Μια εκ βάθρων αλλαγή βρίσκεται, ενδεχομένως, σε εξέλιξη όσον αφορά τη νομισματική πολιτική στη Μέση Ανατολή. Ιδίως στα Κράτη του Κόλπου, με προεξάρχουσα τη Σαουδική Αραβία, που έχουν συνδέσει τα νομίσματά τους με το δολάριο. Οι αρχές εξετάζουν, τώρα, αν πρέπει να αλλάξουν τις καθιερωμένες νομισματικές πολιτικές τους. Δεν είναι μόνον η αστάθεια του δολαρίου που το απαιτεί: είναι, ακόμη, η ανάγκη της ίδιας της περιοχής να αντιμετωπίσει τις κυοφορούμενες κυκλικές και διαρθρωτικές μεταβολές.
Η σύνοδος κορυφής των Κρατών του Κόλπου που πραγματοποιήθηκε στην Ντόχα απέτυχε να επιλύσει το πρόβλημα. Δεσμεύτηκαν μεν να υιοθετήσουν ένα κοινό νόμισμα έως το 2010, αλλά δεν κατάφεραν, επισήμως, να καταλήξουν σε λύση για τα νομισματικά.
Η Σαουδική Αραβία, ενδεχομένως κάτω από την πίεση των ΗΠΑ, αρνείται πεισματικά να μεταβάλει τη σύνδεση του νομίσματός της με το δολάριο.
Οι προοπτικές για τη νομισματική πολιτική στη Μέση Ανατολή επηρεάζονται από τα τρία "Δ": το Δημογραφικό, τη Διαφοροποίηση και το Δολάριο. Δεδομένης της νεανικής σύνθεσης του πληθυσμού, η περιοχή χρειάζεται να διαφοροποιηθεί από την ενέργεια, η οποία είναι δραστηριότητα εντάσεως κεφαλαίου και να στραφεί σε άλλους τομείς που θα αποφέρουν νέες θέσεις εργασίας
Η Μέση Ανατολή θα κυριαρχείται πάντοτε από την ενέργεια, ωστόσο, μια μεταστροφή στην ακολουθούμενη πολιτική επί του δολαρίου είναι αναγκαία για να βοηθηθεί η διαφοροποίηση.
Το διακύβευμα είναι μεγάλο καθώς τυχόν αποτυχία να προωθηθεί η διαφοροποίηση θα προκαλέσει αύξηση της ανεργίας και πιθανώς, κοινωνική αναταραχή, ενώ μια επιτυχία θα μπορούσε να μετασχηματίσει τις οικονομικές προοπτικές της περιοχής. Οπως ανακάλυψε η Βρετανία, όταν είχε συνδέσει τη στερλίνα με το γερμανικό μάρκο στις αρχές της δεκαετίας του 90, τα προβλήματα άρχισαν όταν προέκυψε θεμελιώδης αναντιστοιχία μεταξύ της οικονομίας που βρίσκεται στο κέντρο του νομισματικού συστήματος και των υπολοίπων οικονομιών σε άλλες χώρες.
Η Μέση Ανατολή υπόκειται, σήμερα, στις ίδιες εντάσεις: η σύνδεση των νομισμάτων της με το εξασθενημένο δολάριο αποφέρει αυξανόμενο πληθωρισμό, ενώ η Fed μειώνει τα επιτόκιά της την ώρα που τα κράτη στην περιοχή χρειάζονται πιο σφικτή νομισματική πολιτική. Αυτές οι εντάσεις θα επιδεινωθούν.
Τρία μέτρα
Προτείνω τη λήψη τριών μέτρων. Πρώτον, η Μέση Ανατολή πρέπει να μεταβάλει τη νομισματική πολιτική της, τώρα, αποφασίζοντας μία εφάπαξ ανατίμηση των νομισμάτων της κατά, τουλάχιστον, 20%, να αποδεσμευτεί από τη σταθερή ισοτιμία της με το δολάριο και να υιοθετήσει τα σύστημα των ελεγχόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών έναντι ενός καλαθιού ξένων νομισμάτων - με το δολάριο να καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του καλαθιού.
Δεύτερον, οι χώρες της Ασίας να ακολουθήσουν το παράδειγμα εκείνων στη Μέση Ανατολή και να απομακρυνθούν από τη σύνδεση των νομισμάτων τους με το δολάριο.
Τους τελευταίους μήνες, η Κίνα, η Ινδία και η Μαλαισία, μεταξύ άλλων, ανακάλυψαν πως ακόμη και μια ελαφρά χαλάρωση της σύνδεσης των νομισμάτων τους με το δολάριο τους πρόσφερε μεγαλύτερη ελευθερία προκειμένου να εφαρμόσουν πιο σφικτές νομισματικές πολιτικές που να συνάδουν με τις εγχώριες συνθήκες.
Η ανάγκη για μεγαλύτερο νομισματικό έλεγχο σημαίνει αποδοχή της ανάγκης για μεγαλύτερη νομισματική ευελιξία. Τρίτον, οι αρχές και οι εταιρείες πρέπει να επικεντρωθούν περισσότερο στις σταθμισμένες ισοτιμίες από ότι στους όρους δολαρίου. Οι χώρες συνήθιζαν να συνδέονται με την ισοτιμία του δολαρίου προκειμένου να επωφεληθούν από την αξιοπιστία της πολιτικής που εφάρμοζαν.
Ομως, αυτό ανήκει στο παρελθόν. Το δολάριο υποχωρεί σταθερά μετά το ζενίθ που κατέγραψε την άνοιξη το 2002, έχοντας απολέσει το 1/3 της αξίας του έναντι του καλαθιού των πιο σημαντικών ανταγωνιστών του.
Ο κόσμος αντιμετώπισε με επιτυχία την κατάρρευση του αμερικανικού νομίσματος, τα τελευταία χρόνια, χάρη στις ήπιες οικονομικές συνθήκες. Τώρα, το δολάριο αντιμετωπίζει πιο σοβαρές προκλήσεις. Δεν αποτελεί, πλέον, μονόδρομο καθώς η συνεχώς μεταβαλλόμενη φύση της παγκόσμιας οικονομίας σημαίνει πως οι νομισματικές αρχές στην Ασία και τη Μέση Ανατολή δεν μπορούν να αγνοήσουν την ιδέα της χαλάρωσης των δεσμών τους με το αμερικανικό νόμισμα. Ούτε ο ιδιωτικός τομέας μπορεί.
(Δημοσιεύτηκε στην ΗΜΕΡΗΣΙΑ στις 15/12/07)