Κραυγές αγωνίας εκβάλλει ο ευρωπαϊκός Τύπος όταν αναφέρεται στην οικονομική διείσδυση της Κίνας στην Αφρική. «Η Αφρική, νέο σύνορο της Κίνας» έγραφε π.χ. στους τίτλους της η γαλλική «Μοντ». Στο ίδιο πνεύμα και οι τίτλοι της γερμανικής «Φράνκφουρτερ Αλγκεμάινε» ή της ισπανικής «Ελ Παϊς»: «Τόσο παρούσα όσο ποτέ μέχρι τώρα» έγραφε η πρώτη.
«Η Κίνα σφυρηλατεί στρατηγική συμμαχία με την Αφρική», διαπίστωνε η δεύτερη. «Η σύνοδος κορυφής των Αφρικανών ηγετών θα αποτελέσει διπλωματικό θρίαμβο για το Πεκίνο», αναγκάζονταν να ομολογήσουν μέχρι και οι «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» του Λονδίνου τον περασμένο Νοέμβριο, αναφερόμενοι στη μαζική μετάβαση όλων των ηγετών της Μαύρης Ηπείρου στην κινεζική πρωτεύουσα προκειμένου να λάβουν μέρος σε μια πρωτοφανούς έκτασης συνάντηση που οργάνωσε η ηγεσία του Πεκίνου για να υπογραμμίσει τις διαστάσεις που έχει προσλάβει η συνεργασία της Κίνας με την Αφρική.
Οι εμπορικές τους σχέσεις αναπτύσσονται με καλπάζοντες ρυθμούς. Από 10 δισεκατομμύρια δολάρια που ήταν το 2000 εκτινάχθηκαν στα 50 δισεκατομμύρια το 2006 και το κυριότερο, το εμπορικό ισοζύγιο είναι υπέρ... των Αφρικανών! Το αποτέλεσμα είναι ότι ήδη από το 2003 η Κίνα κατέστη ο τρίτος εμπορικός εταίρος της Μαύρης Ηπείρου μετά τις ΗΠΑ και τη Γαλλία, ξεπερνώντας τη Βρετανία με το τεράστιο δίκτυο των πρώην αποικιών της.
Πρώτες ύλες
Το Πεκίνο αναζητά πρώτες ύλες στην Αφρική - ξύλο, χαλκό και πάνω από όλα πετρέλαιο. Πέρυσι η Αγκόλα ξεπέρασε ακόμη και τη Σαουδική Αραβία στη θέση του πρώτου προμηθευτή πετρελαίου της Κίνας. Η κινεζική οικονομία εισάγει το 47% του πετρελαίου που καταναλώνει και το 30% αυτού του εισαγόμενου πετρελαίου το προμηθεύεται από την Αφρική. Αγκόλα, Σουδάν, Κονγκό (Μπραζαβίλ), Ισημερινή Γουϊνέα, Νιγηρία είναι οι μεγαλύτεροι Αφρικανοί προμηθευτές πετρελαίου στην Κίνα.
Το θέμα δεν είναι ότι οι Κινέζοι κάνουν αγοραπωλησίες, αλλά το ότι χρηματοδοτούν εκπληκτικά σημαντικά έργα υποδομής, δίνουν δάνεια με χαμηλά επιτόκια, σβήνουν τα χρέη των πιο φτωχών χωρών, παρέχουν δωρεάν βοήθεια και κάνουν σημαντικές για τα αφρικανικά μεγέθη άμεσες επενδύσεις.
Με τη Νιγηρία π.χ. που οι σχέσεις της με το Πεκίνο βρίσκονται σε χαμηλό επίπεδο, οι Κινέζοι κατασκευάζουν μια σιδηροδρομική γραμμή κόστους 8,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το Λάγος ως το Κάνο, στον βορρά. Επίσης ένα υδροηλεκτρικό εργοστάσιο ισχύος 2,6 γιγαβάτ - δηλαδή το τριπλάσιο της ισχύος του υφιστάμενου ηλεκτρικού δικτύου αυτής της χώρας που είναι η μεγαλύτερη της Αφρικής.
Εργα υποδομής
Στην Αγκόλα οι Κινέζοι κατασκευάζουν μια άλλη σιδηροδρομική γραμμή στρατηγικής σημασίας, μήκους 1.300 χιλιομέτρων από την παραλιακή πόλη Μπενγκέλα στον νότο μέχρι μια ανατολική ζώνη πλούσια σε πρώτες ύλες, κοντά στα σύνορα με το πρώην Ζαϊρ.
Στο Σουδάν και ειδικότερα στον πετρελαϊκό τομέα του, οι Κινέζοι έχουν επενδύσει πάνω από 8 δισεκατομμύρια δολάρια από το 1996 που έφυγαν οι δυτικές εταιρείες, ενώ έφτιαξαν και έναν πετρελαιαγωγό μήκους 1.500 χιλιομέτρων μέχρι την Ερυθρά Θάλασσα.
Στο Γκαμπόν και στη Σενεγάλη κατασκευάζουν υδροηλεκτρικά εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής, στην Κένυα και στη Ρουάντα κατασκευάζουν αυτοκινητόδρομους, στην Τανζανία επενδύουν στον αγροτικό τομέα, στη Ζάμπια αγοράζουν εγκαταλελειμμένα ορυχεία χαλκού, στην Αιθιοπία ψάχνουν για πετρέλαιο στην έρημο του Ογκαντέν. Ο κατάλογος είναι ατελείωτος...
Νέες τακτικές
Ενα εναλλακτικό μοντέλο συνεργασίας
Οι Κινέζοι ηγέτες φροντίζουν συστηματικά την καλλιέργεια των σινο-αφρικανικών σχέσεων και στο πολιτικό επίπεδο. Εξι αφρικανικές χώρες επισκέφθηκε τον Ιανουάριο ο υπουργός Εξωτερικών Λι Τσαοσίνγκ, τρεις ακόμη ο πρόεδρος Χου Ζιντάο τον Απρίλιο και επτά τον Ιούνιο ο πρωθυπουργός Γουέν Ζιαμπάο. Αν συγκρίνει κανείς αυτή την πληθωρική κινεζική δραστηριότητα με το πόσο σπανιότερα «καταδέχονται» οι Ευρωπαίοι ηγέτες να ταξιδέψουν στην Αφρική, αντιλαμβάνεται έναν ακόμη λόγο που ερμηνεύει την ισχυρότατη επιρροή της Κίνας στη Μαύρη Ηπειρο.
Η οικονομική συνεργασία με την Κίνα παρέχει ένα βολικό εναλλακτικό μοντέλο σχέσεων για τους Αφρικανούς, διαφορετικό από αυτό που προτείνουν οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι, οι οποίοι κανένα ενδιαφέρον δεν έχουν για την κατασκευή δύσκολων και ελάχιστα αποδοτικών έργων υποδομών και μάλιστα στο χαμηλό κόστος που τα κατασκευάζει το Πεκίνο.
Καθώς οι σχέσεις αυτές δεν οδηγούν τους Αφρικανούς σε περιπέτειες πολεμικών εκστρατειών στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν ή οπουδήποτε αλλού, όπως απαιτούν οι Αμερικανοί και επιπλέον δεν συνεπάγονται απόπειρες αντικατάστασης των διεφθαρμένων Αφρικανών ηγετών με άλλους ίδιους και χειρότερους, που όμως είναι ανδρείκελα της Ουάσιγκτον, μέσω εκλογικών φαρσοκωμωδιών όπως π.χ. στο Ιράκ, όλοι οι ηγέτες της Αφρικής έχουν κάθε λόγο να προτιμούν τους Κινέζους.
Οι Κινέζοι επιχειρηματίες στην Αφρική, δεν διστάζουν να μιλούν πιο ανοιχτά για τους στόχους του Πεκίνου. «Η Κίνα χρησιμοποιεί την Αφρική για να φτάσει στο επίπεδο των ΗΠΑ και να τις ξεπεράσει. Και είναι έτοιμη για τα πάντα!» δήλωνε π.χ. τον Ιούνιο στη «Μοντ» ο μεγαλύτερος Κινέζος επιχειρηματίας που δραστηριοποιείται στη Νιγηρία.
Τα δύο μυστικά της επιτυχίας
Το Πεκίνο βοηθά οικονομικά τις χώρες της περιοχής και δεν αναμειγνύεται στα εσωτερικά τους
Τα βασικά στοιχεία της επιτυχίας της Κίνας στην Αφρική είναι δύο. Πρώτον ότι όντως βοηθά οικονομικά τις χώρες της περιοχής και δεύτερον ότι τηρεί αυστηρά την αρχή της «μη ανάμειξης» στις εσωτερικές πολιτικές υποθέσεις των αφρικανικών χωρών, πράγμα που μετράει πολύ σε μια ήπειρο γεμάτη αυταρχικά και διεφθαρμένα καθεστώτα. Καθώς και το κινεζικό καθεστώς έχει τα ίδια χαρακτηριστικά, το Πεκίνο γνωρίζει άριστα πώς θα συμπεριφερθεί σε τέτοιο περιβάλλον.
Το σημαντικότερο βέβαια είναι πως η Κίνα δίνει, δεν παίρνει λεφτά από την Αφρική. Οι κινεζικές επιχειρήσεις στην ήπειρο ξεπερνούν τις 800, έχοντας κάνει μια επένδυση που ξεπερνάει τα 6,3 δισεκατομμύρια δολάρια - ποσό τεράστιο για την Αφρική.
Από το 2000 ως το 2005 το Πεκίνο χάρισε σε 31 αφρικανικές χώρες χρέη ύψους 1,38 δισεκατομμυρίων δολαρίων και συνεχίζει να δανείζει αφειδώς την ήπειρο με εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους. Το 2006 η Κίνα έκανε επενδύσεις 3,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Αφρική. Είναι δε πολύ προσεκτική αναφορικά με τις επενδύσεις αυτές. Όταν π.χ. τα εργατικά συνδικάτα της Νότιας Αφρικής άρχισαν να επικρίνουν τις αθρόες κινεζικές εισαγωγές υφασμάτων στη χώρα τους, το Πεκίνο έσπευσε πέρυσι να δηλώσει ότι θα περιορίσει οικειοθελώς τις εξαγωγές προϊόντων κλωστοϋφαντουργίας στη Ν. Αφρική για να βοηθήσει την ανάπτυξη της τοπικής βιομηχανίας.
Οι 48 από τους 53 ηγέτες
Μέσα στο κλίμα αυτό αντιλαμβάνεται κανείς γιατί στην περυσινή προαναφερθείσα σύνοδο κορυφής που οργάνωσε η Κίνα, έσπευσαν στο Πεκίνο οι ηγέτες των 48 από τις 53 αφρικανικές χώρες. Ο πρόεδρος Χου Ζιντάο ανακοίνωσε στη σύνοδο εκείνη ότι μέχρι το 2009 θα χορηγήσει η Κίνα δάνεια ύψους 5 δισ. δολαρίων στην Αφρική, θα διπλασιάσει τη βοήθειά της προς τις αφρικανικές χώρες και θα διαγράψει εκ νέου τα χρέη των πιο φτωχών από αυτές.
(ΗΜΕΡΗΣΙΑ 1-2/12/2007)