Έτσι, την ίδια ώρα που η χώρα βαδίζει στη …λεωφόρο της απολιγνιτοποίησης, ακολουθώντας τη διαδρομή που χάραξε η ΕΕ για μετάβαση σε μια οικονομία μηδενικού άνθρακα, ένα κύμα αντιδράσεων θέτει τροχοπέδη σε φιλόδοξα επενδυτικά σχέδια που θα φέρουν την Ελλάδα πιο κοντά σε ένα καθαρό ενεργειακό μοντέλο.
Από τα Άγραφα και τις καταστροφές εκεί ενός αιολικού πάρκου, την Εύβοια, την Αιτωλοακαρνανία, τη Φθιώτιδα έως την Άνδρο, τη Νάξο και την Τήνο, όπου μια ολιγομελής ομάδα αντιδρά στη χωροθέτηση μόλις τριών ανεμογεννητριών, αλλά και στην Κρήτη, έχει ξεκινήσει ένα …τσουνάμι κινητοποιήσεων από διάφορες συλλογικότητες που δρουν εξ΄ονόματος της τοπικής κοινωνίας.
Ως βασικά επιχειρήματα θέτουν την περιβαλλοντική επιβάρυνση και την αισθητική αλλοίωση του τοπίου. «Δεν τους είδαμε να αντιδρούν για τη ρύπανση των ρυπογόνων πετρελαϊκών μονάδων παραγωγής ρεύματος στα νησιά, ούτε για τις λιγνιτικές μονάδες που για χρόνια επιβαρύνουν το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία στις δύο ενεργειακές Περιφέρειες της χώρας, της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης. Αδιαφορούν διότι τους ενοχλούν αισθητικά οι ανεμογεννήτριες. Θα θέλαμε να τους ακούσουμε να προτείνουν μια άλλη λύση για τη μετάβαση της χώρας σε ένα καθαρό ενεργειακό μείγμα», αναφέρει στέλεχος της αγοράς.
Στη χώρα μας έχουμε δει δεκάδες επενδύσεις ΑΠΕ να ακυρώνονται ή να περνούν πολλά χρόνια έως ότου υλοποιηθούν, με τις καθυστερήσεις να αποδίδονται και στις αντιδράσεις που μπλοκάρουν τις διαδικασίες ακόμη και σε πλήρως αδειοδοτημένα έργα.
Επιπτώσεις στο περιβάλλον
Οι επιπτώσεις των αιολικών πάρκων είναι τοπικές και εντοπισμένες και μειώνονται με ορθή χωροθέτηση (π.χ. εκτός δασικών περιοχών) και εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών. Οι ανεμογεννήτριες δεν επιβαρύνουν την ανθρώπινη υγεία, δεν εκπέμπουν ακτινοβολία ενώ ο θόρυβος στα σύγχρονα αιολικά πάρκα έχει περιοριστεί. Τα αιολικά πάρκα είναι σίγουρα λιγότερο ενοχλητικά από τις καταστροφές και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος που προκαλούν οι μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Επιπλέον, οι ανεμογεννήτριες έχουν θετικό ενεργειακό και περιβαλλοντικό ισοζύγιο. Η ενέργεια που απαιτείται για την κατασκευή, τη λειτουργία και την απεγκατάστασή τους παράγεται από αυτές μέσα στους πρώτους 5-12 μήνες λειτουργίας τους.
Τα υλικά μιας ανεμογεννήτριας ανακυκλώνονται σε ποσοστό 85%-90%, ενώ μπορούν και να επαναχρησιμοποιηθούν. Πρόκληση αποτελεί η ανακύκλωση των πτερυγίων, τα οποία αποτελούνται από σύνθετα υλικά, όμοια με αυτά που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή πλοιαρίων και σκαφών αναψυχής. Ο αιολικός κλάδος συνεργάζεται με τη χημική βιομηχανία και τη βιομηχανία σύνθετων υλικών, ώστε οι λύσεις που ήδη υπάρχουν να εξελιχθούν.
Στο εδώλιο του ευρωδικαστηρίου
Βεβαίως, αντίστοιχα προβλήματα με τον αιολικό τομέα στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν και χώρες με ιδιαιτέρως αναπτυγμένα χαρτοφυλάκια ΑΠΕ. Για παράδειγμα την ερχόμενη Πέμπτη (25 Ιουνίου) αναμένεται να εξεταστεί από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) μια υπόθεση που αφορά στην εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων, για κατασκευή αιολικών πάρκων στο Βέλγιο. Η υπόθεση ξεκινά, σχεδόν μια δεκαετία πριν, και μπορεί κανείς να διακρίνει πολλές ομοιότητες με αντίστοιχες υποθέσεις που έχουν εκτυλιχτεί στη χώρα μας.
Το 2011 όταν η NV Electrabel είχε υποβάλλει στην αρμόδια φλαμανδική αρχή αίτηση χορήγησης πολεοδομικής άδειας για την εγκατάσταση οκτώ ανεμογεννητριών. Στην πορεία απέσυρε την αίτηση για μία εξ αυτών. Με απόφαση της 30ής Νοεμβρίου 2016, η φλαμανδική διοίκηση χορήγησε, κατόπιν εξέτασης των ενστάσεων και παρατηρήσεων που είχαν υποβληθεί (όπως για επιπτώσεις για το τοπίο, την ηχορύπανση, την χωροταξία), άδεια για την εγκατάσταση πέντε ανεμογεννητριών σε εκτάσεις κατά μήκος αυτοκινητόδρομου που βρίσκεται στους δήμους Aalter και Nevele.
Πέντε προσφεύγοντες ζήτησαν την ακύρωση της απόφασης, υποστηρίζοντας ότι είχε στηριχθεί σε εθνική κανονιστική ρύθμιση ασύμβατη με την οδηγία 2001/42/ΕΚ, για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων, καθόσον δεν είχε διενεργηθεί η σχετική εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Κατά τη φλαμανδική διοίκηση, οι επίμαχες ρυθμίσεις δεν συνιστούν σχέδιο ή πρόγραμμα κατά την έννοια της οδηγίας, διότι δεν θεσπίζουν ένα συνεκτικό και αρκούντως πλήρες σύστημα για την εγκατάσταση των έργων αιολικής ενέργειας. Το συμβούλιο επιλύσεως ενδίκων διαφορών σχετικά με άδειες του Βελγίου έθεσε στο ΔΕΕ σειρά ερωτημάτων ως προς το πεδίο εφαρμογής της εν λόγω οδηγίας, ζητώντας διευκρινίσεις, οι οποίες αναμένεται να απαντηθούν από το ΔΕΕ.
Αλήθειες πίσω από τους μύθους
Σε κάθε περίπτωση, σήμερα η αιολική ενέργεια φτάνει μόλις το 18 % της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος της χώρας μας και υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος έως ότου φτάσει η Ελλάδα να καλύψει τους στόχους του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΚΕΚ) που προβλέπει συμμετοχή των ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας στο 35% έως το 2030. Για να καλυφθεί η διαφορά πρέπει να αξιοποιηθεί το τεράστιο αιολικό δυναμικό της χώρας, ιδιαιτέρα του Αιγαίου και της Κρήτης. Απαιτούνται επενδύσεις τόσο σε μεγάλες μονάδες ΑΠΕ όσο και σε μικρές, οι οποίες αναμένεται να ευνοηθούν από τις επικείμενες ηλεκτρικές διασυνδέσεις με το ηπειρώτικο δίκτυο ηλεκτρισμού που θα δίνουν τη δυνατότητα αμφίδρομης μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
Όσον αφορά στην αλήθεια πίσω από τους μύθους περί αιολικής ενέργειας, τις απαντήσεις δίνει η ΕΛΕΤΑΕΝ (Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας). Η αιολική ενέργεια παρέχει φθηνή ηλεκτρική ενέργεια και οδηγεί σε μείωση του συνολικού κόστους, προς όφελος του καταναλωτή. Σύμφωνα με την ΕΛΕΤΑΕΝ, αν δεν υπήρχαν τα αιολικά πάρκα που λειτουργούν στην Ελλάδα, οι καταναλωτές θα πλήρωναν περισσότερο, συγκεκριμένα πάνω από 54 εκατ. ευρώ κάθε έτος.
Αλλά ούτε το κόστος κατασκευής των αιολικών πάρκων επιδοτείται πλέον. «Τα αιολικά πάρκα δεν απολαμβάνουν άλλα προνόμια, ενισχύσεις ή κρυφές επιδοτήσεις όπως τα ορυκτά καύσιμα», αναφέρει η ΕΛΕΤΑΕΝ. Η εγχώρια προστιθέμενη αξία τους φθάνει στο 35% του κόστους επένδυσης κατά την κατασκευή τους και πάνω από το 80% του κόστους κατά τη λειτουργία τους.
Επίσης, εξοικονομούν πολύτιμους πόρους για την οικονομία μειώνοντας τις εισαγωγές και μεσοπρόθεσμα μπορεί να κάνουν την Ελλάδα, χώρα που εξάγει πράσινη ενέργεια.
«Τα αιολικά πάρκα δημιουργούν πολλαπλά οφέλη στις τοπικές κοινωνίες, νέες δουλειές, μείωση του λογαριασμού ρεύματος, τοπικά έργα ανάπτυξης και υποδομών. Για παράδειγμα, στη νότια Εύβοια, τα αιολικά πάρκα συνολικής ισχύος 218,7MW που κατασκευάστηκαν την περίοδο 1998-2017 έχουν προσφέρει συνολικά 82,6 εκατ. ευρώ στην τοπική κοινωνία έως το 2018 και συνεχίζουν να προσφέρουν 4 εκατ. ευρώ κάθε έτος», σημειώνει η ΕΛΕΤΑΕΝ.
Και όλα αυτά χωρίς να συγκρούονται με άλλες αναπτυξιακές δραστηριότητες. Δεν μειώνουν την αξία της γης και δεν έχουν αρνητική επίπτωση στον τουρισμό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Κεφαλονιά, όπου τα τελευταία 15 έτη εγκαθίστανται συνεχώς νέα αιολικά πάρκα, ενώ παράλληλα διπλασιάστηκαν οι ξενοδοχειακές κλίνες μέσης και ανώτερης κατηγορίας.