Το Σύνδρομο της «Δεύτερης Κύπρου»...

Στις ΗΠΑ η εξωτερική πολιτική επηρεάζεται από το «Σύνδρομο του Μονάχου» και το «Σύνδρομο του Βιετνάμ», στην Τουρκία για πρώτη φορά μια από τις εγκυρότερες υπογραφές ομολογεί την ύπαρξη του «Συνδρόμου της Δεύτερης Κύπρου».
Του Γιώργου Καπόπουλου- ΗΜΕΡΗΣΙΑ
Πεμ, 29 Νοεμβρίου 2007 - 01:27


Στις ΗΠΑ η εξωτερική πολιτική επηρεάζεται από το «Σύνδρομο του Μονάχου» και το «Σύνδρομο του Βιετνάμ», στην Τουρκία για πρώτη φορά μια από τις εγκυρότερες υπογραφές ομολογεί την ύπαρξη του «Συνδρόμου της Δεύτερης Κύπρου».


Σύμφωνα με χθεσινό σχόλιο του Μεχμέτ Αλί Μπιράντ το ενδεχόμενο μια εισβολή στο Βόρειο Ιράκ να εξελιχθεί σε μια «Δεύτερη Κύπρο» επηρέασε καθοριστικά τη στάση της στρατιωτικής ηγεσίας της χώρας. Θύμισε τη ξεχασμένη, ακόμη και στην Αθήνα σήμερα, δήλωση του Κάλαχαν τον Αύγουστο του 1974 ότι η Τουρκία μπορεί να καταστεί αιχμάλωτος της Κύπρου, να βρίσκει δηλαδή μπροστά της σε οποιοδήποτε βήμα ή πρωτοβουλία της τις πολιτικές επιπτώσεις της εισβολής.


Τόσο η εισβολή στην Κύπρο το 1974 όσο και τα σχέδια για εισβολή στο Βόρειο Ιράκ συνιστούν μια πλήρη ρήξη με μια από τις βασικές παρακαταθήκες του Κεμάλ, που κοσμεί προτομές του, δημόσια κτίρια και μνημεία: «Ειρήνη στην Χώρα, Ειρήνη στον Κόσμο».
Αυτό που θέλησε να συνοψίσει στην παραπάνω φράση ο ιδρυτής της Νέας Τουρκίας ήταν ότι οι εσωτερικές ισορροπίες βρίσκονται σε σχέση συγκοινωνούντων δοχείων με την εξωτερική πολιτική: Πολεμική εμπλοκή εκτός συνόρων σημαίνει διατάραξη της πολιτικής σταθερότητας και ομαλότητας στο εσωτερικό, αλλά και αποδυνάμωση των διεθνών ερεισμάτων που στηρίζουν τις εσωτερικές ισορροπίες.


Το μάθημα αυτό ο Κεμάλ το έμαθε με υψηλό κόστος: Μέσα από την ένταση και την παρ ολίγον πολεμική αντιπαράθεση με τη βρετανική αυτοκρατορία για το μέλλον του Βορείου Ιράκ -γνωστού τότε ως περιοχής της Μοσούλης- το οποίο διεκδικούσε η Αγκυρα στην περίοδο 1922-26. Εστω και αργά, κατάλαβε ότι μια πολεμική εμπλοκή εκτός συνόρων θα τίναζε στον αέρα όχι μόνο τις μεταρρυθμιστικές του φιλοδοξίες, αλλά την ίδια την ενότητα και την ακεραιότητα της χώρας.


Σήμερα, μια εισβολή στο Βόρειο Ιράκ θα ήταν μια χωρίς προηγούμενο πολιτικοδιπλωματική καταστροφή για την Αγκυρα:


- Θα την έφερνε σε μετωπική αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ που βλέπουν το Βόρειο Ιράκ ως πολύτιμο έρεισμα.
- Θα εκτροχίαζε πλήρως τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε.
- Θα ανησυχούσε σοβαρά τις Αραβικές Χώρες, που παρά τον φόβο τους για τη χειραφέτηση των Κούρδων δεν θέλουν με κανένα τρόπο να ξαναδούν την Τουρκία να επιστρέφει στα εδάφη που εγκατέλειψε μετά τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1918.


Η εισβολή στην Κύπρο το 1974 είχε σοβαρότατες επιπτώσεις στις σχέσεις της Αγκυρας με τον Αραβικό Κόσμο, με το κίνημα των Αδεσμεύτων, αλλά και στις προσπάθειες προσέγγισης με την Ευρώπη.


Σήμερα μια εισβολή στο Βόρειο Ιράκ, με αμφίβολο αν όχι προδιαγεγραμμένο ως αρνητικό αποτέλεσμα στο επιχειρησιακό σκέλος, θα τίναζε στον αέρα όλες τις ισορροπίες της εξωτερικής πολιτικής της χώρας: Τις ευρω-ατλαντικές ισορροπίες, αλλά και τις σχέσεις με τις γειτονικές χώρες -Ιράν και Συρία- που με τόση προσπάθεια αποκαταστάθηκαν τα τελευταία χρόνια.


Επιπλέον, αν η στρατιωτική ηγεσία χρεωνόταν την ευθύνη της εισβολής θα πριμοδοτούσε άθελά της για δεύτερη φορά μέσα σε λίγους μήνες τον Ερντογάν: Αν με τη λυσσώδη αντίδρασή της στην υποψηφιότητα Γκιούλ χάρισε στο κυβερνών κόμμα ΑΚΡ μια θριαμβευτική εκλογική νίκη, με την εισβολή στο Βόρειο Ιράκ θα ακύρωνε οριστικά και αμετάκλητα κάθε περιθώριο παρέμβασης στην πολιτική. Τηρουμένων των αναλογιών, η κρίση του φθινοπώρου του 2007 με το Βόρειο Ιράκ θυμίζει το κλείσιμο της εκκρεμότητας της Μοσούλης το 1926, με μια ουσιαστική διαφορά:


Τότε η Τουρκία εγκατέλειψε τα σχέδια για επέμβαση εκτός συνόρων και αποφάσισε να «λύσει» το Κουρδικό με σκληρή καταστολή. Σήμερα η «λύση» του Κουρδικού είναι σε άμεση συνάρτηση με την προώθηση του εκδημοκρατισμού και των μεταρρυθμίσεων στο εσωτερικό, που θα επιδράσουν κατευναστικά και εκτός συνόρων: Με άλλα λόγια, ο Ερντογάν είναι ο μόνος που μπορεί σήμερα να εγγυηθεί την κεμαλική παρακαταθήκη «Ειρήνη στην Χώρα, Ειρήνη στον Κόσμο».