Η Ειδική Έκθεση του IEA για την Αειφόρο Ανάκαμψη (Special Report on Sustainable Recovery), που αποτελεί μέρος της κορυφαίας έκδοσης του Οργανισμού, World Energy Outlook, που διεξήχθη σε συνεργασία με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, περιγράφει τις ενεργειακές εστιασμένες πολιτικές και επενδύσεις που είναι απαραίτητες για τη μετάβαση του πλανήτη προς ένα καθαρότερο και πιο βιώσιμο μέλλον, με παράλληλη ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του IEA, το 2019, η ενεργειακή βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτρικής ενέργειας, του πετρελαίου, του φυσικού αερίου, του άνθρακα και των βιοκαυσίμων, απασχολούσε άμεσα περίπου 40 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως. Η ειδική έκθεση βιώσιμης ανάκαμψης εκτιμά ότι 3 εκατομμύρια από αυτές τις θέσεις εργασίας έχουν χαθεί ή κινδυνεύουν εξαιτίας των επιπτώσεων της κρίσης COVID-19, ενώ άλλα 3 εκατομμύρια θέσεις εργασίας χάθηκαν ή κινδυνεύουν σε σχετικούς τομείς όπως οχήματα, κτίρια και βιομηχανία.
Καθώς η παγκόσμια οικονομία αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 6% το 2020, περίπου 300 εκατομμύρια θέσεις εργασίας ενδέχεται να έχουν χαθεί κατά το δεύτερο τρίμηνο του έτους. Αυτή η διαταραχή έχει προκαλέσει σοκ στις αγορές ενέργειας, καθώς οι παγκόσμιες ενεργειακές επενδύσεις να αναμένεται να συρρικνωθούν κατά 20% το 2020, όπως τονίζει η έκθεση.
Το σχέδιο εκτιμά ότι οι επενδύσεις για τη βιώσιμη ανάκαμψη θα μπορούσαν να δημιουργήσουν 9 εκατομμύρια θέσεις εργασίας ετησίως.
Σύμφωνα με το σχέδιο για την περίοδο 2021-2023, οι κυβερνήσεις μπορούν να κινητοποιήσουν επενδύσεις σε έξι βασικούς τομείς όπως η ηλεκτρική ενέργεια, οι μεταφορές, τα κτίρια, η βιομηχανία, τα βιοκαύσιμα και η τεχνολογία.
Η έκθεση διατύπωσε συστάσεις για μια βιώσιμη ανάκαμψη από τις επιπτώσεις του COVID-19. Αυτές περιλαμβάνουν την επιτάχυνση του ρυθμού των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με τη διάδοση της χρήσης ηλεκτρικών οχημάτων και την επένδυση σε υποδομές φόρτισης καθώς και στις σιδηροδρομικές και αστικές μεταφορές υψηλής ταχύτητας. Γίνεται, επίσης, αναφορά σε μέτρα για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτιρίων και των κινητήρων της βιομηχανίας, καθώς και για τη υποστήριξη βιώσιμων βιοκαυσίμων και τεχνολογικής καινοτομίας.
Το μεγαλύτερο μέρος των εκατομμυρίων νέων θέσεων εργασίας που αναμένεται να δημιουργηθούν μέσω του σχεδίου αφορούν τη μετασκευή κτιρίων για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας και τον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, ιδίως σε δίκτυα και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Οι άλλοι τομείς που θα έχουν αύξηση στην απασχόληση περιλαμβάνουν την ενεργειακή απόδοση σε βιομηχανίες όπως η μεταποίηση, τα τρόφιμα και τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, τις υποδομές μεταφοράς με χαμηλές εκπομπές άνθρακα, καθώς και τα πιο αποτελεσματικά και νέα ενεργειακά οχήματα.
Το σχέδιο που απαιτεί επενδύσεις 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων ετησίως αντιπροσωπεύει περίπου το 0,7% του σημερινού παγκόσμιου ΑΕΠ και τα επόμενα τρία χρόνια, θεωρείται ότι θα μπορούσε να ενισχύσει την οικονομική ανάπτυξη κατά μέσο όρο 1,1% ετησίως.
Διαρθρωτική μείωση των εκπομπών
Το σχέδιο στοχεύει επίσης στη μείωση των παγκόσμιων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που σχετίζονται με την ενέργεια κατά 4,5 δισεκατομμύρια τόνους έως το 2023.
Οι παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα παρέμειναν σταθερές το 2019 και αναμένεται να σημειώσουν μείωση κατά 8% φέτος.
«Ενώ αυτή η πτώση, η οποία προκύπτει από τα μέτρα lockdown και τις οικονομικές επιπτώσεις τους, δεν πρέπει να μάς κάνουμε να πανηγυρίζουμε, παρέχουν, ωστόσο, μια βάση για διαρθρωτική μείωση στις εκπομπές», αναφέρει η έκθεση.
Μια βιώσιμη ανάκαμψη θα επέφερε επίσης άλλες βελτιώσεις στην ανθρώπινη υγεία και ευεξία, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης κατά 5% των εκπομπών ρύπανσης του αέρα, προσφέροντας πρόσβαση σε λύσεις καθαρού μαγειρέματος σε περίπου 420 εκατομμύρια ανθρώπους σε χώρες χαμηλού εισοδήματος και επιτρέποντας σε περίπου 270 εκατομμύρια ανθρώπους να κερδίσουν πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια.
«Οι κυβερνήσεις έχουν μια μοναδική ευκαιρία για να επανεκκινήσουν τις οικονομίες τους και να φέρουν ένα κύμα νέων ευκαιριών απασχόλησης, ενώ επιταχύνουν τη μετάβαση σε ένα πιο ανθεκτικό και καθαρότερο ενεργειακό μέλλον», δήλωσε ο Fatih Birol, εκτελεστικός διευθυντής του IEA.
«Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να λάβουν αποφάσεις με τεράστιες συνέπειες σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα καθώς καταρτίζουν πακέτα ανάκαμψης της οικονομίας. Το Σχέδιο Αειφόρου Ανάκαμψης μας παρέχει ταυτόχρονα αυστηρή ανάλυση και σαφείς συμβουλές σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των σημερινών σημαντικών οικονομικών, ενεργειακών και κλιματικών προκλήσεων», τόνισε προσθέτοντας ότι το σχέδιο δεν έχει σκοπό να πει στις κυβερνήσεις τι πρέπει να κάνουν, αλλά επιδιώκει να τους δείξει τι μπορούν να κάνουν.
Το καθαρό ενεργειακό κόστος μειώνεται σε σύγκριση με την κρίση του 2008-2009
Οι κυβερνήσεις ανταποκρίνονται στην οικονομική κρίση σε μαζική κλίμακα. Μέχρι στιγμής, έχουν ανακοινώσει μέτρα αξίας περίπου 9 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, εστιάζοντας κυρίως στην οικονομική και οικονομική ανακούφιση έκτακτης ανάγκης για την πρόληψη μιας ακόμη βαθύτερης κρίσης.
«Με περισσότερα κίνητρα να έρχονται, η προσοχή στρέφεται τώρα σε μακροπρόθεσμα σχέδια ανάκαμψης που επιδιώκουν την αποκατάσταση της οικονομικής ζημίας από τις διαταραχές που προκαλούνται από μέτρα περιορισμού και μείωσης των μετακινήσεων. Ορισμένα σχέδια περιλαμβάνουν ήδη την ενέργεια και ο ρόλος της θα μπορούσε να αυξηθεί σε διαδοχικούς κύκλους τόνωσης δαπανών», ανέφερε η έκθεση.
Οι κυβερνήσεις είναι έτοιμες να λάβουν σημαντικές αποφάσεις που θα επηρεάσουν τεράστιο μέρος των επενδύσεων και θα διαμορφώσουν τις υποδομές και τις βιομηχανίες για τις επόμενες δεκαετίες. Ως εκ τούτου, ο IEA αναφέρει στην έκθεση ότι τα τεράστια πακέτα τόνωσης θα προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία να τεθεί ο τομέας της ενέργειας σε μια πιο βιώσιμη πορεία.
Σε σύγκριση με την οικονομική κρίση 2008-09, το κόστος των κορυφαίων τεχνολογιών «καθαρής» ενέργειας όπως η αιολική και ηλιακή φωτοβολταϊκή ενέργεια είναι πολύ χαμηλότερο, ενώ ορισμένες αναδυόμενες τεχνολογίες όπως οι μπαταρίες και το υδρογόνο είναι έτοιμες να αναπτυχθούν σε πολύ μεγάλο βαθμό.