Μια άλλη διάσταση, όχι και τόσο γνωστή, της ανερξαρτητοποιήσεως του Κοσσυφοπεδίου εξετάζει το περιοδικό «Economist». Πρόκειται για το καθεστώς του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ενός ορεινού θύλακα που διεκδικούν τόσο οι Αρμένιοι όσο και οι Αζέροι. Παρ’ όλο που η σύγκρουσις για την διεκδίκηση της εν λόγω περιοχής είναι αυτήν την στιγμή «παγωμένη», εκφράζοντας ανησυχίες ότι ο πάγος μπορεί να λιώση.
Το 1994 αποφασίστηκε κατάπαυσις του πυρός σε έναν πόλεμο που είχε στοιχίσει 25.000 ζωές. Οι Αρμένιοι έχουν στην κατοχή τους το Ναγκόρνο-Καραμπάχ-που την σοβιετική εποχή κατοικούνταν κατά πλειοψηφία από Αρμενίους, αλλά αποτελούσε μέρος του Αζερμπαϊτζάν – μαζί με μια μακρά λωρίδα εδάφους του Αζερμπαϊτζάν, η οποία θεωρείται «ουδέτερη ζώνη». Το πρόβλημα είναι ωστόσο ότι αυτή η ζώνη συρρικνώνεται διαρκώς και αποτελεί πεδίο συγκρούσεων. Φέτος μάλιστα έχουν σκοτωθή 30 στρατιώτες. Κυανόκρανοι δεν υπάρχουν, μονάχα μια μικρή ομάδα άοπλων διεθνών παρατηρητών. Αλλά και εκείνοι δεν εποπτεύουν πλέον την κατάπαυση του πυρός.
Η δυσπιστία που επικρατεί στις δύο χώρες εμποδίζει την διεξαγωγή ειρηνευτικών συνομιλιών. Και οι δύο αυξάνουν συνεχώς τις αμυντικές τους δαπάνες. Ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλιέφ υποσχέθηκε ότι ο αμυντικός προϋπολογισμός της χώρας του, που σήμερα φθάνει το 1 δισεκατομμύριο δολλάρια τον χρόνο, θα ξεπεράση το σύνολο των δημοσίων δαπανών της Αρμενίας. «Πρέπει να είμαστε ανά πάσα στιγμή έτοιμοι να απελευθερώσουμε τα κατεχόμενα εδάφη με στρατιωτικά μέσα», επεσήμανε χαρακτηριστικά. Η κατάστασις γίνεται ακόμη πιο κρίσιμη μετά την άκαρπη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών.
Το Ναγκόρνο-Καραμπάχ βρίσκεται σε μια στρατηγική περιοχή, καθώς περιβάλλεται από την Γεωργία, την Ρωσία, το Ιράν και την Τουρκία. Ο αγωγός Μπακου-Τιφλίδα-Τσεϋχάν περνά κοντά στην γραμμή καταπαύσεως του πυρός. Μια απλή σπίθα είναι αρκετή για να ξεφύγη η κατάστασις από τον έλεγχο. Λίγο πιο βόρεια υπάρχει και μια δεύτερη εστία εντάσεως, που συνδέεται με τις εξελίξεις στα Βαλκάνια. Στην περίπτωση που το Κοσσυφοπέδιο κηρύξει την ανεξαρτησία του, υπάρχει κίνδυνος να ακολουθήσουν και δύο θύλακοι στην Γεωργία. Όπως εδήλωσε ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν: «Εάν δοθή ανεξαρτησία στο Κοσσυφοπέδιο, γιατί να μην γίνει το ίδιο με την Αμπχαζία και την Νότιο Οσσετία;».
Οι θύλακες αυτοί έχουν ουσιαστικά αποσχισθή από την Γεωργία από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, αλλά καμμία χώρα δεν έχει αναγνωρίσει την ανεξαρτησία τους. Μαζί με το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και την Υπερδνειστερία, που αποσχίσθηκε από τον Μόλδοβα, αυτές οι τέσσερις «παγωμένες συγκρούσεις» αποτελούν την κληρονομιά της διαλύσεως της Σοβιετικής Ενώσεως. «Οι κανόνες που ισχύουν για το Κόσσοβο θα ισχύσουν και για την Νότιο Οσσετία», τονίζει ο υφυπουργός Εξωτερικών της τελευταίας Άλαν Πλίεφ.
Η κατάστασις ωστόσο είναι διαφορετική σε κάθε χώρα. Το Κοσσυφοπέδιο έχει 2 εκατομμύρια κατοίκους, το 90% των οποίων είναι Αλβανοί. Η Αμπχαζία έχει μόνο 200.000 κατοίκους, από τους οποίους Αμπχάζιοι δεν είναι περισσότεροι από 45%. Οι υπόλοιποι είναι Αρμένιοι, Ρώσοι και Γεωργιανοί. Πάνω από 200.000 Γεωργιανοί από την Αμπχαζία είναι πρόσφυγες στην Γεωργία: η τελευταία έχει κατηγορήσει τους Αμπχάζιους για εθνοκάθαρση.
Η Ρωσία στηρίζει τους Αμπχάζιους και τους Νότιους Οσσετούς με χρήματα, όπλα και διαβατήρια. Αλλά δύσκολα θα αναγνωρίση την ανεξαρτησία τους, ακόμη και αν αναγνωρισθή η ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου. Γιατί αυτό θα ενθάρρυνε κάποια τμήματα της Ρωσίας που θέλουν και αυτά την ανεξαρτησία τους. Το θέμα λοιπόν δεν εστιάζεται στην απόφαση ανεξαρτητοποιήσεως της περιοχής αλλά σε ενδεχόμενη κατάχρηση της περιπτώσεως του Κοσσυφοπεδίου.
(ΕΣΤΙΑ 8/12/2007)