Παρουσιάζεται – χωρίς να έχει δυνατότητα – ως εναλλακτική πύλη προς την Ευρώπη.
Αμφίβολη είναι η ικανότητα της Τουρκίας να μειώσει την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία. Αυτό αναφέρεται σε άρθρο της αμερικανικής εφημερίδας «The Wall Street Journal», στο οποίο υπογραμμίζεται ότι μια σειρά προβλήματα εμποδίζουν την Τουρκία από το να επιτελέσει το έργο της ως εναλλακτικής πύλης ενέργειας προς την Ευρώπη, παρά το ότι διατείνεται ακριβώς το αντίθετο στις δυτικές κυβερνήσεις. Και επίσης παρά το γεγονός ότι είναι η μόνη άλλη χώρα εκτός της Ρωσίας που συνδέει την Ανατολική Ευρώπη με την Κεντρική Ασία. Ένα από τα βασικά προβλήματα της Τουρκίας είναι η ίδια η Ρωσία, από την οποία εξαρτάται ενεργειακά.
Το 59% του φυσικού αερίου που χρησιμοποιεί η χώρα προέρχεται από τη Ρωσία. Επίσης η Μόσχα αποτελεί συνέταιρο στο πιο σημαντικό ενεργειακό σχέδιο της Τουρκίας, τον αγωγό Σαμψούντα – Τσεϊχάν, το οποίο θα μεταφέρει πετρέλαιο από τη Μαύρη Θάλασσα στη Μεσόγειο παρακάμπτοντας τα κορεσμένα Δαρδανέλια. Όσο κι αν το επιθυμούν οι Τούρκοι να παρουσιαστούν στους Ευρωπαίους ως οι «αντι – Ρώσοι», δεν μπορούν να ρισκάρουν να ενοχλήσουν τη Μόσχα.
Αλλά ακόμη κι να η Τουρκία καταφέρει να κρατήσει τη Ρωσία ευχαριστημένη, είναι αμφίβολο κατά πόσο θα βρει πηγές για να προμηθεύσει τη Γηραιά Ήπειρο με φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Διάφορα κράτη έχουν στη θεωρία τη δυνατότητα να προμηθεύσουν την Τουρκία: Αζερμπαϊτζάν, Ιράν, Ιράκ, Καζαχστάν, Τουρκμενιστάν, ακόμη και η Αίγυπτος. Τα περισσότερα από αυτά τα σχέδια όμως ενέχουν σημαντικά προβλήματα.
Π.χ., είναι άγνωστο αν τα κοιτάσματα του Σαχ Ντενίζ του Αζερμπαϊτζάν στην Κασπία Θάλασσα μπορούν να δώσουν υπολογίσιμα ποσά φυσικού αερίου στο άμεσο ή μεσοπρόθεσμο μέλλον. Σε ό,τι αφορά το Ιράκ το πετρέλαιο που φτάνει από το Κιρκούκ στο τουρκικό λιμάνι του Τσεϊχάν δεν γεμίζει ούτε ένα τάνκερ τον μήνα. Τούρκοι αξιωματούχοι λένε ότι οι εχθροπραξίες στην περιοχή του Ιράκ δεν πρόκειται να επιτρέψουν τη μεταφορά περισσότερου πετρελαίου για τουλάχιστον μερικά χρόνια ακόμη. Και εκτός αυτού η Ρωσία έχει ήδη συμβόλαια για μεταφορά φυσικού αερίου από το Καζαχστάν και το Τουρκμενιστάν, κάτι που σημαίνει ότι θα υπάρχει λιγότερο για να περάσει μέσα από την Τουρκία.
Ένα ακόμη πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Άγκυρα είναι η ασυνεννοησία και η έλλειψη συνοχής μεταξύ των διαφόρων ευρωπαϊκών κρατών, τονίζεται στην αμερικανική εφημερίδα. Ο υπουργός Ενέργειας της Τουρκίας Χιλμί Γκιουλέρ έχει πει επανειλημμένως ότι η χώρα του χρειάζεται τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να συνδιαλλαγεί με τρίτες χώρες. «Υπάρχει φυσικό αέριο κάτω από το έδαφος (στην Κασπία) το οποίο δεν εκμεταλλεύονται» είχε πει ο Γκιουλέρ για το Αζερμπαϊτζάν και είχε τονίσει: «Εσείς οφείλεται να τους αναγκάσετε να επενδύσουν».
Με το «εσείς» εννοούσε ασφαλώς τους Ευρωπαίους. Και εκεί ακριβώς έγκειται το ερώτημα για το αν οι Ευρωπαίοι διαθέτουν μια ενιαία ενεργειακή πολιτική. Μέχρι στιγμής η απάντηση είναι «όχι και τόσο». Ένα παράδειγμα που υπογραμμίζει αυτή την έλλειψη είναι ο ρόλος που τελικά έπαιξε η ρωσική Gazprom στα σχέδια για τον αγωγό που θα ξεκινούσε από την Τουρκία και θα κατέληγε στην Αυστρία. Οι Ρώσοι μπήκαν στην κοινοπραξία καθυστερημένα αλλά κατάφεραν να κάνουν ζημιά. Τον Ιούλιο κατάληξαν σε συμφωνία με την ιταλική Eni για τη μεταφορά φυσικού αερίου από τη Βουλγαρία παρακάμπτοντας εντελώς την Τουρκία.
Ακόμη λοιπόν και αν ο αγωγός Τουρκίας – Αυστρίας ολοκληρωθεί, οι Ρώσοι έχουν ήδη θέσει τις βάσεις για να υποσκάψουν το τελικό αποτέλεσμα. Η επάρκεια σε θέματα ενέργειας έγινε από τα πρώτα θέματα της ευρωπαϊκής ατζέντας το 2006, όταν η Μόσχα έκλεισε τις στρόφιγγες στην Ουκρανία, μία κίνηση η οποία θορύβησε και επηρέασε τη Δυτική Ευρώπη. Ωστόσο όλα δείχνουν ότι η Γηραιά Ήπειρος δεν μπορεί ακόμη να απογαλακτιστεί ενεργειακά από τη Ρωσία και η Τουρκία – όπως και καμία άλλη χώρα – δεν μπορεί να αντιπαλέψει τη Μόσχα, καταλήγει το άρθρο της «Wall Street Journal».
(Το Βήμα 10/08/07)