Οι φιλοδοξίες των ρωσικών εταιρειών ενέργειας είναι πιθανόν να περιοριστούν από σχέδια που επεξεργάζεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σε ένα εμπιστευτικό κείμενο εργασίας η Επιτροπή προτείνει μια σειρά από μέτρα περιορισμού της πρόσβασης ξένων εταιρειών στον ενεργειακό κλάδο της Ε.Ε. και ιδιαίτερα σε ό,τι έχει να κάνει με τα δίκτυα μεταφοράς φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας.
Μια υπό εξέταση επιλογή είναι αυτή της επιβολής «ρήτρας αμοιβαιότητας» η οποία θα κρατούσε μακριά χώρες όπως η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία όπου οι ευρωπαϊκές εταιρείες αντιμετωπίζουν σοβαρούς επενδυτικούς περιορισμούς.
Οι προτάσεις αυτές συνδέονται με τα σχέδια της Επιτροπής για αύξηση του ανταγωνισμού στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας – των οποίων δημοσιοποίηση αναμένεται στις 19 Σεπτεμβρίου, σε μια προσπάθεια να καθησυχαστούν οι φόβοι γύρω από τις συνέπειες της απελευθέρωσης της αγοράς.
Η Επιτροπή αναμένεται να επαναεπιβεβαιώσει την υποστήριξή της για τον διαχωρισμό των δικτύων διανομής από το σκέλος της προμήθειας και της παραγωγής ενέργειας. Υπάρχουν, ωστόσο, κράτη – μέλη που διαφωνούν με τον διαχωρισμό και ορισμένοι ευρωβουλευτές έχουν υποστηρίξει πως η αποκοπή των δικτύων διανομής θα τα καταστήσει ευάλωτα σε εξαγορές από ξένες επιχειρήσεις.
Σε ένα ακόμη εσωτερικό έγγραφο της Επιτροπής σχετικά με τις επιπτώσεις της πολιτικής διαχωρισμού υποστηρίζεται η άποψη πως η Ε.Ε. «θα μπορούσε να καταστεί ευάλωτη απέναντι σε επιδιώξεις τρίτων χωρών να κυριαρχήσουν στις αγορές της όχι μόνο σε ό,τι αφορά την προμήθεια (ενεργειακών πόρων) αλλά και με την απόκτηση δικτύων διανομής». Στο έγγραφο αυτό γίνεται συγκεκριμένη αναφορά σε περιπτώσεις όπου «οι επενδύσεις καθορίζονται από άλλα κίνητρα πέρα των οικονομικών». Έχει υποστηριχθεί πως η Ρωσία ή και άλλες πλούσιες ενεργειακά χώρες θα μπορούσαν να κερδίσουν τον έλεγχο της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας χρησιμοποιώντας κρατικές εταιρείες όπως η Gazprom ή κρατικά επενδυτικά κεφάλαια.
Στο έγγραφο εργασίας διατυπώνονται από την Επιτροπή διάφορες προτάσεις για την αποφυγή της ανεξέλεγκτης πρόσβασης. Η ηπιότερη δίνει στην Επιτροπή το δικαίωμα να εξετάζει προσεκτικά κάθε υποψήφιο αγοραστή. Το σκληρότερο μέτρο φθάνει μέχρι τον χαρακτηρισμό του ενεργειακού κλάδου ως «τομέα στρατηγικής σημασίας» με συνέπεια την εξαίρεση των περισσοτέρων κρατών εκτός Ε.Ε. από τη δυνατότητα επένδυσης σε αυτόν. Η ρήτρα ανταποδοτικότητας θα ήταν ένα ισχυρό χτύπημα κατά του κρατικού μονοπωλίου της Gazprom, το οποίο φιλοδοξεί μετ’ επιτάσεως να επεκταθεί στην Ευρώπη και ήδη διαθέτει μερίδια και συμμετοχές στην Ε.Ε.
Οι προσπάθειες της Επιτροπής να περιορίσει τις εξαγορές από μη ευρωπαϊκές εταιρείες είναι πολύ πιθανόν να προξενήσουν ενόχληση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εναντιωθεί σθεναρά σε προσπάθειες κρατών – μελών, όπως η Ισπανία και η Γερμανία, να χαρακτηρίσουν τους εθνικούς τους τομείς ενέργειας ως τομείς στρατηγικής σημασίας προστατεύοντάς τους από απόπειρες εξαγοράς από το εξωτερικό. Ωστόσο, φαίνεται αρκετά πιθανό ότι κάποιας μορφής προστασία θα υιοθετηθεί.