Τα έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου για τις χώρες - μέλη του ΟΠΕΚ αναμένεται ότι θα φτάσουν φέτος τα 448 δισ. ευρώ (658 δισ. δολάρια). Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε αύξηση της τάξης του 9% σε σχέση με το 2006 και οφείλεται στην αύξηση - ρεκόρ της τιμής του πετρελαίου, αλλά και στην αναθεώρηση της περυσινής απόφασης του καρτέλ για περικοπές στην παραγωγή. Μάλιστα, η Υπηρεσία Πληροφοριών για την Ενέργεια των ΗΠΑ, η οποία υπάγεται στο υπουργείο Ενέργειας και έχει την ευθύνη για τις στατιστικές μελέτες που αφορούν τον κλάδο, εκτιμά πως τα πετρελαϊκά έσοδα για τις προαναφερθείσες χώρες θα αυξηθούν περαιτέρω το 2008, κατά 16% περίπου και θα φτάσουν τα 523 δισ. ευρώ.
Η τεράστια αύξηση των πετρελαϊκών εσόδων φέτος, τα οποία είναι σχεδόν πενταπλάσια σε σχέση με το 1998, βοηθά αποφασιστικά όλες τις χώρες - μέλη του ΟΠΕΚ, συμπεριλαμβανομένης της Βενεζουέλας και του Ιράν, να κάνουν επίδειξη της πολιτικής τους δύναμης.
Αναπτυξιακά έργα
Η σταδιακή προσέγγιση του ορόσημου των 100 δολαρίων ανά βαρέλι μετασχηματίζει σημαντικά τις οικονομίες των πετρελαιοπαραγωγών χωρών, επιτρέποντάς τους να προχωρούν σε μεγάλες αυξήσεις δαπανών και να προχωρούν στην κατασκευή πολλών μεγαλεπήβολων αναπτυξιακών έργων.
Τα πετρελαϊκά έσοδα έχουν συμβάλει και στη δημιουργία μιας σημαντικής ομάδας κρατικών επενδυτικών κεφαλαίων στη Μέση Ανατολή, τα οποία στοχεύουν σε μεγάλες εξαγορές, πέρα από τα σύνορά της περιοχής. «Οι χώρες - μέλη του ΟΠΕΚ γίνονται πολύ πιο ισχυρές», δήλωσε το στέλεχος της εταιρείας συμβούλων Accenture. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Βενεζουέλα, η οποία επιδοτεί τους κατοίκους του Λονδίνου για την αγορά πετρελαίου, το πωλεί σε χαμηλές τιμές προς την Κούβα, ενώ αγοράζει σε ευνοϊκούς όρους καθυστερημένο δημόσιο χρέος από την Αργεντινή.
Παράλληλα, ο αριστερός πρόεδρος της χώρας, Ούγκο Τσάβες, ξοδεύει σημαντικά ποσά σε κοινωνικές δαπάνες στο εσωτερικό, αυξάνοντας έτσι τη δημοτικότητά του. Αλλά και για τον Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ, πρόεδρο του Ιράν, η αλματώδης αύξησης της τιμής του πετρελαίου αποτελεί μάννα εξ ουρανού και τον βοηθά να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τις συνέπειες των κυρώσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, οι οποίες αποτελούν το βασικό εργαλείο της Δύσης, στην προσπάθειά της να ασκήσει πίεση στην Τεχεράνη προκειμένου να περιορίσει τις πυρηνικές της φιλοδοξίες. Οι προβλέψεις δε για τις εξελίξεις στην αγορά πετρελαίου είναι πιθανό ότι θα του δώσουν τη δύναμη που χρειάζεται για να προωθήσει τη λαϊκιστική οικονομική πολιτική του και να διασφαλίσει την υποστήριξη των ψηφοφόρων, ενόψει των κρίσιμων βουλευτικών εκλογών που θα διεξαχθούν το επόμενο έτος.
Ωστόσο, ό,τι βοηθά το Ιράν ενδέχεται να έχει αντίστροφη επίδραση στη Σαουδική Αραβία, η κυβέρνηση της οποίας βρίσκεται αντιμέτωπη με μεγάλους οικονομικούς και πολιτικούς κινδύνους όσο αυξάνονται οι τιμές του πετρελαίου.
Η εξέλιξη αυτή θέτει το Ριάντ ενώπιον εντονότερων πιέσεων από την Ουάσινγκτον για αύξηση της παραγωγής, ενώ παράλληλα περιπλέκει την προσπάθεια να δοθεί ειρηνική λύση στο Ιρανικό πυρηνικό ζήτημα - το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα η περιοχή του Κόλπου.
Είναι γεγονός ότι τα αυξημένα πετρελαϊκά έσοδα έχουν βοηθήσει τη Σαουδική Αραβία να εξορθολογίσει τα δημοσιονομικά της και να διοχετεύσει κεφάλαια στον τομέα της εσωτερικής ασφάλειας, ενισχύοντας τις κυβερνητικές δυνάμεις στον αγώνα τους για την αντιμετώπιση της αλ Κάιντα.
Αύξηση - υπονόμευση
Ωστόσο, είναι επίσης αλήθεια ότι περαιτέρω αύξηση των τιμών θα υπονόμευε την πρόθεση των Σαουδαράβων να διατηρήσουν τη σταθερότητα στην αγορά, φέρνοντας τον κίνδυνο ύφεσης στις καταναλώτριες χώρες και, κατά συνέπεια, μειώνοντας τη ζήτηση από την πλευρά τους για πετρέλαιο.
«Η Σαουδική Αραβία ανησυχεί πάρα πολύ όταν οι τιμές ξεπερνούν το φράγμα των 80 δολαρίων», σημειώνει ο Βέρα ντε Λαντουτσέτ, στέλεχος της εταιρείας συμβούλων Cambridge Energy Research Associates, με έδρα το Παρίσι.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με υπολογισμούς του ινστιτούτου CGES του Λονδίνου, το «καλάθι» για τον ΟΠΕΚ θα κυμανθεί κατά μέσο όρο στα 66 δολάρια το βαρέλι για το 2007, δηλαδή 15 δολάρια πάνω από τις αρχικές εκτιμήσεις.
Ετσι, τα έσοδα για τις χώρες - μέλη του καρτέλ θα φτάσουν για φέτος τα 90 δισ. δολάρια και θα είναι αυξημένα κατά 21% σε σχέση με τις αρχικές εκτιμήσεις. Αξίζει να σημειωθεί πως η ανακύκλωση μεγάλων ποσών πετροδολαρίων στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα διευρύνει την επιρροή των παραγωγών χωρών σε νέα γι αυτές πεδία, όπως είναι τα νομίσματα, τα ομόλογα και οι μετοχές.
Οι αγορές επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στη σχέση που φαίνεται να υπάρχει ανάμεσα στην αύξηση της τιμής του πετρελαίου και την αποδυνάμωση του δολαρίου, καθώς και στις κινήσεις από την πλευρά του καρτέλ για τιμολόγηση του πετρελαίου ανεξάρτητη από το αμερικανικό νόμισμα. Οι αγορές ομολόγων και μετοχών έχουν επίσης αρχίσει να αισθάνονται τις επιπτώσεις από την αύξηση των εσόδων του ΟΠΕΚ. Οι αναλυτές ισχυρίζονται ότι οι υψηλότερες τιμές του πετρελαίου που έχουν αυξήσει τα καθαρά διαθέσιμα παγκοσμίως, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα πετροδολάρια χρησιμοποιούνται για την αγορά δημόσιου χρέους, ειδικά στις ΗΠΑ, είναι δύο στοιχεία που συμβάλλουν στη μείωση των μακροπρόθεσμων επιτοκίων δανεισμού σε διεθνές επίπεδο.
Γιατί οι «Πέντε Αδελφές» δεν αναζητούν νέα κοιτάσματα
Οι πέντε μεγαλύτερες πετρελαϊκές εταιρείες παγκοσμίως έχουν μειώσει τις πραγματικές δαπάνες τους που αφορούν τις έρευνες για καινούργια κοιτάσματα, στο διάστημα 1998 - 2008, αποτυγχάνοντας έτσι να εκμεταλλευτούν την αύξηση των τιμών.
ExxonMobil, ΒΡ, Chevron, Royal Dutch Shell και ConocoPhilips διέθεσαν το 56% των αυξημένων λειτουργικών εσόδων τους στην επαναγορά ιδίων μετοχών και σε διάθεση μερισμάτων αντί για έρευνα, σύμφωνα με έκθεση που δημοσιοποιήθηκε τη Δευτέρα από το Ινστιτούτο James Α. Baker ΙΙΙ. Οι κινήσεις αυτές, αν και ικανοποιούν τους μετόχους, δεν δίνουν απαντήσεις στο ερώτημα που αφορά τη δυνατότητα των ομίλων να καλύψουν τη ζήτηση με νέα αποθέματα.
Πάντως, ο Τζον Φέλμι, επικεφαλής οικονομολόγος στο American Petroleum Institute, υπερασπίστηκε την πρακτική της επαναγοράς ιδίων μετοχών, αναφέροντας ότι οι μέτοχοι αναμένουν ισχυρές αποδόσεις των επενδύσεών τους και προσθέτοντας ότι ο ρυθμός επαναγοράς είναι ο μισός σε σχέση με άλλους κλάδους που εκπροσωπούνται στον S&P 500.
Στα τελευταία χρόνια, οι «Πέντε Αδελφές» έχουν εκχωρήσει μεγάλο μέρος της έρευνας και ανάπτυξης σε εταιρείες παροχής υπηρεσιών.
Σύμφωνα όμως με την έκθεση Baker, στον τομέα της έρευνας έχουν αρχίσει ήδη να δραστηριοποιούνται έντονα μικρότερες πετρελαϊκές των ΗΠΑ, αναβαθμίζοντας τη θέση τους στην αγορά.
Προκειμένου να αντισταθμίσουν τις απώλειές τους, οι «5» επεκτείνονται και σε άλλους τομείς. Χαρακτηριστικά, η Shell θα επενδύσει φέτος περίπου 16 δισ. ευρώ -περισσότερα από κάθε άλλη πετρελαϊκή εταιρεία- για την ανάπτυξη ενός ενεργειακού χαρτοφυλακίου που θα περιλαμβάνει βιοκαύσιμα δεύτερης γενιάς, αιολική ενέργεια και μη συμβατικά καύσιμα.