To πρώτο δεκαήμερο του Νοεμβρίου ο υπουργός Πετρελαίων της κυβέρνησης του Κουρδιστάν, Αστι Χαβράμι, έδωσε συνολικά εφτά νέες άδειες σεισμικών ερευνών σε ισάριθμες εταιρείες της Ευρώπης, που επιθυμούν να αξιοποιήσουν τα τεράστια πετρελαιοφόρα κοιτάσματα του ιρακινού Κουρδιστάν. Στον κατάλογο δεν περιλαμβάνεται εταιρεία από την Τουρκία, καθώς οι άδειες δόθηκαν μεσούσης της αντιπαράθεσης της κυβέρνησης του Κουρδιστάν με την επίσημη Αγκυρα. «Δεν μπορούμε να περιμένουμε πλέον τη Βαγδάτη για να δώσουμε τις άδειες», είπε στην «Κ», ο Σαφίιν Ντιζάζι, μέλος της ηγεσίας του Κουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος του Μασούτ Μπαρζανί. «Από την αρχή του 2007 έχουμε συμφωνήσει σε ένα νόμο για την εκμετάλλευση των πετρελαίων, με τον οποίο το 17% των εσόδων από την εξόρυξη θα δίνεται στην περιφέρεια, ενώ το κέντρο -η Βαγδάτη- θα παίρνει το 83%».
Την εποχή του προγράμματος «πετρέλαιο για τρόφιμα», επί εξουσίας του Σαντάμ Χουσεΐν, ο ΟΗΕ είχε συμφωνήσει ότι το 13% της εκμετάλλευσης των πετρελαίων του Κουρδιστάν θα δινόταν στους Κούρδους και το 87% θα πήγαινε στη Βαγδάτη. Η συμφωνία όμως δεν είχε τηρηθεί, καθώς ο Σαντάμ έκρυβε ποσότητες και χρωστούσε στους Κούρδους πολλά εκατομμύρια δολάρια από το πρόγραμμα του ΟΗΕ. Στην αρχή του χρόνου Κούρδοι, σιίτες και σουνίτες, συμφώνησαν στο νέο τύπο διανομής 83 -17% επί των εσόδων, αλλά στη συνέχεια η οριστική έγκριση του νόμου «μπλοκαρίστηκε» στα γρανάζια της Βουλής της Βαγδάτης. Αυτό εκνεύρισε τους ηγέτες των Κούρδων, που αποφάσισαν να αρχίσουν να δίνουν μονομερώς τις άδειες για έρευνες σε πετρελαϊκές εταιρείες.
«Ετσι και αλλιώς», λέει ο Ντιζάζι, «τα κέρδη θα καταλήξουν στη Βαγδάτη από τις εξορύξεις που θα κάνουμε εμείς κατά 83%, απλώς όλα θα γίνουν γρηγορότερα…». Τι θα γίνει όμως αν βρεθεί πετρέλαιο σε όλα τα σημεία του ιρακινού Κουρδιστάν, όπου έχουν χαρτογραφηθεί κοιτάσματα σήμερα; «Δε θα φτάσει η ποσόστωση του Ιράκ στον ΟΠΕΚ…», λέει χαμογελώντας ο Ντιζάζι. «Εκτός αν ο ΟΠΕΚ αποκτήσει ένα νέο μέλος με δική του εθνική ποσόστωση», του αντιτείνουμε. Ο συνομιλητής μας χαμογελάει ξανά και προτιμά να αφήσει την παρατήρηση ασχολίαστη.
Η πρώτη άδεια σεισμικών ερευνών στο βόρειο Ιράκ δόθηκε από την πολιτική ηγεσία των Κούρδων για το πετρελαϊκό πεδίο Τακ-Τακ, στον δρόμο που ενώνει τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη των Κούρδων στην περιοχή, τη Σουλεϊμανία με το Κιρκούκ. Το πεδίο του Τακ-Τακ είχε πρωτοανακαλυφθεί από τους Ιρακινούς το 1961-’62 αλλά το καθεστώς του Μπάαθ είχε προτιμήσει για πολιτικούς και τεχνικούς λόγους να το αφήσει ανεκμετάλλευτο. Μόνο την εποχή της δεκαετίας του ’90 αντλούνταν κάπου 2.500 βαρέλια, που αποθηκεύονταν σε ένα εργοστάσιο ζάχαρης στη Σουλεϊμανία, όπως λέει στην «Κ» ο Μοχάμεντ Χ., που εδώ χαρακτηρίζουν όλοι «πατέρα του κοιτάσματος». «Λόγω του εμπάργκο δεν υπήρχε η δυνατότητα να δημιουργηθεί νέο διυλιστήριο στην περιοχή του Βορείου Ιράκ, ούτε καν αποθηκευτικός χώρος, δηλαδή δεξαμενές».
Η περιοχή του κοιτάσματος είναι τεράστια, «10 τετραγωνικά χιλιόμετρα επί 50 τετραγωνικά χιλιόμετρα», λέει ενας Τούρκος μηχανικός, που θέλει να παραμείνει ανώνυμος. Το κοίτασμα εκμεταλλεύεται ο όμιλος ΤΟΡΚΟ, μια κοινοπραξία της τουρκικής εταιρείας Genel και ενός καναδικού ομίλου ADAX. Mέχρι στιγμής η κοινοπραξία έχει «τραβήξει» βαρύ πετρέλαιο από τα 650 μέτρα και ελαφρύ, εξαιρετικής ποιότητας, από τα 1.600 έως τα 2.200 μέτρα. Από την 1η Ιανουαρίου 2008 «θα αρχίσει η εκμετάλλευση», λέει ο Τούρκος μηχανικός, «η αντιπαράθεση μεταξύ Τουρκίας και Κούρδων δεν έχει την παραμικρή επίπτωση στη δουλειά μας εδώ». Παρ’ όλες τις σχετικές προόδους τους στην έρευνα για νέα κοιτάσματα, οι Κούρδοι εποφθαλμιούν το «βόρειο πεδίο» των πετρελαίων του Κιρκούκ, ένα από τα δύο πεδία εξόρυξης που λειτουργούν ακόμα στο Ιράκ. Παρά το γεγονός ότι το δημοψήφισμα σχετικά με την τύχη του Κιρκούκ θα αναβληθεί -με βάση το άρθρο 140 του ιρακινού Συντάγματος θα έπρεπε να γίνει ώς το τέλος του χρόνου- ο γενικός διευθυντής του βόρειου πετρελαϊκού πεδίου του Κιρκούκ, Μάναα Αλ Ομπέιντι, δηλώνει ότι είναι έτοιμος να παραχωρήσει σε 3-4 μήνες «το πεδίο σε ξένο οίκο που θα δώσει αρκετά λεφτά και θα έχει αξιοπιστία».
Στην εταιρεία του Μπέιντι δουλεύουν 70 Κούρδοι σε 10.500 εργαζομένους. Οι υπόλοιποι είναι Αραβες σε μία πόλη που το 70% των κατοίκων δηλώνουν Κούρδοι. Σήμερα, στο βόρειο πεδίο του Κιρκούκ παράγονται 600.000 βαρέλια αργού την ημέρα. Ενα μεγάλο μέρος του αργού αυτού φθάνει με αγωγό στο Τσεϊχάν της Τουρκίας. Τι θα γίνει όμως αν οι Κούρδοι αποκτήσουν δικό τους διυλιστήριο για τη διύλιση του αργού και ο νέος επενδυτής εκσυγχρονίσει σε τέτοιο βαθμό το βόρειο πετρελαϊκό πεδίο σε βαθμό που να παράγει εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου; Σε αυτήν την περίπτωση οι Κούρδοι θα χρειαστούν ανεξάρτητη ποσόστωση στο πλαίσιο του ΟΠΕΚ και άρα ανεξάρτητο κρατος!
* Το ρεπορτάζ του Τάσου Τέλλογλου για την κατάσταση στην περιοχή των Κούρδων του Ιράκ και το Κιρκούκ θα μεταδοθεί την ερχόμενη Τρίτη 4 Δεκεμβρίου στην εκπομπή «Νέοι Φάκελοι» στον ΣΚΑΪ.
(ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 1/12/2007)