Ως γνωστό, η κυπριακή πλευρά ήθελε ανέκαθεν να εξασφαλίσει ότι η Ελλάδα θα συμμετείχε στη δαπάνη, από την περίοδο που το έργο θεωρούταν ότι θα προχωρήσει ως ενιαίο, και η Αθήνα ήθελε, πάση θυσία να προχωρήσει στην υλοποίηση της διασύνδεσης Κρήτη-Αττική, που αποτελούσε πάγια επιδίωξή της. Το γεγονός, όμως, ότι τελικά το εν λόγω τμήμα της ευρύτερης τριεθνούς διασύνδεσης (Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ) επελέγη από την ελληνική πλευρά να κατασκευασθεί ως εθνικό έργο, άλλαξε, επί της ουσίας, το σκηνικό, αλλά όχι στο βαθμό που θα απέτρεπε την Λευκωσία να διεκδικεί την οικονομική συμμετοχή της Αθήνας.
Όπως έχει διαρρεύσει από πηγές στην κυπριακή πρωτεύουσα, η Κυπριακή Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕΚ) έχει ενημερώσει εγγράφως την ΡΑΕ για τη θέση της, ότι δηλαδή, παρότι το τμήμα Κρήτη – Αττική έχει αποσπαστεί, το καθεστώς του υπόλοιπου έργου δεν έχει αλλάξει και επομένως, θα πρέπει να εξακολουθήσει να ισχύει η συμφωνία διασυνοριακής κατανομής κόστους που είχε υπογραφεί μεταξύ των δύο πλευρών, τον Οκτώβριο του 2017.
Η εν λόγω συμφωνία προέβλεπε ότι, υπό την προϋπόθεση πως το project θα χρηματοδοτηθεί κατά το 50% από κοινοτικούς πόρους, η Κυπριακή Δημοκρατία θα επωμιστεί το 63% του υπολοίπου κόστους υλοποίησης και η Ελληνική αντίστοιχη, το 37%, που μεταφράζεται σε 280 εκατ. ευρώ.
Να θυμίσουμε, στο σημείο αυτό, πως η σχεδιαζόμενη υποθαλάσσια διασύνδεση μήκους 1208 χιλιομέτρων έχει αρχικό χρονικό προγραμματισμό τον Δεκέμβριο του 2023.
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, η Αθήνα δεν έχει απαντήσει στο αίτημα των κυπριακών ρυθμιστικών αρχών. Εκτιμάται, όμως, ότι, καθώς έχει εξασφαλιστεί η στρατηγικής σημασίας διασύνδεση της Κρήτης με το ηπειρωτικό σύστημα, το Κρήτη-Κύπρος θεωρείται επουσιώδες για το ηλεκτρικό σύστημα της Ελλάδας, κάτι που σημαίνει ότι η Αθήνα θα επιδιώξει να διαπραγματευτεί μια συμφωνία που θα μειώνει την αρχική οικονομική συμμετοχή της χώρας στο συνολικό έργο.
Ωστόσο, θα πρέπει να προσμετρηθεί και η σημασία που εμπεριέχει η διασύνδεση με την Κύπρο, όχι μόνο επειδή υπάρχει εκπεφρασμένη βούληση να αρθεί η ενεργειακή απομόνωση της Λευκωσίας, αλλά και καθώς στο όλο σκηνικό παίζουν σημαντικό ρόλο τα διασυνοριακά ενεργειακά έργα στο φυσικό αέριο που κυοφορούνται στο τρίγωνο Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ.
Θα πρέπει να τονιστεί ότι ο κυπριακών συμφερόντων EuroΑsia Interconnector θεωρείται το ένα από τα δύο κύρια υποδομής, από κοινού με τον αγωγό φυσικού αερίου EastMed, που αφορούν στην Κύπρο και έχει συμπεριληφθεί στον κατάλογο έργων υποδομής της Ε.Ε. για την περίοδο 2021-2027, καθώς επίσης, στα εξαιρετικής σημασίας έργα της Ε.Ε. για τα διευρωπαϊκά δίκτυα και την απανθρακοποίηση, με συνολικό προϋπολογισμό χρηματοδοτήσεων ύψους 8,7 δισ. ευρώ.
Ταυτόχρονα, συμπεριλαμβάνεται στα κύρια έργα που προωθεί το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ENTSO-E) στο πλαίσιο ανάπτυξης του πανευρωπαϊκού δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, έως το 2030, επειδή η ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου εξασφαλίζει σημαντικές δυνατότητες διείσδυσης των ΑΠΕ, σύνδεσης των ενεργειακών κόμβων με δυνατότητες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας και συμβάλλει στην αποκέντρωση της παραγωγής ηλεκτρισμού, εκ παραλλήλου με την ευελιξία που αφορά στη ζήτηση ηλεκτρισμού.
Εν τω μεταξύ, στα τέλη Μαΐου, συστάθηκε επίσημα, κοινή επιτροπή από τους διαχειριστές των συστημάτων μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) και Ελλάδας (ΑΔΜΗΕ), τον Euroasia Interconnector, καθώς και την «Αριάδνη Interconnection» που θα κατασκευάσει το ηλεκτρικό καλώδιο Κρήτης - Αττικής, που δεσμεύτηκε να παρουσιάσει στα υπουργεία Ενέργειας Κύπρου και Ελλάδας, την τεχνική λύση διασύνδεσης των δύο συστημάτων.
Η γερμανική Siemens, επελέγη στον διαγωνισμό που είχε προκηρυχθεί τον Ιανουάριο, μέσω της Επίσημης Εφημερίδας της Ε.Ε. για τον Euroasia Interconnector, όσο και στον διαγωνισμό που προκηρύχθηκε τον προηγούμενο Φεβρουάριο για τον EuroAfrica Interconnector - πρόκειται για έργο αξίας 650 εκατ. ευρώ από το σύνολο των 2,5 δισ. στο οποίο εκτιμάται το κόστος του ολοκληρωμένου project ήτοι, την κατασκευή του αγωγού Αιγύπτου - Κύπρου - Κρήτης - Αττικής - Ευρώπης. Το πρώτο στάδιο του EuroAfrica Interconnector, που θα έχει δυνατότητα μεταφοράς ηλεκτρικής ισχύος 1000 μεγαβάτ, θα έχει τεθεί σε λειτουργία έως τον Δεκέμβριο του 2023.
Σε σχέση με το υποθαλάσσιο ηλεκτρικό καλώδιο Euroasia Interconnector, ο διαγωνισμός δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε. στις 15 Ιανουαρίου 2020, αφού πρόκειται για έργο μείζονος σημασίας για την Ε.Ε. με προθεσμία υποβολής προσφορών μέχρι τις 17 Φεβρουαρίου. Στο τέλος Μαρτίου ανακοινώθηκε ως προτιμηταίος προσφοροδότης για το έργο των σταθμών μετατροπής, με εκτιμώμενο κόστος 623 εκατ. ευρώ, η Siemens AG.
Η σύμβαση περιλαμβάνει τον σχεδιασμό, την κατασκευή, την προμήθεια, την εγκατάσταση και τη λειτουργία των σταθμών μετατροπής τύπου VSC-HVDC. Οπως αναφέρεται, τόσο το τμήμα του καλωδίου μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου, όσο και αυτό μεταξύ Κύπρου - Κρήτης θα είναι έτοιμα τον Δεκέμβριο του 2023.