ με τον χωροταξικό σχεδιασμό εμπλέκεται και το υπουργείο Εσωτερικών.
Πάρκο ισχύος 43,8 MW στο Αβδελλερό
Μεγάλη ανάπτυξη για κατασκευή και λειτουργία 11 φωτοβολταϊκών πάρκων στην κοινότητα Αβδελλερού, σε κρατικά τεμάχια, εντός γεωργικής ζώνης Γ3 που εφάπτεται με κτηνοτροφική ζώνη Δ1, με χαρακτηριστικά της περιοχής τις καλλιέργειες (σιτηρά, ελιές και χαρουπιές) αλλά και φυσική βλάστηση και βοσκότοπους, εγκρίθηκε σε μεγάλο βαθμό από την Περιβαλλοντική Αρχή. Τα τεμάχια χωροθέτησης του έργου γειτνιάζουν και με την περιοχή του Δικτύου Natura 2000 Κόσιη - Παλλουρόκαμπος, η οποία έχει χαρακτηρισθεί σύμφωνα με τις πρόνοιες της Οδηγίας για τα Πουλιά 2009/147/ΕΚ. Εταιρεία ανάπτυξης είναι η GP Rodik Services Ltd ιδιοκτησίας του Άκη Έλληνα.
Στη γνωμοδότηση της Περιβαλλοντικής Αρχής ενσωματώθηκαν όροι για μετριασμό των επιπτώσεων από την κατασκευή και λειτουργία του έργου, αλλά, λόγω της δυναμικότητας και της έκτασης που καταλαμβάνει το σύνολο των αιτήσεων (συνολικής ισχύος παραγωγής ενέργειας 45.211 MW και συνολικής έκτασης 67 εκταρίων), οι επιπτώσεις είναι αδύνατο να μειωθούν ή εξαλειφθούν με την επιβολή όρων στην πολεοδομική άδεια ή με τη λήψη οποιωνδήποτε μέτρων. Η απόρριψη μέρους του όλου έργου είναι μέτρο μετριασμού των επιπτώσεων λόγω της δυναμικότητας και της έκτασης που καταλαμβάνει το έργο, εντός γεωργικής ζώνης με όλες τις επιπτώσεις.
Συγκεκριμένα, η Περιβαλλοντική Αρχή δεν φέρει ένσταση στην υλοποίηση των επτά φωτοβολταϊκών πάρκων, υπό την προϋπόθεση της ενσωμάτωσης συγκεκριμένων στις άδειες που πρόκειται να παραχωρηθούν. Ωστόσο, η Περιβαλλοντική Αρχή δεν συνηγορεί στην υλοποίηση των τεσσάρων φωτοβολταϊκών πάρκων που εκτός από το ότι καλλιεργούνται με σιτηρά και δενδρώδεις καλλιέργειες, βρίσκονται σε κοντινή απόσταση με κτηνοτροφικά υποστατικά και η γη χρειάζεται να παραμείνει για γεωργικούς σκοπούς, ούτως ώστε να ικανοποιούνται οι διατροφικές ανάγκες των ζώων. Επομένως, το σύνολο του έργου που εγκρίθηκε είναι ισχύος 43.839 MW και αποτελεί το μεγαλύτερο πάρκο που αδειοδοτήθηκε μέχρι στιγμής στην Κύπρο.
Σημειώνεται ότι τα κοινοτικά συμβούλια των δύο γειτνιάζουσων κοινοτήτων Αβδελλερού και Τρούλλων εξέφρασαν έντονες επιφυλάξεις για την κατασκευή του έργου, λόγω του ότι τα προτεινόμενα φωτοβολταϊκά πάρκα καταλαμβάνουν μεγάλη έκταση της γεωργικής περιοχής (67ha) της κοινότητας Αβδελερού και επηρεάζουν άμεσα υφιστάμενες γεωργικές καλλιέργειες και μελλοντικές άλλες χρήσεις γης από την κοινότητα.
Επίσης, το Τμήμα Γεωργίας δεν έφερε ένσταση για τα επτά από τα 11 φωτοβολταϊκά πάρκα, τα οποία χωροθετούνται σε μέρος τεμαχίων τα οποία αποτελούνται από άγονη ακαλλιέργητη γη. Για τα τέσσερα φωτοβολταϊκά πάρκα (δυναμικότητας 2,58MW, 4,89MW, 2,91MW και 3,34ΜW) φέρει ένσταση λόγω καλλιέργειας των τεμαχίων με σιτηρά και της κοντινής απόστασης με κτηνοτροφικά υποστατικά. Επιπλέον, η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας εξέφρασε επιφυλάξεις για τη μεγάλη έκταση που καταλαμβάνει το έργο.
Επίσης, λήφθηκε υπόψη ότι σύμφωνα με τα συμπεράσματα της Έκθεσης της Μέλετης Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης οι επιπτώσεις στη Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) είναι αναστρέψιμες και δεν θα επιφέρουν αρνητικές επιπτώσεις εφόσον εφαρμοστούν οι όροι οι οποίοι προτάθηκαν στην έκθεση.
Ανάγκη για προστασία της γεωργικής γης
Οι εκπρόσωποι του Τμήματος Γεωργίας ανέφεραν ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα χωροθέτησης πολλών φωτοβολταϊκών πάρκων σε γεωργικές και κτηνοτροφικές περιοχές. Στις περιπτώσεις όπου ζητούνται οι απόψεις του Τμήματος, αυτές εξετάζονται για κάθε περίπτωση ξεχωριστά λαμβάνοντας υπόψη την καταλληλότητα της γης αλλά και της γύρω περιοχής, επισημαίνοντας ότι η όλη γεωργική γη πρέπει να προστατεύεται ιδιαίτερα στις περιοχές όπου έγιναν αναπτυξιακά έργα, όπως αναδασμός και αρδευτικά έργα.
Σημειώνεται ότι έγινε συνάντηση του Τμήματος Γεωργίας με το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, όπου ανέφεραν τα διάφορα προβλήματα που υπάρχουν από την εγκατάσταση των φωτοβολταϊκών σε γεωργικές και κτηνοτροφικές ζώνες και έστειλαν και γραπτές απόψεις για αναβάθμιση της όλης πολιτικής χωροθέτησής τους αναμένοντας να ληφθούν κάποια μέτρα είτε με οδηγίες προς τα διάφορα όργανα είτε με αλλαγή της Εντολής αρ. 2 του 2006.
Οι εκπρόσωποι της Υπηρεσίας Ενέργειας ανέφεραν ότι αναγνωρίζουν τα διάφορα προβλήματα που δημιουργούνται σε σχέση με τη χωροθέτηση και ανέφεραν ότι θα πρέπει να εκπονηθεί ολοκληρωμένος χωροταξικός σχεδιασμός που να λαμβάνει υπόψη όλες τις απαραίτητες παραμέτρους. Επίσης, θα μπορούσαν να προωθηθούν περαιτέρω τα φωτοβολταϊκά σε οροφές, εάν π.χ. απλοποιηθούν οι διαδικασίες που απαιτούνται για τη χωροθέτησή τους σε αυτές. Το όλο ζήτημα όμως είναι γενικότερο και δεν είναι απλό, διότι πέραν των σχεδίων που προωθεί το κράτος και των δεσμευτικών στόχων του κράτους πολλοί κάτοχοι αδειών φωτοβολταϊκών θα μπορούν πλέον να ενταχθούν στην ελεύθερη αγορά από το 2020, όπου η αδειοδοτούσα Αρχή είναι η ΡΑΕΚ.
Οι εκπρόσωποι της Υπηρεσίας Θήρας και Πανίδας ανέφεραν ότι για τις αιτήσεις που εκκρεμούν ή που έχουν λάβει θετική περιβαλλοντική γνωμοδότηση θα μπορούσαν ίσως να υιοθετηθούν συγκεκριμένα κριτήρια μοριοδότησης, πέραν αυτών που ισχύουν τώρα (απόσταση από υφιστάμενο δίκτυο κτλ). Επίσης, θα μπορούσαν να μην υπάρχουν περιορισμοί στην ισχύ για το net-metering και να είναι πιο εύκολος ένας συνδυασμός για μία εγκατάσταση net-metering και ταυτόχρονη πώληση της επιπλέον παραγωγής στο δίκτυο της ΑΗΚ κ.λπ. Η Υπηρεσία Ενέργειας ανέφερε ότι οι πιο πάνω εισηγήσεις ήδη επιτρέπονται.
(«Ο Φιλελεύθερος» Κύπρου)