Του Πέτρου Παπακωνσταντίνου
Μέχρι πρόσφατα, οι Αμερικανοί έβλεπαν το ιρακινό Κουρδιστάν ως τη μόνη όαση ασφάλειας σ’ ένα απέραντο ναρκοπέδιο. Ωστόσο, η προαναγγελθείσα εισβολή της Τουρκίας απειλεί να μετατρέψει το βόρειο Ιράκ στον μεγαλύτερο εφιάλτη των ΗΠΑ, φέρνοντας σε ευθεία αντιπαράθεση τους δύο ΝΑΤΟϊκούς συμμάχους.
Τίποτα δεν προμήνυε την πυράκτωση του κουρδικού προβλήματος προτού η κυβέρνηση Μπους εξαπολύσει τον πόλεμο κατά του Ιράκ. Μετά τη σύλληψη του Οτσαλάν, το 1999, το ΡΚΚ βρισκόταν σε κατάσταση αποδιοργάνωσης. Η Συρία τού είχε τραβήξει το χαλί κάτω από τα πόδια επιδιώκοντας τη συμφιλίωση με την Τουρκία και ο ηγέτης των Ιρακινών Κούρδων Μασούντ Μπαρζανί συνεργαζόταν με την Αγκυρα. Τον Νοέμβριο του 2002, ήρθε στην εξουσία το ΑΚΡ του Ερντογάν. Προβάλλοντας την κοινή μουσουλμανική ταυτότητα Τούρκων και Κούρδων και κατοχυρώνοντας την κουρδική γλώσσα στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων που ζητούσε η Ε.Ε., οι ισλαμιστές εμφανίζονταν ως πολύ περισσότερο αξιόπιστοι, σε σύγκριση με τους κεμαλιστές, για μια πολιτική λύση του Κουρδικού: Η ισονομία και η πολιτιστική αυτονομία των Κούρδων υπόσχονταν ότι θα λειτουργήσουν ως αποτελεσματικά υποκατάστατα της απόσχισης.
Το χάος στο μετα-Σαντάμ Ιράκ ανέτρεψε άρδην το σκηνικό. Με την Μπααθική αντίσταση του πάντα ασύλληπτου υπαρχηγού του Σαντάμ, Ιζαάτ αλ Ντούρι, να κυριαρχεί στο σουνιτικό στοιχείο και το Ιράν να ασκεί σημαντική επιρροή στο σιιτικό, η Ουάσιγκτον υποχρεώνεται να ανεχθεί τη μετατροπή του ιρακινού Κουρδιστάν σε ντε φάκτο ανεξάρτητο κράτος, πηγή αλυτρωτικής έμπνευσης για τους Κούρδους της Τουρκίας. Ηδη ο Μπαρζανί έκλεισε συμφωνία με την πετρελαϊκή εταιρεία του Τέξας Hunt Oil, εκ των χρηματοδοτών του Μπους, παρακάμπτοντας την Βαγδάτη. Η υιοθέτηση από τη Γερουσία της πρότασης Μπάιντεν για ουσιαστική τριχοτόμηση του Ιράκ και το επικείμενο δημοψήφισμα για το Κιρκούκ, που θα δώσει στο Κουρδιστάν τον έλεγχο του 40% των ιρακινών πετρελαίων, ήταν οι δύο σταγόνες που έκαναν να ξεχειλίσει το ποτήρι της Αγκυρας.
Παράλληλα, οι ΗΠΑ επενδύουν στους Κούρδους (όπως και στους Βαλούχους και τους Αραβες) του Ιράν για την αλλαγή καθεστώτος στην Τεχεράνη. Σε συνεργασία με την ισραηλινή Μοσάντ, η CIA εξοπλίζει και εκπαιδεύει το αυτονομιστικό κίνημα των Ιρανών Κούρδων PJAK, που έχει βάσεις στο βόρειο Ιράκ και συνεργάζεται με το ΡΚΚ. Ωστόσο, το κουρδικό χαρτί κινδυνεύει να καεί στα χέρια της Ουάσιγκτον, καθώς σπρώχνει σε κοινό μέτωπο την Τουρκία με τον «Αξονα του Κακού» Συρίας - Ιράν, δύο χωρών που έχουν επίσης σημαντικές κουρδικές μειονότητες. Η προχθεσινή επίσκεψη Ασαντ στην Αγκυρα και οι συντονισμένοι βομβαρδισμοί Τουρκίας και Ιράν στο ιρακινό Κουρδιστάν αποτελούν χαρακτηριστικούς οιωνούς.
(ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 18/10/07)